Tony buổi sáng (Phần 5)

Thả rông

1. Dịch bệnh, các cháu học sinh thường phải tự học ở nhà nhiều, việc ngồi nhìn màn hình liên tục thì sẽ không tốt cho cơ thể đang tuổi ăn tuổi lớn. Nhiều phụ huynh khuyến khích con cái vận động ở nơi có cây xanh, vắng người, giữ khoảng cách để tránh lây nhiễm, tuy nhiên, lại gặp phải 1 vấn nạn rất lớn (cũng lớn như nạn karaoke loa to) đó là vấn đề chó thả rông.

Chó nuôi làm cảnh (pet) thường là những loại nhỏ, hiền lành, có nguồn gốc rõ ràng. Tuy nhiên, gần đây, có nhiều người đã mua hoặc nhập những giống chó lớn từ nước ngoài, còn bản năng hoang dã, lẽ ra phải được huấn luyện và cấp phép để nuôi. Vì phát sinh mới nên luật pháp VN chưa theo kịp, chưa có quy định rõ ràng thành điều luật ví dụ như giống chó nào được nuôi, chó phải có tên gọi, phải có sổ khám bệnh tẩy giun và tiêm chủng, phải mua bảo hiểm để tránh việc gây hại cho người khác, cũng như chủ nhà cam kết về việc ra đường phải rọ mõm, dọn bãi phóng uế,….và chịu trách nhiệm hình sự nếu thú nuôi của mình tác hại đến môi trường hoặc với người khác, giống các nước phát triển.

2. Các cháu học sinh ở Việt Nam cũng chưa được cha mẹ dạy về kỹ năng sinh tồn khi đi rừng hoặc dã ngoại, khi gặp thú dữ hoặc các vấn đề khác ví dụ bất ngờ gặp phải động đất, cháy nổ, trộm cướp, điện giật, khủng bố, tai nạn giao thông, đuối nước, say nắng, té ngã, bị thương, gặp người khác tử vong…hầu hết lúng túng không biết xử lý, ngoài việc hoảng sợ và khóc. Đời người, không thể quanh quẩn sống mãi trong mấy mét vuông căn hộ, mà còn bao nhiêu chuyến đi chơi với bạn bè trường lớp sau này. Những kiến thức cần trang bị như dấu hiệu nhận biết về dòng hải lưu kéo ra xa bờ khi tắm biển, rồi qua suối trong mùa mưa phải cẩn thận ra sao vì lũ ở suối chỉ lên nhanh trong vòng vài phút, nguy cơ sạt lở khi qua những cung đường ta-luy dương không được làm cẩn thận hoặc vào mùa mưa, những hải sản, cây cỏ nào có độc và không độc,…..Có nhiều hậu quả rất đáng tiếc và đáng buồn vì thiếu những kiến thức sinh tồn, trong khi biết quá nhiều, dành quá nhiều thời gian giải bài tập về những cân bằng phản ứng, tính đạo hàm và tích phân….để gọi là học giỏi, đỗ những ĐH ngon. Đó là cách giáo dục không cân bằng, khiến chúng sau này lớn lên, khi đã làm cha làm mẹ, cũng chẳng biết để có thể hướng dẫn cho con cái của mình.

Một ví dụ, khi đi đường, chẳng may một con chó to lớn nào đó bất ngờ xổng ra, ngoạm chặt chân của mìnhn với lực cắn rất lớn, không chịu nhả (ví dụ trong clip dưới đây thì mình phải xử trí ra sao, ví dụ dùng tay hoặc vật nhọn đâm vào mắt của con chó đang cắn và la to để được mọi người hỗ trợ. Còn những người khác thì cũng biết cách xử lý thay vì như chủ chó trong bài, cầm cái dép đập đập vào người nó thì nó càng hăng máu, nghĩ được cổ vũ). Trước khi luật pháp VN quy định rõ về thú nuôi, hoặc thụ động trông chờ vào ý thức của người khác thì mỗi cá nhân cần trang bị những kiến thức như thế này để bảo vệ mình và người xung quanh.

Facebook của bạn Minh Rong này có nhiều bài học rất ý nghĩa cho lứa tuổi học sinh, mọi người có thể theo dõi.

https://www.facebook.com/martin.tr.79

Bài ca không chỉ là nốt nhạc

1. Gần 20 năm trước, có lần mình đi Thượng Hải công tác, đi hãng Shanghai Airlines (FM), máy bay xuống phi trường Pudong lúc 1h sáng. Các phương tiện công cộng đều đã nghỉ, hành khách chỉ có thể đi taxi về trung tâm, cách 40km. Taxi ở TQ phần lớn là xe cũ, có khung sắt để bảo vệ tài xế. Mình ngồi phía sau, đưa miếng giấy có địa chỉ khách sạn cho anh tài xế, anh xác nhận là biết chỗ này, gần nhà anh. Mình tiết lộ đây là lần đầu đến Thượng Hải để mua máy móc và đang là trưởng phòng của 1 tập đoàn lớn. Trò chuyện 1 lúc thì mệt quá, ngủ gục, khi thức dậy thì thấy xe chạy vào một con đường rất vắng, không có đèn đường, chỉ thấy container cao chất ngất 2 bên. Mình hỏi ủa có đi đúng đường không sư phụ (trong tiếng Hoa, người ta thường gọi tài xế là sư phụ), thì “sư phụ” đáp là yên tâm, cỡ 10km nữa là tới, tao đi đường tắt. Nhìn lên đồng hồ tính cước thì thấy rất cao, so với sự tìm hiểu với khách sạn thì đã gấp đôi rồi, đầu tiên nghĩ bụng chắc anh tài xế này chở đi lòng vòng để kiếm thêm. Nhưng ngồi nghĩ lại, có thể chở mình vô bãi đất trống nào đó thủ tiêu hoặc có lần, anh Q bạn mình, đi Ấn Độ, đi taxi nửa chừng ở 1 làng hoang vắng thì mắc tiểu, tài xế mở cửa cho ra vệ đường giải quyết nỗi buồn thì tài xế chốt cửa, vù xe đi mất, anh Q mất 2 cái vali đồ, kể cả cái túi xách nhỏ có hộ chiếu và cả điện thoại trên xe. Cảm giác thấy lo, nhưng nếu nghĩ xấu về họ thì cũng không nên, chắc vẫn là người tốt. Nhưng rồi nghĩ lại, một thành phố gần ba chục triệu dân, đất chật người đông thì chuyện gì cũng có thể xảy ra. Mình ra đời làm thêm từ sớm, có sự lanh lợi ngoài đường (street smarts), mắc mớ gì phải chết ở đây. Oh no! Nghĩ xong, bèn móc điện thoại ra, giả vờ gọi cho người bạn, bảo là ngồi đợi tao nha, tài xế nói sắp tới rồi, tao đi xe taxi, biển số taxi là,….(số dán ngược lên kính lái bên phải), tao đang đi ở khu container không hà, mày ráng ngồi đợi tao ở hotel nha”. Đang nói thì thấy anh tài xế quay ngược xe lại, nói chạy nhầm đường, rồi chở mình về đúng khách sạn.

2. Có người học giỏi, đọc nhiều, mọi thứ có được do học thì họ có Book Smarts (sự giỏi giang sách vở). Còn có người thì không thích học chữ nghĩa, ngại đọc sách, ra đời va chạm sớm nên họ có Street Smarts (sự thông minh lanh lợi ngoài đường). Và cũng có người có cả 2, vừa giỏi giang chữ nghĩa, vừa tinh khôn ở chợ đời, và đó là tinh hoa của xã hội.

Mình gặp anh K ở Ba Lan, một doanh nhân lớn. Anh nói, thế hệ của anh là những người rất đặc biệt, vô tiền khoáng hậu (trước đó chưa có và sau này cũng có thể không). Đó là những người học rất giỏi thập niên 80, xong cấp 3 với những thành tích học thuật vượt trội, thì được cử sang Liên Xô và Đông Âu du học. Do có đầu óc tốt, nên chỉ cần 1 năm học tiếng ở ĐH ngoại ngữ, họ sang bên kia và hoà nhập ngay với sinh viên các nước bản xứ, dù là tiếng lạ, tiếng khó (tiếng Hung, tiếng Tiệp, tiếng Ba Lan,…). Thế rồi biến động lịch sử, các nước bạn chuyển đổi mô hình kinh tế xã hội, những du học sinh này buộc phải vừa học vừa làm, phần lớn là buôn bán quần áo giày dép, đồ điện tử gia dụng, đánh hàng từ TQ sang. Người này bày người kia, và là trí thức nên họ chia địa bàn với nhau để tránh cạnh tranh, và trong lúc làm, vẫn tranh thủ học để hoàn thành những bằng cấp phó tiến sĩ, tiến sĩ, cử nhân, kỹ sư….chứ ít ai bỏ học. Chính sự sắp xếp thời gian tối ưu để vừa làm vừa học, và đặc biệt là những kỹ năng Street Smarts có được do va chạm với xã hội, đã giúp các doanh nhân ở đây sau này rất thành công, dù họ ở lại hay về nước.

Một người có street smarts, họ có thể xây dựng cơ đồ từ 0 thành 1. Ra đường tay trắng, họ vẫn kiếm được miếng ăn, và có chút dư dả. Nhưng nếu một người chỉ có street smarts mà không có book smarts, thì tầm khó mà lên cao. Khi có chút đỉnh thì sẽ dừng lại để bảo toàn số vốn vì sợ, không dám bung lớn, không dám hùn hạp làm ăn. Tầm của họ và bạn bè thấp nên hùn tiền nhau sẽ cãi rồi tan rã. Đại đa số tiểu thương ở chợ hay trên phố, họ có street smarts, kiếm được tiền nhưng không lớn được. Và họ cũng không muốn lớn. Vì sợ mất. Có tiền, nhưng không sang vì thiếu chiều sâu của trí tuệ.

Còn ngược lại, có book smarts không thôi, như đại đa số các bạn trẻ đang vô các trường kinh tế để học với hy vọng trở thành giám đốc, cứ thấy cái gì hay là xách giỏ tới học, sách nào hay là vội mang về đọc, thì chưa ai có thể trở thành chủ doanh nghiệp chỉ từ giảng đường hay sách vở. Họ có thể vào các tập đoàn để làm, vì trong đó có những đề bài có sẵn để họ giải, vì năng lực giải đề của họ rất giỏi. Tức vào chỗ từ 1, họ có thể làm thành 2, 3….Còn kêu họ ra ngoài đời làm, bắt đầu chẻ củi rang đậu để xây dựng cơ đồ chẳng hạn, thì là điều không thể, vì 15 phút là mỏi lưng. Và thấy không việc gì phải hạ mình làm như thế. Cũng không thể ôm thùng hàng đứng đường rao bán, vì sĩ diện. Họ chỉ có thể làm giảng dạy, viết lách, nghiên cứu, hoặc trong kinh tế, chỉ có thể mở được các DN kiểu tư vấn đầu tư, trade chứng khoán, trade tiền ảo….Họ cũng có DN, nhưng thực tế chỉ là các văn phòng công ty tư vấn đầu tư trên mấy toà nhà ở mấy thành phố lớn, nay mở mai đóng vì đâu có nhà xưởng máy móc trại thực nghiệm hay phòng thí nghiệm gì. Có người đọc nhiều quá, học nhiều quá, biết nhiều quá, thì nhu cầu giải toả xuất hiện. Họ viết cả ngày lẫn đêm, rồi đi diễn thuyết khắp, 1 tay cầm micro và tay kia chém gió phần phật vào không khí. Nhưng vừa ra đường đón xe đi giảng, có thể bị 1 anh xe ôm lừa và ôm cột điện khóc sưng mắt.

3. Nhiều người học cực siêu, tốt nghiệp các trường danh tiếng trong và ngoài nước, nhưng sau này không thấy có thành tựu gì lớn, vì họ chỉ có kiến thức, không có street smarts để có được chữ dũng, chứ dám (vốn có được qua rất nhiều lần trực diện với sinh-tử, được-mất, vui-buồn, đi-ở, giữ-buông…). Chỉ có những người vừa có đầu óc và kiến thức (book smarts) và vừa thực tế cuộc sống dạy họ (street smarts), cộng thêm sự chịu khó chịu cực, và ý chí kiên định đến tột cùng, thì mới có thành tựu.

Bạn có thể hiểu vì sao, người chiến thắng trong các cuộc thi chữ nghĩa hay phỏng vấn mấy vòng để tuyển dụng, vào thấy họ làm không giỏi như những thành tích của họ trong quá khứ. Các tập đoàn lớn hiện nay đã thay đổi, sau khi qua những vòng thi về book smarts, họ yêu cầu những ứng viên này ôm thùng hàng ra chợ đứng bán, gặp tiểu thương đại lý để hoàn thành các bảng câu hỏi, hoặc cử tới nhà máy đứng làm sản xuất vài tháng, cử đến nơi xa xôi thử lửa vài năm trước khi rút về trụ sở chính và bắt đầu công tác lãnh đạo. Trong quá trình đó, rơi rụng dần người tào lao, chỉ có những người đủ book smarts và street smarts, căng tràn nhiệt huyết của sự dấn thân và năng lực chịu đựng, mới thành hạt nhân lãnh đạo.

Bạn cũng có thể hiểu vì sao, những ông chủ Do Thái hay Hoa Kiều, họ thường bắt con cái họ, cỡ cấp 2 là phải bắt đầu vào lao động với cha mẹ (cha mẹ có nông trại thì vô làm nông, có xưởng vô làm xưởng, có cửa hàng thì ra làm cửa hàng, có gì làm nấy…). Nhưng làm và học đi đôi, ở nhà cũng phải đọc sách, đi hội thảo, tự đào tạo thông kim bác cổ. Còn cũng có những xã hội, cha mẹ ngây ngô dành hết tình thương yêu cho con, chỉ cho con ngồi học và học, chở đi học hết ngoại ngữ tới cờ vua, bơi lội tới đàn ca sáo nhị…, với hy vọng là nó có thể làm cái gì đó lớn lao sau này, nhưng thực tế thì không như kỳ vọng. Tất cả đều như tựa 1 cuốn tiểu thuyết lừng danh, “hãy để ngày ấy lụi tàn”.

Ai thoát được lời nguyền Á châu?

Ở các nước Á Đông, hiện tượng người thân ra toà để tranh chấp quyền lợi kinh tế rất phổ biến. Gia tộc nào càng giàu có, càng đông con thì cuộc chiến này càng khốc liệt. Không ai ngờ có 1 ngày, vợ chồng chung giường, cha con anh em chung mâm cơm đứng tranh cãi trước bàn dân thiên hạ về tiền bạc. Phương Tây cũng có nhưng ít, chủ yếu là các hoàng gia, nơi văn hoá gia tộc còn nặng nề. Còn ở châu Á thì rất phổ biến, nên các nhà xã hội học gọi đây là “lời nguyền Á châu” (The Asia’s Curse).

Chúng ta đừng tưởng họ không có nhận thức tốt. Hầu như con cái những gia đình này đều được ăn học ở những trường tốt nhất, những thầy giỏi nhất, có bằng cấp học hàm học vị cao. Thế nhưng sự thực luôn cay đắng, con cái hiếm mà thương yêu nhau sau khi cha mẹ qua đời. Những gia đình sở hữu Chaebol lớn ở Hàn Quốc, hay các tập đoàn ở Trung Quốc, HK, Đài Loan, các tỷ phú ở Philippines, Thái Lan, Ấn Độ…cuối đời đều có hiện tượng này, kể cả những đứa con của Lý Quang Diệu, dù người cha tài giỏi dạy dỗ rất nghiêm khắc, nhưng 3 đứa con thành đạt của ông Lý vẫn sáng sáng lên báo Singapore chửi nhau. Nhà nghèo cũng vậy chứ chẳng phải nhà giàu. Chỉ vài người thoát được “lời nguyền Á châu”, căn nguyên bắt nguồn từ văn hoá gia tộc, can thiệp cá nhân, ràng buộc đời nhau và mù quáng trong việc để lại tài sản cho con cái dưới danh nghĩa trách nhiệm, tình thương.

Văn hoá gia tộc ở phương Đông có biểu tượng là ba ông “phước lộc thọ”. Ông phước (phúc) là hình ảnh ông già có con đàn cháu đống, nên nhiều gia đình ở châu Á tìm cách sinh nhiều con để có phước. Còn nhỏ, anh em nào cũng thương yêu nhau, cho đến khi lập gia đình. Khi cha mẹ mất, mâu thuẫn về quyền lợi thừa kế, và chuyển qua ghét nhau hơn cả người ngoài. Các hoàng tử, công chúa, vương phi…ngày xưa tự hãm hại nhau chủ yếu, tranh quyền để đoạt lợi. Các ông vua châu Á chết do người thân bức tử nhiều hơn giặc ngoại xâm giết. Hầu như mọi giá trị đạo đức, lời dạy bảo, nếp nhà gì đó…đều không thể thắng nổi lòng tham. Nhiều người nghĩ là mình kiểm soát được chữ THAM, mình sẽ dạy con cái mình thế này thế kia nhưng thực tế mới biết. Thích đẻ nhiều con để có phước, xong thì trăn trối ngậm ngùi trong quan tài vì “cha chung không ai khóc”. Con đàn cháu đống, mỗi người 10 ý, trong đám tang thường cãi nhau nên cứ tang gia là có “bối rối”.

Cạnh nhà mình, vợ chồng bác Bảy là nhà giáo đạo đức, luôn dạy bảo 2 đứa con phải yêu thương nhau, ngoan ngoãn, tử tế. Bác Bảy chia miếng đất nhỏ xíu làm 2 cho 2 đứa, nhưng 2 người con nghĩ là chia không công bằng, miếng bên ngoài mặt tiền giá trị cao hơn, công nuôi cha nuôi mẹ phải hơn, rồi gia cảnh thế này thế kia nên phải hơn. Hai bà vợ xúi vô “đi đòi quyền lợi”, nhà cạnh nhau mà anh em thuê giang hồ dằn mặt. Vợ chồng bác Bảy ngày nào cũng buồn bã cho đến khi mất. Mất rồi mà 2 người con vẫn còn hận cha mẹ vì vụ chia đất không công bằng. Tối là nhà này mở karaoke loa to cho nhà kia mất ngủ. Bên này ca bài ‘Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình” thì nhà kia “tình cha ấm áp, như vầng thái dương…”.

Cũng vì cái văn hoá gia tộc quá nặng, nên SỰ THAM (lấy vào) cũng là tha về cho vợ cho con. Sự ích kỷ của người Châu Á khiến rất ít người có tình thương với tha nhân. Cũng vì văn hoá gia tộc mà mới đẻ ra mấy cái văn hoá tào lao như “tru di tam tộc, cửu tộc” trong khi cái đúng là “ai làm người đó chịu trách nhiệm cá nhân”, hay “cha ăn mặn con khát nước”. Ổng ăn mặn ổng bị bệnh thận ráng chịu chứ mắc mớ gì tui phải khát nước, 2 cá nhân độc lập mà. Ông chồng hiếp dâm giết người lừa đảo thì bỏ tù ổng chứ mắc mớ gì chửi vợ con ổng, họ có vi phạm pháp luật đâu. Ông ấy làm việc tốt thì bản thân ông ấy được hưởng, chứ sao con ông ấy được khen hoặc ưu tiên? Liên quan gì? Ai có công, người đó hưởng, không cho hưởng ké chỉ vì là thân nhân. Ai có tội người đó chịu, không phải chịu tội thay. Một xã hội đúng phải vận hành như vậy.

Người phương Tây trước kia cũng thế. Nhưng cỡ 100 năm trở lại đây họ giải quyết vấn đề này bằng cách giáo dục tính tự lập, tự chịu trách nhiệm cá nhân, và đặc biệt là về lòng yêu thương người khác. Xuyên suốt sách giáo khoa là các bài đọc về lòng nhân ái, lòng bác ái. Người phương Tây giàu có thường có quỹ từ thiện, ngoài lòng bác ái và xây dựng thương hiệu cá nhân, cũng một phần vì tránh bớt thuế (thu nhập, thừa kế, hôn nhân) để toàn quyền sử dụng số tiền đó trong việc làm thiện nguyện theo ý mình.

Nhiều doanh nghiệp phương Tây, ông chủ khi mất đi sẽ di chúc đưa toàn bộ cổ phiếu của họ vào quỹ tín thác (trust fund), quỹ này sẽ nắm giữ cổ phần chủ yếu trong doanh nghiệp, đảm bảo không ai có thể lái doanh nghiệp theo con đường khác. Quỹ này sẽ trích 1 tỷ lệ rất lớn lợi nhuận (có khi lên tới 30-50%) vào việc đầu tư cho xã hội ở các vùng sâu vùng xa. Làm từ thiện chuyên nghiệp, có đầy đủ mọi phòng ban, lên kế hoạch làm việc, nhân sự lương cả chục ngàn đô hẳn hoi chứ không phải hứng lên đi cho vài tỷ (bán lô đất lãi ngàn tỷ cho 5 tỷ bố thí) hoặc đi tài trợ mà ầm ĩ theo phong trào như ở các nước châu Á.

Các tỷ phú châu Á có hiểu biết tầm nhìn dài hạn như Bành Dư Niên, hay diễn viên Châu Nhuận Phát (2 ông này không cho gia tộc đồng nào, chuyển hết vào quỹ từ thiện),…nên cuộc sống về già khá ung dung, nhàn hạ, tiêu dao, thần tiên, hạnh phúc. Bành tiên sinh từng nói, ông “đã làm hết sức mình trong đời để thể hiện là khả năng của mình tới đâu, lập được bao nhiêu nhà máy xí nghiệp, tổng số tiền kiếm được là bao nhiêu….rồi thành quỹ từ thiện mang tên mình, phụng sự cho nhân loại. Con cái, nếu nó giỏi, thì tự nó làm lại mọi thứ từ đầu, giỏi thì cần gì số tiền này. Nếu nó dở, cho bao nhiêu nó cũng làm mất”. Cuối cùng, ông nói với con cái là “ông chỉ cho chúng cơ hội chào đời, nuôi dưỡng đến năm 18 tuổi, rồi, muốn làm gì, đi đâu thì tuỳ, tự chịu trách nhiệm với xã hội”. Con ông có đứa trai ông muốn vào làm tập đoàn lớn nhất và ông là người có cổ phần chi phối ở đó, ông từ chối, bảo “nếu con thích thì hãy tự đi thi vào làm như mọi người. Nếu cha giúp thì con bị mặc định là người bất tài, vào đấy cũng sẽ không được mọi người nể phục, công danh còn khó hơn”. Vì suy nghĩ đó mà ông thoát được lời nguyền Á Châu, sống hạnh phúc về già, con cái tiếp tục có động lực làm việc và có thành tựu. Lúc ông quyết định việc này, làn sóng chỉ trích ông dữ dội, bảo là “đồ điên, cho con không cho đi cho người ngoài”, vợ con người nhà ông phản đối vì mất quyền lợi, nhưng ông Bành vẫn kiên quyết làm theo ý mình, và giờ đây mọi thứ đều ổn. May mà không ỷ lại tiền bạc của cha, nên con cái ông thành đạt và bay cao hơn.

Thừa kế và sự ỷ lại sẽ giết chết mọi nỗ lực của người trẻ.

Cuộc đời là chuỗi những sự lựa chọn

1. Ngủ dậy, mình sẽ quánh răng trước hay ăn sáng trước? Quánh trước thì ăn sáng ngon hơn, nhưng ăn xong lại hôi miệng. Còn ăn trước thì không ngon nhưng sau đó thì lại được sạch thơm. Nếu ăn xong mà lại quánh nữa thì tốn kem, tốn nước, tốn công, men răng cũng có sự hao mòn nhất định…

Ăn ở nhà hay ra quán? Ăn nhà thì tốn công nhưng sạch sẽ an toàn, ăn quán thì trả tiền đứng dậy đi có người dọn dẹp nhưng nạp thêm 1 ít hoá chất vào người.

Tiếp tục cuộc sống cũ hay vác ba lô lên đường phiêu bạt như gã chăn cừu Santiago? Ở lại thì chấp nhận sự quen thuộc, nhàm chán nhưng an toàn. Ra đi thì chấp nhận sự bất ổn, bất an nhưng kỳ thú. Chọn cái nào cũng được, chẳng nên trách móc vì bản thân mình đã lựa chọn rồi.

Tiếp tục sự tự do của người độc thân hay sự ràng buộc của người có gia đình? Đã chọn thì không trách mình và trách người. Cuộc sống nào cũng có cái hay riêng, và có những cái mệt mỏi riêng. Trong tình cảm, trong những khoảnh khắc 2 người sống bên nhau, không ai lừa ai cả. Là do mình chọn thôi, đã chọn thì chịu chứ không trách người, trách mình. Còn trách là còn hèn, do mình quyết định chứ có ai bắt buộc.

Chấp nhận làm tiếp việc cũ hay thay đổi việc? Chọn làm lĩnh vực đã có kinh nghiệm này hay làm lĩnh vực khác mới mẻ? Làm cái cũ thì dễ, làm cái mới thì khó và cực. Làm cái cũ thì khoẻ, khả năng mất tiền thấp. Làm cái mới thì thử thách, nguy cơ mất mát cao. Cái cũ thì an toàn, cái mới thì thử thách.

Ở lại thành phố hay về quê triển khai khởi nghiệp? Ở lại thì mọi thứ như cũ, quen thuộc, dễ dàng nhưng chán dần đều, bạn bè cũng nhiêu đó, bao năm cũng không có câu gì mới. Quanh quẩn cà phê và quán nhậu, shopping mall, siêu thị và kẹt xe tắc đường, ô nhiễm không khí, tiếng ồn…chứ than thở làm gì, có bao giờ giải quyết được đâu? Về quê thì trong lành nhưng lại ít người, không có tiện nghi có sẵn xung quanh. Ở phố thì chấp nhận với lừa lọc, cạnh tranh, giả tạo, lạnh lùng, phức tạp, lợi ích, đắt đỏ…còn về quê thì sẽ quen với sự vui vẻ, hồn nhiên, vô tư, đơn giản, chân thành. Ở phố thì cứ lặp đi lặp lại như cũ, còn về quê thì thứ đều mới, thách thức não phải nghĩ liên tục. Ở phố thì phải chấp nhận nguy cơ ung thư phổi còn về quê thì nguy cơ bị côn trùng đốt mỗi ngày. Chọn thôi.

2. Chấp nhận mất khoản tiền này để mua cái mình muốn? Đã mua thì không xét lại. Không tiếc nếu mua hớ. Vì mình đã mua rồi. Còn không mua thì cũng chẳng tiếc vì giá tăng sau đó. Vì mình có mua đâu. Theo chủ nghĩa xét lại thì tự làm khổ mình.

Chấp nhận mất khoảng thời gian nào đó để trải nghiệm cái mình ưa? Đã chọn thì dấn thân, không nhìn ngó cơ hội khác để nhấp nha nhấp nhổm, mọi thứ không đạt kết quả. Chỉ có 1 thời gian thôi, chọn làm A thì không làm B và ngược lại. Chọn trường này mà tiếc trường khác thì học không tốt được. Luôn miệng nhìn sang cỏ đồi khác và nghĩ nó xanh hơn. Gặp 1 chút trở ngại liền nói “giá như lúc đó tôi…”. Đời sẽ lập tức trở thành bi kịch.

Chấp nhận mất mối quan hệ đó để không phải nhức đầu cãi nhau giận hờn lẫn nhau hay tiếp tục giữ quan hệ này? Cái nào cũng là do mình quyết. Mình theo lời cha mẹ ông bà thì là do mình chọn mình nghe theo, chứ đâu có pháp luật nào bắt buộc, họ cũng đâu có giết mình nếu mình không nghe theo đâu. Mình nghe theo là do MÌNH CHỌN NGHE THEO. Mình sợ hay không sợ mất mối quan hệ đó, thì mình sẽ quyết định là nghe theo hay không nghe theo.

Chọn một lý tưởng sống, một đức tin, một tôn giáo, một ông thầy…là do mình, không ai áp buộc được. Nhưng đã chọn rồi thì phải tin theo, đừng có chừa lòng nghi ngờ mà không trở thành người tử tế, thậm chí mang tội “khi sư diệt tổ” với trời đất. Mình chọn kỹ và tin, và theo. Nhiều tôn giáo trên thế giới, ngày xưa cứ cha truyền con nối, tức sinh ra mặc định cha mẹ theo tôn giáo nào thì con theo tôn giáo ấy, ngày nay đã có sự tiến bộ. Những đứa trẻ sẽ được phép vô thần, đến 18 tuổi, chúng nó thấy tin thì theo, không tin thì thôi. Hoặc nó tin và theo đạo khác.

Từng có khoảng thời gian sống vui vẻ với ai đó thì mình trân trọng những khoảnh khắc quá khứ ấy, vì chính mình cũng đã từng thấy thú vị và thích thú cơ mà. Và người ta cũng đã tốn thời gian (trong cuộc đời ngắn ngủi của người ta) để quan hệ với mình, mắc mớ gì ghét họ. Thành cũng do 2 phía, mà đổ vỡ thì cũng tại cả hai, nhưng chủ yếu là do mình. Thái độ của người ta sao đó với mình, là do thái độ của mình trước.

Chọn 1 nghề bước vào đời, thấy mình làm tốt và có kết quả tốt (tức mình có năng lực làm cái đó), và cái nghề đó giúp mình làm ra tiền để có thể sống được, thì dấn thân vô làm. Thay vì nhìn ngó người khác và thấy người ta ăn khoai mình cũng vác mai đi đào.

Bạn có thể chọn mất máu để hiến máu. Bạn có thể chọn cơ thể không nguyên vẹn khi chết để hiến tạng. Bạn có thể chọn hoả táng khi chết vì biết đất đai là dành cho người sống. Nếu cảm giác thương người nghèo khó > cảm giác tiếc tiền, thì sẽ sẵn sàng mất tiền cho từ thiện.

Có 2 triệu đô, mình chọn mua quốc tịch châu Âu để gia đình mình hưởng sự sung sướng văn minh xứ người (do cha ông họ gầy dựng mấy trăm năm) hay đem khoản tiền đó về quê nghèo, làm cái xưởng nhỏ cho bà con trong xã có việc làm? Bạn quyết định.

Mình quyết định tiếp tục ở phố, diện quần áo hiệu, nước hoa thơm, lái siêu xe, cặp với chân dài, ăn sơn hào hải vị để sướng cơ thể sinh học mỗi ngày hay chọn mặc đồ công nhân, lam lũ vất vả để gầy dựng sự nghiệp từ nơi không có gì? Đó là sự lựa chọn của cá nhân.

Chú Thanh Mỹ ở Canada đem hết mấy chục triệu đô về Trà Vinh làm cái nhà máy giữa làng thôn cũ thay vì chọn sống ở Bắc Mỹ, thì cũng là sự lựa chọn thuộc về tầm vóc của chú ấy. Ai cũng phải tự vẽ vòng tròn đời mình, nhỏ to tuỳ.

3. Cuộc đời là chuỗi những sự lựa chọn. Chọn MẤT cái này để ĐƯỢC cái khác, chọn ĐƯỢC cái này và chấp nhận MẤT cái nọ. Và kết quả của mỗi sự lựa chọn là khác nhau, nhưng đều là do mình lựa chọn cả.

Bạn có thể chọn 1 cuộc đời vĩ đại hay một cuộc đời bé nhỏ. Bạn có thể chọn đứng vào hàng ngũ của tầng lớp tinh hoa hay tầng lớp bình dân. Tinh hoa thì nghĩ cho người khác, làm cho người khác, hiểu sâu và thực hành được 2 chữ CHO ĐI. Bình dân thì làm mọi thứ cho mình, triết lý sống của họ là LẤY VÀO. Trở thành tinh hoa (rất ít) hay bình dân (rất đông) là do mình chọn. Bằng cấp học hành kiến thức hay chức tước địa vị hay của cải tiền bạc, không giúp mình trở thành người tinh hoa hay bình dân. Nó càng không giúp mình có được sự kính trọng từ xã hội.

Tất cả cuộc đời mình là do CHÍNH MÌNH lựa chọn.

Kết quả cuộc đời, không phải thiên ý, mà là nhân ý.

RAU RĂM Ở LẠI….

Mình đi công tác, thấy ăn nói cũng có chút kiến thức nên bà con hay hỏi thăm. Gần đây câu mà bà con hay hỏi nhất là việc thương lái nước ngoài sang thu mua mấy cái “trời ơi đất hỡi” như râu mèo, đuôi chuột, xoài non, đỉa, ốc bươu vàng, móng trâu….Họ mua để làm gì?

Mình nợ 1 câu trả lời.

Rồi cũng có thời gian tìm hiểu. Ra cửa khẩu Tân Thanh, Móng Cái, Thanh Thủy, Hà Khẩu….tất cả mọi người đều nói chưa từng thấy xuất những loại hàng như thế qua bên kia. Vậy họ mua làm gì? Mua mà không xuất. Bèn khăn gói qua tận bên Tàu để tìm hiểu thực hư. Mới hay là thương lái Trung Quốc không chỉ làm chuyện này ở nước mình, mà họ cũng đi xuống tận các tỉnh xa xôi như Cam Túc, Thanh Hải, Tứ Xuyên, An Huy…để thu mua các loại “nông sản” như thế. Họ là thương nhân đến từ các thành phố như Nam Ninh, Quảng Châu…..và đều có cuộc sống cực kỳ giàu có. Mình qua bển, với khả năng tiếng Tàu hết sức lỉu li, và tửu lượng cũng khá, bèn khai thác thông tin. Gặp 2 thương nhân ở Quảng Tây tên A Cầu và A Bình, chỉ vài chai Mao Đài và vài bài thơ Lý Bạch khiến mấy thương gia này hồn xiêu phách lạc. Và trước gương mặt thanh tú ấy, mọi bí mật đều phải lòi ra.

Họ thường gồm 2-3 thương nhân trở lên. Họ có thể làm với bất cứ nông sản gì (sau này họ áp dụng với đất đai, cổ phiếu), họ buôn qua bán lại để tạo nên những cơn sốt. Nông sản họ mua phải lạ, người ta không biết giá thực tế là bao nhiêu để có thể so sánh. Đợt này sang Bình Phước, lá điều non là mặt hàng họ quyết định thu mua vì là hàng độc, không có tiền lệ mua bán, dễ tạo nên sự tò mò một cách huyền thoại. Đến thị trấn An Lộc và việc đầu tiên là tìm thương lái địa phương. A Cầu ghé chị Bảy, nói chị Bảy ơi tui muốn mua lá điều non. Hạt điều thô ví dụ giá chỉ có 500 ngàn đồng 1 tấn, A Cầu mua lá non giá ngang bằng luôn. Đưa tiền trước, nói chị hái cho tui vài tấn, phơi khô nha. Chị Bảy nửa tin nửa ngờ, nhưng thấy tiền thật, lại trả trước, nên kêu người ra hái lá đem phơi, giao cho khách. Chứ chờ cây điều ra trái, tiền phân tiền thuốc mấy tháng sau thì cũng chỉ có giá này thui, bán vậy sướng hơn.

Trong lúc đó thì A Bình sang gặp anh Tám, một thương lái ở xã khác. Cũng y chang vậy, anh Tám cũng hái 4 tấn lá điều non giao cho A Bình và lấy 2 triệu. Bên kia A Cầu quyết định tăng giá mua lá điều lên 1 triệu 1 tấn. Chị Bảy phấn khởi, cùng chồng cả đêm leo lên cây, hái khí thế, dù kiến vàng chui vô háng cắn tê cắn tái nhưng cũng ráng chịu đựng. Anh chồng bị kiến đốt khu nhạy cảm, đòi leo xuống thì bị chị Bảy chửi, nói đồ làm biếng, cơ hội kiếm tiền đổi đời là đây. Vì A Cầu nói phải giao vào ngày mai, phải xuất đi gấp. Chị Bảy cả đêm đu trên cây hái trối chết tới sáng mai cũng chỉ có 2 tấn, nên chỉ được có 2 triệu, A Cầu nói chị phơi khô giùm, cầm tiền trước nè chị, mấy bữa sau mới qua lấy đem đi. Dân chúng đồn ầm ầm. Chắc là thuốc tiên. Bên đó xứ lạnh trồng không được. Phong trào hái lá điều diễn ra nô nức.

Rồi vắng bóng. Đâu tuần sau A Bình lại xuất hiện, nói giờ hút hàng quá anh Tám ơi. A Bình nói giá bây giờ là 5 triệu 1 tấn. Đưa tiền trước và ép giao ngay. Anh Tám đang lo giao không đủ, thì bỗng dưng có ai đó tiếp thị nói có người bán sẵn giá chỉ có 4 triệu một tấn thôi, mua hem. Anh Tám thấy mua cứ 1 tấn lời 1 triệu, ngu gì không mua. Bèn thu gom. Gom được bao nhiêu A Bình cũng lấy hết. Cầm cục tiền trong tay, anh Tám ngỡ trong mơ. Ai ngờ hàng có sẵn kia là của A Cầu, dân địa phương hái và phơi sao kịp, nên qua kho của A Cầu mua lại. Chen chúc xếp hàng.

Bán xong hết kho, A Cầu phone cho chị Bảy giá bây giờ là 10 triệu 1 tấn rồi, gom nhanh lên người đẹp. Số lượng không giới hạn. Chị Bảy cười tít mắt qua điện thoại, lật đật gom khí thế, dân chúng hái phơi không kịp nên phải mua lại “trôi nổi” trên thị trường giá 8 triệu 1 tấn, cứ một tấn mang qua là lời 2 triệu mà. Tất nhiên hàng giá 8 triệu kia từ nguồn của A Bình. Nhưng A Cầu cũng đến, trả tiền đàng hoàng, rồi chở hàng đi. Chị Bảy tiếp tục thu gom để dành đó, đón đầu thời cơ.

Đỉnh điểm là A Bình quyết định tăng lên 20 triệu 1 tấn, gom đi mai qua lấy. Nghe điện thoại xong, anh Tám muốn xỉu, ra sau nhà cây gì cũng vặt trụi lá, không kể cây điều cây tiêu gì sất. Nói tụi bay cứ thấy cây nào có lá là hái, trà trộn vô, tụi nó biết lá gì trong đó, bọn nó ngu bỏ mẹ. Huy động cả xã. Nhưng vẫn không đủ theo đơn hàng của A Bình, lại thu gom trên thị trường với giá 15 triệu 1 tấn. Ai mang sang giá 15 triệu đồng 1 tấn anh Tám mua hết. Anh Tám mua xong, gọi điện cho A Bình tới lấy thì A Bình nói để mai đi, đang lấy container lên đóng hàng. Sáng mai gọi lại thì “số máy quý khách vừa gọi không liên lạc được“. Anh Tám chạy tất tả đến nhà nghỉ gần đó thì mới hay ông khách đã trả phòng. Phóng như bay đi tìm thì chỉ thấy chị Bảy, chị Hai, anh Tư, anh Ba, chị Sáu….cũng hớt hơ hớt hải phóng xe trên đường ở chiều ngược lại. Dáo dác vòng lên vòng xuống, cũng bấy nhiêu người trong hiệp hội các thương lái huyện ta. Con đường đất đỏ mịt mù bụi. Những cái mũ bảo hiểm lấm lem. Những cái nón lá phấp phới. Những gương mặt đen nhẻm và những giọt nước mắt nóng hổi. Những kho lá điều chất cao như núi vì ai cũng tranh thủ ôm hàng. Những vườn điều xơ xác, vắng lặng, mênh mông.

Hóa ra, họ thu mua các nông sản tào lao ấy chỉ là 1 cách để làm giá. A Cầu sau khi bán hết cho dân địa phương, sẽ vội vàng thông báo cho A Bình và cả 2 cao chạy xa bay. Chiêu thức mua bán lòng vòng đẩy giá lên, người ôm cuối cùng các các tiểu thương tội nghiệp. Họ chết vì lòng tham khi thấy dễ ăn, chẳng cần đầu tư công sức gì nhiều, và ai cũng nghĩ sẽ rời sớm, khi chưa tới đỉnh. Nhưng không mấy ai rời. Quan hệ mua bán trong kinh tế là thoả thuận dân sự, tự mỗi người phải chịu trách nhiệm chứ trách được ai bây giờ. Những thủ thuật này đã xuất hiện cả mấy ngàn năm nay, Tây cũng có, như vụ hoa tulip ở Hà Lan hay đá thiên thạch ở Mỹ. Có người cũng biết, nhưng nghĩ “mình sẽ sang tay nhanh chóng chứ không sa lầy”. Thực tế thì đã vô rồi, tham vì lợi, mấy ai buông được.

Tại 1 khách sạn hoa lệ của Tp Bằng Tường, A Cầu và A Bình vui vẻ đãi tiệc. Phi vụ thành công. Gái đẹp bận xườn xám vây quanh, hỏi “shâng y chai due nản hạo ma”. A Cầu nói “hỉnh hạo”, xong ngửa cổ uống cạn ly, tạm quên những ngày nắng gió muỗi mòng ở xứ nhiệt đới xa xôi kia. Cả hai ngồi bàn việc nghỉ ngơi một thời gian trước khi vào các vùng nông thôn các tỉnh xa xôi như Cam Túc, Thanh Hải,… để buôn đất, với cách làm tương tự. Kiếm cục tiền lớn lớn thì lên Thâm Quyến hợp tác đẩy giá cổ phiếu kiếm lời. “Nông thôn hay thành phố, học ít hay học nhiều không quan trọng. Cứ ở đâu còn lòng tham và thích an nhàn thì ở đó, mình còn kiếm ra tiền” – A Cầu kết luận.

2004 (những câu chuyện này hiện không còn nữa).

HÃY NHƯ BỘI BỘI

Mình có một cô bạn làm ở văn phòng thu mua một công ty thủy sản của Mỹ. Cô cho biết, các nhân viên quản lý đơn hàng XNK của Việt Nam học hành lý thuyết rất kinh, điều khoản Incoterms hay LC nào cũng biết, tiếng Anh thành thạo nhưng không có năng động. Cô kể, có lần công ty cô đặt một món mới là cá ngừ ngâm nước muối đóng hộp. Cô mail qua một loạt các đối tác và so sánh thử khả năng bán hàng của của doanh nghiệp các nước. Cô gửi cho một công ty thuỷ sản Việt Nam lớn, hôm sau, cô nhận được email trả lời “chúng tôi chỉ có cá ngừ ngâm dầu, không có sản phẩm cá ngừ ngâm muối. Cám ơn. Lê Văn Tèo”. Cô gửi vào 2-3 công ty thủy sản nữa, và bặt vô âm tín. Khi gọi điện lại hỏi, thì nhân viên tiếp tân kêu “để em hỏi ai nhận được email đó nha chụy”. Sau 5 phút hỏi vang rền trong điện thoại, “Lan mày có đọc email gì của cái bà bên Mỹ đòi mua cá ngừ hem”, Lan nói “không thấy, mày hỏi con Tuyết đi”, rồi sau đó tiếng của Tuyết “tao có nhận, nhưng công ty mình làm gì có cá ngừ ngâm muối, nên tao không có trả lời”. Sau đó tiếp tân nói lại “chuỵ thông cảm, bên em không có sản phẩm đó ạ”, rồi cúp máy, rủ cái Lan cái Tuyết ăn xoài chấm muối ớt bàn chuyện Hồ Ngọc Hà, cười hí hí, sếp hay khách tới thì vội giấu trái xoài vào hộc tủ.

Cô bạn (công ty Mỹ) gửi nhu cầu trên sang một công ty Thái Lan. Chỉ 1h sau, cô nhận được 1 bức meo như sau “mặt hàng cá ngừ ngâm nước muối chúng tôi chưa sản xuất, nhưng chúng tôi muốn thử nghiệm. Bạn gửi quy cách, chúng tôi sẽ làm mẫu, nếu mẫu đạt, chúng tôi sẽ báo giá. Kob Khun. Kẹo La Thon”.

Cô cũng gửi qua một công ty ở Quảng Châu, chỉ sau 30 phút, email trả lời “Cám ơn đã hỏi hàng. Tôi vừa họp ngay với phòng kỹ thuật, họ xác nhận là làm được. Chúng tôi đã cho phòng thí nghiệm làm theo 3 công thức phổ biến trên mạng là 1% muối, 2% muối và 10% muối. Quý khách cho biết quy cách, chúng tôi sẽ gửi kết quả và báo giá trước 5 giờ chiều nay. Xie xie nị đã đọc meo. Lý Bội Bội”. Đâu mấy h sau, trên website công ty Quảng Châu này lẫn trên mạng thương mại alibaba hiện ra danh mục sản phẩm mới của họ là cá ngừ ngâm nước muối đóng hộp, “cá ngừ ngâm đường, ngâm dấm, ngâm nước tương…”…đủ loại cả. Họ email, gọi điện, video call sang Mỹ liên tục để ép mua làm công ty Mỹ ấy sợ quá, phải bay qua ký hợp đồng độc quyền liền. Giả sử công ty Mỹ ấy ký với công ty Thái Lan thì công ty Quảng Châu sẽ vẫn có thể nhận được đơn hàng từ các khách hàng khác, của nước khác. Cứ một hỏi hàng (inquiry) tới tay họ, thì không bao giờ thoát ra được, cái gì chưa có thì họ sẽ làm cho có. Thậm chí họ còn nhân lên hàng chục inquiry khác, tạo ra nhu cầu để bán hàng. Tất cả là nhờ nhân viên bán hàng thông minh, giỏi giang, lanh lợi. Doanh nghiệp càng ngày càng nhiều đơn hàng, nhiều mặt hàng mới, nhân viên ngày càng đông, nhà xưởng càng mở rộng ra, doanh số càng tăng cao, lương bổng cũng tăng theo ào ào theo cấp số bội. Vì toàn nhân viên như Lý Bội Bội, chẳng cần ai hướng dẫn đâu, mỗi nhân viên là 1 người có năng lực, có tư duy.

Ngày nay, năng suất lao động không chỉ là sức khoẻ cơ bắp mà còn là tốc độ và sự nhanh nhẹn, sáng tạo của tư duy. DN thuê một người Singapore, lương mấy ngàn/tháng nhưng yên tâm vì tiền nào của đó. Họ sẽ mang về cho công ty mấy chục ngàn, mấy trăm ngàn đô. Khác biệt chỉ là TƯ DUY và NĂNG LỰC. Tư duy là BIẾT NGHĨ, còn năng lực là DÁM LÀM. Như ví dụ trên, nếu cậu Tèo hay cô Lan cô Tuyết có tư duy và năng lực, thì mọi thứ đã khác. Hoặc kém năng lực tí, những cũng biết thông báo cho ông giám đốc công ty về đơn hàng này, thì có thể ông ấy sẽ chỉ đạo khác. Khổ nỗi ông giám đốc này thuộc thế hệ không rành tiếng Anh, cứ phụ thuộc mấy cô cậu kia. Cứ thấy các cử nhân thạc sĩ này từ sáng đến chiều ôm cái laptop gõ gõ…tưởng là làm việc chăm chỉ lắm, hoá ra chỉ chat chit tào lao. Thấy sếp vô thì giả bộ làm việc, còn lại thì dí dỏm hài hước với đồng nghiệp trong văn phòng và bạn bè trên facebook, coi tin tức và shopping online cả ngày. Cái gì cũng nói, cũng bình luận, bàn bạc. Cái gì cũng biết. Chỉ có làm ra tiền là không biết.

Nhiều bạn thực tập sinh hay nhân viên thử việc vào vị trí bán hàng, mấy tháng trôi qua vẫn không có đơn hàng nào, bị công ty sa thải thì xõa tóc đứng ngoài hành lang khóc. Hỏi nguyên nhân thì nói tại công ty có vấn đề. Do công ty không có quy trình. Do ông giám đốc quản lý kém. Do bộ phận sản xuất chậm. Do hàng hoá mẫu mã xấu. Do chất lượng không phù hợp. Do thị trường không ai mua. Do khách hàng hỏi hàng nhưng không gọi lại. Do em đi tiếp thị họ không tiếp. Do lối giáo dục lý thuyết không chỉ em cách bán hàng (mọi ĐH trên thế giới không ai dạy kỹ năng, kỹ năng 1 người là do tự tích luỹ thông qua thực tế làm thêm), vâng vâng và vâng vâng. Mọi nguyên nhân khách quan và do, bởi, tại, vì,…trong khi nguyên nhân duy nhất là DO MÌNH thì bạn không hề đề cập. Hàng xấu thì lao lên có ý kiến, bắt làm lại cho đẹp. Hàng giao chậm thì lao vô, điều khiển bộ phận sản xuất hay logistic, đổi phương thức giao hàng sao cho nhanh. Muốn ý kiến quy trình với ông giám đốc thì xin hẹn và vô trình bày, nếu cách sắp xếp của mình hợp lý thì họ sẽ nghe theo. Phải tả xung hữu đột để ra việc chứ ngồi chờ bị động sao được.

Có bạn vô làm, cả tuần giao việc, ghi to-do list ghê gớm, rồi cuối tuần xem báo cáo đã làm được gì, bạn nói “gọi khách không bắt máy, meo khách không trả lời” nên “có gì báo cáo đâu ạ”. Khách không bắt máy thì nhắn tin lại do khách sợ số lạ, sau đó mình gọi lại sẽ được. Hoặc meo không trả lời thì gửi lại, re-send miết. Gửi mấy cái email rồi mà họ vẫn không trả lời thì mình bốc điện thoại lên gọi luôn cho nó máu, Mỹ Pháp Tây Tàu gì cũng gọi tuốt. Hỏi tại sao tao gửi mail báo giá mày không trả lời, chừng nào trả lời, why why, pour quoi pour quoi, wei shen me, wei shen me? Mình năng nổ vậy Tây Tàu gì không sợ hãi mà ký HĐ với mình? Nếu ở gần, cùng thành phố, cùng quốc gia thì trực tiếp bắt xe bắt máy bay đi gặp, mặc áo dài trang điểm lộng lẫy vun vút lao sang, anh của em, chuỵ của em, chú của cháu, cô của con…, cười nói vui vẻ, ép họ mua hàng. Hoặc nhờ sếp dẫn đi, nhờ ai đó quen làm, mọi giá phải tiếp xúc để bán chứ sao nói gì khờ căm vậy.

Cứ ngồi miết văn phòng với xoài xanh muối ớt và say đắm cái màn hình vi tính, cái Iphone trong túi quần cứ tít tít tin nhắn của bạn bè thì cuối ngày, hỏi team bán hàng, các bạn lại đồng thanh:

“Hôm nay khách lại hai không

Gọi không bắt máy, meo không trả lời”.

Ngây ngô cứ “hai không” đến cuối tháng, thì trung tâm giới thiệu việc làm thẳng tiến. Hoặc nhắn tin cho mommy “mẹ ơi, con sẽ về với mẹ ngay đây. Không cần đợi đến mùa xuân”.

Đừng như Tèo, đừng như Lan, đừng như Tuyết.

Hãy như Bội Bội. Be like Bội Bội!

Viết cho 8x và 9x

1. Với người có ngoại hình đẹp, mọi thứ đều thuận lợi hơn. Xưa nay loài người vẫn có cảm tính như vậy. Hồi mới đi làm, có lần mình làm sai, sếp rướn cổ lên định mắng, nhìn thấy gương mặt thanh tú thoáng nét buồn, cơn nóng giận cũng nguôi ngoai và ngồi nghĩ “nó đẹp trai vậy hem lẽ chửi nó”. Còn anh bạn đồng nghiệp của mình bị basket face (mặt rổ), lỗi sai y chang mà bị sếp chửi tơi bơi hoa lá. Hồi phổ thông, trong lớp có bạn Mộng Hòi hoa khôi, có lần kiểm tra bài không thuộc, cái Hòi bật khóc, mắt bồ câu long lanh, cô giáo nói thôi về chỗ đi em, 5 điểm, nhìn theo, nói con nhà ai đẹp quá (là nhép miệng thôi nhưng mình đoán). Rồi cô kêu cái Ngạc Thuý (còn gọi là Thúy răng vẩu) lên trả bài, Thuý cũng không trả lời được, vậy mà cô làm lớn chuyện, la mắng xài xể đủ kiểu, cho 2 điểm, còn chua chát nói “đã không xinh đẹp thì phải học giỏi chứ”. Sự phân biệt đối xử của cô khiến cái Thúy khóc tu tu, nước mắt nước mũi dàn dụa nhưng không chảy ướt được cằm vì cái răng hứng hết.

Mình đã phấn đấu để có CHÂN, THIỆN (tử tế, trung thực, giúp người) rồi, thì bây giờ phải hướng tới cái MỸ (cái đẹp). Ví dụ như mình khi xưa đi làm nhân viên bán hàng, chỉ vì sở hữu nụ cười ngoại giao tựa trăng rằm, đối tác hồn xiêu phách lạc nói chuyện luống cuống, đàm phán ở thế yếu hơn, mình chốt hợp đồng không kịp thở. Khổng Minh và Bàng Thống được xem là tài năng ngang ngửa nhau, mà Khổng Minh thì đẹp trai thanh tú trong khi Bàng Thống thì dung mạo không bắt mắt nên Lưu Bị trọng dụng Khổng Minh hơn (ý trong truyện Tam Quốc). Mặt mũi tướng mạo không có mà đòi đi làm ngoại giao thì cũng khó cho đất nước. Đi làm chung công sở với nhiều người mặt mũi sáng sủa sẽ đỡ nhức đầu. Đi máy bay, có tiếp viên xinh gái hay phi công đẹp trai, hành khách ngồi cũng yên tâm hơn. Bay đường dài, khi máy bay bay vào vùng thời tiết xấu, hành khách hoảng sợ nhưng nghĩ lại, úi cha, tụi tiếp viên nó đẹp vậy mà còn hem sợ chết nữa là mình, yên tâm mà ngủ tiếp.

1. Tất nhiên, tốt gỗ vẫn hơn tốt nước sơn. NHƯNG NƯỚC SƠN LÀ CÁI QUYẾT ĐỊNH NGƯỜI TA GHÉ CỬA HÀNG MÌNH MUA GỖ. Thời đại mới, trăm người bán tranh nhau, mình vẫn bảo thủ nói câu “tốt gỗ” thì không có cơ hội cho người ta biết gỗ mình tốt. Đặc biệt là đi nước ngoài, làm công dân toàn cầu, ăn mặc lùi xùi, Tây Tàu nó nghĩ lao động nhập cư lậu mới sang, nó hạn chế tiếp xúc, thì mình không có cơ hội để trình bày nhân cách cao đẹp hay trí tuệ lung linh. Thời trang là phục vụ con người đẹp hơn, phải tận dụng. Có tiền là bọc lại răng sứ sáng lóa, không việc gì phải sở hữu bộ răng lởm chởm như đá tai mèo Hà Giang hay đen thui do kháng sinh thuở bé.

Khi ra đường, nhất nhất phải tắm gội sạch, quần áo phẳng phiu chỉnh tề và sử dụng nước hoa vài tháng phải hết 1 chai. Nâng cấp lên đi, não khác đi. Một bộ đồ nhàu nát, đổ lông, loang lổ vết bẩn hay có rách thủng…khi tiếp xúc người khác là không tôn trọng họ. Mặt phải rửa đừng để nhờn bóng. Xức bột baby powder hay lăn nách nếu bị bệnh “hống hách từ trong nôi”. Răng phải đánh kỹ sau khi ăn, 1 năm phải đi lấy cao răng 1 lần. Nên dùng nước súc miệng pha thật loãng 2-3 lần trong tuần, kem đánh răng không diệt hết vi khuẩn gây ra chứng “mạnh mồm”. Nhiều bạn đi phỏng vấn, người tuyển dụng hỏi 1 câu xong, nghe nó trả lời hết muốn hỏi thêm. Nhưng các bạn ấy nào có nhận ra, cứ chồm chồm lên đặt câu hỏi. Đặc biệt là các bạn ham ăn thịt quá mức, ăn ớt nhiều, đạm gốc A-mo-ni (NH4+) thừa phân hủy thành NH3 bay lên miệng, gặp phòng máy lạnh, khí a-mô-ni-ắc này thì không thoát được. Miệng hút thuốc thì nên nhai kẹo trước khi gặp đối tác. Đừng để người ta chịu đựng, tội người ta.

2. Danh ngôn thế giới nói, “xấu là một loại bệnh, nếu không, sao chỗ phẫu thuật thẩm mỹ vẫn được gọi là bệnh viện?“ Có bệnh thì chữa, mũi tẹt quá nhìn không phân biệt đâu là mũi đâu là gò má thì nâng cao chút. Răng diện hắc ô (HO là hô) hoặc Em-Âu-EM (MOM là móm) thì đi niềng răng. Mặt to như cái mâm gắn trên cổ, đi đâu người ta cũng tưởng là cái biển báo giao thông thì mình bớt ăn thịt cá, chuyển qua ăn cơm trộn đậu cho nó nhỏ lại. Mắt to mắt nhỏ thì cắt mí cho đều. Nhớ lựa chỗ uy tín, đàng hoàng, của nước ngoài hay bệnh viện lớn càng tốt. Béo bụng hay gầy còm thì mình đi tập gym chạy bộ, đổi chế độ ăn uống. Chiều cao của 1 người thì có thể do di truyền, nhưng cân nặng của người đó thì chắc chắn là do lối sống và sự kỷ luật. Nhìn cơ thể cân đối thì biết chắc là người đó đã ăn uống sinh hoạt lành mạnh và có ý chí mạnh mẽ.

2. Lúc còn hạc bên Mỹ, mình hay cười, mấy thầy bên đó nói mày nên làm lại bộ răng, nhìn màu trắng đục xỉn xỉn, cốt cách vậy sao làm doanh nhân lớn. Lúc đó mình nói “cha mẹ sinh sao để vậy”, “don’t judge a book by its cover”- đừng quánh giá cuốn sách qua cái bìa. Nhưng mấy ổng nói sự bảo thủ châu Á hạn chế cái tầm của mày, giữa vô vàn cuốn sách, mày phải nổi bật trước. Rồi mới tới nội dung hay, bán lâu dài, long selling khó hơn best selling. Mình cãi liền, nói sao Steve Jobs cũng áo thun quần jean? Tao giản dị và yêu vẻ đẹp của sự giản dị. Ổng nói, mày khác, 7 tỷ người chỉ có 1 Steve Jobs hay Mark Zucker, họ mặc quần đùi hay ở truồng thì người ta vẫn ngưỡng mộ. Mày vô danh, ăn mặc “giản dị” kiểu của mày nói là “xuề xoà” với giới doanh nhân, mình làm business mà, có phải nhà đạo đức học đâu. Mình không chịu sửa, não vẫn bảo thủ kiểu châu Á rập khuôn ăn học theo công thức, kiên quyết bảo lưu quan điểm.

Năm ngoái mình đi sang London, vào khách sạn Marriott dự hội nghị các nhà đầu tư nông nghiệp toàn cầu, cái mình bị bảo vệ ngăn không cho vào, kêu đi thang máy khác vì tưởng mình đi giao hàng cho khách sạn. Rồi các đối tác nhìn nhìn nghi ngạị, đưa card họ miễn cưỡng cầm lấy, xúc tiến bán nông sản mãi không được. Mình nghĩ có khi nào họ khinh mình không ta, quyết định chơi lớn luôn. Mình ra phố sắm đôi giày Ý 2000 bảng, bộ veston 3000 bảng, thắt cà vạt Gucci, về mặc đi tới đi lui cho nó tự nhiên, rồi hôm sau, vẫn hội nghị đó, bước vô thì bảo vệ tiếp tân gập đầu nói “Good morning, Sir” (chào quý ngài). Mình đang ngồi họp, buồn ngủ lấy tay vân vê định nặn mụn theo thói quen thì Tây Tàu bu tới đưa card, tiếp thị khí thế, mình gút được chục đơn hàng, lãi mấy chục ngàn đô, coi như đầu tư đã có lời. Được đà tiến tới, mình không bay về Việt Nam mà đáp thẳng sang Seoul, bọc răng sứ hết để cười đẹp hơn nữa, xuất khẩu nông sản hiệu quả hơn nữa. Về sân bay VN, ai cũng chỉ trỏ nói anh này đóng phim Hậu Duệ Mặt Trời nẹ, ở ngoài anh cao ghê, nhưng hơi đen, chắc trong phim ảnh quánh phấn dữ lắm…

3. Các bạn nói không có tiền đi phẫu thuật thẩm mỹ, bọc răng sứ, giờ phải làm sao để tự tin. Các bạn yên tâm. TÂM SINH TƯỚNG. Chính suy nghĩ và hành động thiện sẽ tạo ra khuôn mặt đẹp. Chính thể thao nhiều (1h/ngày MIN) và ăn uống heo thì (healthy) sẽ có body đẹp, mặt đẹp.

Khuôn mặt, đường chỉ tay không phải là bất biến. Số phận con người thay đổi theo sự cho đi mà người đó thực hiện (không cần cúng kính hay giải hạn cầu xin gì mà được như ý cả, cứ hiến máu hiến tạng, cho tiền từ thiện không cần lo lắng người ta sử dụng thế nào, hào sảng cho đi là muốn gì được đó). Càng giúp người càng may mắn, càng đẹp, chính xác là như vậy. Trẻ em mẫu giáo gương mặt đứa nào cũng thơ ngây giống nhau, các bạn cứ vào trường mầm non mà xem. Cấp 1 tụi nó cũng xinh đều, nhưng từ từ lớn lên sẽ thay đổi thành đẹp người xấu, người thiện người ác, người nhìn thiện cảm người nhìn ác cảm. Thậm chí hai chị em sinh đôi, lúc mới sinh ra thì khó phân biệt, nhưng lớn lên, sẽ dần khác nhau.

Người Á Đông đúc kết, đời người 90 tuổi là thượng thọ, được chia ra ba thời kỳ.

– 30 năm đầu, do di truyền. Dung mạo khôi ngô mỹ miều là do ăn ở đạo đức hiền hậu từ kiếp trước. Kiếp trước làm chủ nợ giật hụi, bóc lột nô lệ nô tì, chăn dắt mại dâm…, thì kiếp này phải chịu xấu. Đẻ ra là xấu.

– Năm 30 tuổi, bắt đầu dậy thì. “Dậy thì” thành công hay thất bại là do cách sống của 30 năm đầu. Cứ sân si, đố kị, ganh ghét, giận dữ, nói chuyện cá nhân người khác (bàn bạc chê bai người ta, bàn về cuộc sống người ta), nói lời tiêu cực, nghĩ người khác là xấu, nhìn mặt xấu của người khác, phòng thủ cứ nghĩ người khác chuẩn bị LỪA MÌNH,…thì tướng mạo auto xấu. Thêm bệnh lười thể dục thể thao, không hiến máu, không cho đi, không từ thiện, không yêu thương và giúp người, không tạo cơ hội cho người khác….thì sẽ có 1 trung niên cực xấu xí, mặt to, bụng to, mặt nhìn tham lam xôi thịt hoặc gầy tong teo,….và bệnh đủ đường. Hồi họp lớp năm 31 tuổi, ai cũng ngạc nhiên vì thấy cái Thuý đẹp lộng lẫy và dễ thương cùng cực, cũng là nhờ 30 năm đầu sống tích cực và khôn ngoan.

– 30 năm cuối nếu vẫn xấu thì trùng tu di tích bằng cách từ thiện và cho đi, ăn thực vật nhiều hơn động vật, tự nhiên sẽ đẹp lão, nhìn phúc hậu. Đừng để “di tích” thành “phế tích”.

Từ năm 31 tuổi, sau đêm sinh nhật, ngủ dậy, đi tắm, có bạn sẽ thấy soái ca hay soái nương nào đó trong gương. Cũng có bạn, 30 năm đầu đẹp rực rỡ, tự nhiên qua 31 tuổi, trở nên xấu xí, bị bồ đá, bạn bỏ, khách hàng không ký hợp đồng, làm ca sĩ hát không ai nghe…làm nghề gì cũng ế.

Vậy, để có được tuổi 31 đẹp một cách “gực gỡ”, chúng ta phải tích lũy những gì trong 30 năm đầu tiên? Hỏi cũng đã trả lời, các bạn xem lại trong cuốn Cà Phê cùng Tony và Trên Đường Băng sẽ biết, sách đã đọc mấy năm trước rồi, giờ đọc lại sẽ thấy hiểu khác.

Tháng 4/1999, Alibaba ra đời trong căn hộ của Jack Ma tại thành phố Hàng Châu, khi đó, Jack Ma là 1 cổ đông cùng với 17 người bạn. Chỉ 20 năm sau, công ty đã có giá trị lên tới 570 tỷ đô (ngày 20/12/2019), lớn thứ 7 thế giới. Niêm yết ở thị trường chứng khoán New York, và là tập đoàn toàn cầu, mọi người cứ hỏi ông tại sao trụ sở Alibaba lại đặt ở Tp Hàng Châu, một thành phố nhỏ trực thuộc tỉnh Chiét Giang, sao không đem lên Thượng Hải Bắc Kinh cho dễ giao dịch. Jack Ma nói, đơn giản tôi là người Hàng Châu. Ai cũng lên thủ đô và thành phố lớn để mưu danh mưu lợi, thì lấy ai phát triển quê hương? Mình là doanh nhân, nhiệm vụ phải phát triển cân bằng, đồng đều cho xã hội, ai ai cũng được hưởng lợi. Dồn hết về thủ đô và thành phố trung ương lớn, thì còn gây áp lực cho thủ đô và thành phố đó phát triển chậm lại, do tắc đường, kẹt xe, dân đông càng đông thêm vì ai cũng chạy đến đó xin việc làm.

Jack Ma đã góp phần giúp tỉnh Chiết Giang trở thành nơi đáng sống nhất. Quỹ khởi nghiệp của Jack Ma rất lớn, chỉ dành cho người Hàng Châu và tỉnh Chiết Giang, ai mở DN ở đây là được ưu tiên rót vốn. Ưu tiên đầu tiên là sản xuất để xuất khẩu, được tín chấp cấp vốn, nếu chẳng may kinh doanh kém, bị mất thì coi như xoá nợ. Rồi tới sản xuất để bán trong nước, được vay với lãi suất bằng 0. Rồi mới tới các doanh nghiệp thương mại khác. Ông không khuyến khích loại hình “tư vấn đầu tư” hay “bất động sản” vì cho rằng đấy là doanh nghiệp mở rồi đóng, đóng rồi mở, ai cũng làm được, chẳng có lợi gì nhiều cho nền kinh tế. Các khởi nghiệp ở Chiết Giang có lãi trên 100%/năm thì mỗi năm sẽ được gặp Jack Ma tư vấn 1 lần. Và đã có hàng ngàn doanh nghiệp ra đời từ quỹ này. Cứ một doanh nghiệp thì nhận vào hàng trăm hàng ngàn công nhân viên, và cứ thế, người dân quê ông đều có việc làm, chẳng cần phải tha phương cầu thực.

Thật ra trước đó, mô hình này đã có ở Hàn Quốc. Những doanh nhân gốc thành phố Ulsan (Uất Sơn) đã trở về đây, xây dựng quỹ đầu tư, phát triển doanh nghiệp, và khiến thành phố Ulsan trở thành thành phố giàu có nhất Hàn Quốc, GDP/đầu người cao hơn thủ đô Seoul nhiều. Tương tự như người Israel, người Đức….dù thế nào, họ vẫn đầu tư cho quê nhà với một sự ưu tiên cao độ nhất.

Ở Việt Nam, ngọn cờ đầu tiên của tinh thần này là ở Nghệ An. Một quỹ đầu tư thiên thần đã ra đời, hỗ trợ người Nghệ An khởi nghiệp. Các bạn Nghệ An chớp lấy cơ hội này đi nhen, bây giờ mà con than thở “thiếu vốn” gì đó nữa là do các bạn “dở hơn cả chữ dở”.

P/S: Các bạn đừng sợ các quỹ đầu tư copy ý tưởng kinh doanh. Ý tưởng là cái vớ vẩn. Triển khai mới là cái quan trọng nhất, chứ ý tưởng thì nếu cần, người ta có thể cho bạn hàng ngàn cái. Bây giờ, thời đại này, làm gì còn ý tưởng nào mà mỗi có bạn nghĩ ra nữa, thực ra đã có nhiều người đã nghĩ, nhưng họ bất tài nên chưa làm được đấy thôi. Trên internet, không còn ý tưởng nào là của riêng ai nữa, chỉ có năng lực triển khai là năng lực quan trọng nhất.

Các bạn người quê tỉnh nào thì cùng nhau góp vốn mở quỹ phát triển DN tỉnh đó, giúp cả nước phát triển đồng đều nhé. Giúp quê là giúp phố!

Có 1 bài viết đáng giá triệu đô

1. Xưa mình có sang Anh tu nghiệp ngắn hạn, lúc ở Tp Coventry thì ở nhà anh Luke, người bản xứ còn ở Tp Manchester thì ở nhà chị Hoà, Việt Kiều. Anh Luke là chủ doanh nghiệp lớn về công nghệ sinh học. Hôm ở nhà anh Luke, mình bị lệch múi giờ nên khó ngủ, lúc 12h đêm rồi mà vẫn không nhắm mắt được. Bỗng nhiên mình thấy thằng con trai anh, cỡ 10 tuổi, đi vô bếp dọn dẹp 1 tí (dù mẹ nó đã dọn xong như nó vẫn double-check tức kiểm tra lại), rồi ra bật đèn ngoài sân, kiểm trả cửa cổng đã đóng chưa, coi con chó đã yên vị trong cái chuồng trên bãi cỏ chưa, rồi mới vào khoá cửa nhà, tắt điện, nhẹ nhẹ đi vô phòng để ngủ. Mình ngạc nhiên, khi ăn sáng hỏi thì nó nói đó là môn học Home Maintenance, trường nó bắt buộc phải làm từ lớp mẫu giáo, cha và mẹ nó làm cùng với nó cả 2 năm nay. Sau 2 năm nó đã quen, không sợ ma khi ra ngoài sân, có ma là con Ken (con chó của nó) sẽ sủa ngay. Nó nói tối qua nó nghiên cứu tài liệu cho buổi thuyết trình vào tuần sau, nên mới thức khuya vậy. Anh Luke nói cái kỹ năng Home Maintenance này do gia đình tự soạn ra theo thực tế của mỗi nhà. Mỗi tối trước khi ngủ, phải đi quanh nhà double check 1 vòng. Sáng dậy, sau khi vệ sinh cá nhân là phải đi tắt đèn sân, bật đèn nhà, cho chó cho mèo ăn, tưới cây cỏ nếu không mưa, dọn dẹp phân chó phân mèo, để đồ ăn cho chim trên cành cây trước sân, đẩy xe rác ra ngoài nếu ngày đó họ đi lấy rác. XONG MỚI ĐƯỢC PHÉP THAY ĐỒ ĐI HỌC. Cuối tuần, con anh Luke phụ anh làm vườn, trồng hoa, tắm và sấy chó mèo, hoặc rảnh thì tập trung bạn bè lại, pha nước chanh đứng bán ở góc đường, nhằm gây quỹ từ thiện. Chúng nó tự lên kế hoạch, hái chanh, mua nước đường, tự làm và dọn dẹp mọi thứ dù chỉ mới có 10-11 tuổi. Lên plan, đứng phân chia nhiệm vụ cho từng đứa, nghe như mấy ông tướng họp để đánh trận ngày xưa.

Còn lúc mình ở nhà chị Hoà thì thấy tối, con cái chị giải bài tập xong thì lăn ra ngủ. Trên bếp vẫn nồi bún riêu nấu dở dang, thùng rác thì đầy ắp đồ, chị Hoà cũng mệt quá nên nói thôi ngủ, sáng mai dậy dọn. Sáng dậy thì chị phải gõ cửa phòng kêu tụi nó ra ăn sáng, các con chị dậy vứt chăn mền đó chứ không gấp, chị phải làm vừa làm vừa cằn nhằn. Con chị ăn xong thì vứt bát trong bồn, vội thay đồ để đi học. Học giỏi ghê lắm, cả ngày xoay quanh mỗi việc học. Cây cỏ nhà chị héo úa, vật nuôi thì chẳng có con nào vì chồng chị nói “nuôi tụi nó cho ăn dọn phân mệt lắm”. Anh làm công nhân nhà máy dược phẩm cách khá xa còn chị đi phụ nhà hàng, dù ở Việt Nam cả hai đều đang là giảng viên ĐH. Anh từng học thạc sĩ ở đây ngay xưa, nên khi có con thì tìm cách sang học tiến sĩ nhưng bỏ học, ra ngoài, xoay sở tìm cách định cư. Chị nói “anh chị hy sinh để cho con cái học môi trường tốt nhất, nhằm phát huy hết năng lực”. Ngoài giờ học, chị chở con đi học đàn, học cờ, học võ, học toán tư duy, học vẽ,… Mình hỏi có môn Home Maintenance không, chị Hoà nói có, nhưng chị nói cái này để anh chị làm cho nhanh, tụi nó dành thời gian ngồi vào bàn học, đứng nhất lớp nhất trường, tương lai xán lạn.

Sau này thằng cu con anh Luke tốt nghiệp cấp 3, nó đi châu Phi tình nguyện rồi về Anh học ĐH, sau làm cho một tổ chức tài chính lớn, lương mấy trăm ngàn đô/năm. Còn mấy đứa con của chị Hoà thì học quản trị kinh doanh tài chính, ra trường chạy đi nộp đơn xin việc bạc mặt, nay làm công ty tư vấn này, mai làm công ty tư vấn nọ, rồi học lên thạc sĩ, nhưng cứ mất việc hoài vì năng lực quán xuyến không có, người ta tìm cách không ký lại hợp đồng. Vô công ty thấy bóng đèn hỏng vẫn ngồi ôm máy tính làm được, chứ không biết gọi người đến thay. Đâu ai dám mời những người này quản lý một nhà máy một cửa hàng một DN, khi bản thân họ không quản lý nổi cái phòng ngủ của mình. Kiến thức nhiều cũng là vô nghĩa.

Hôm nay mình gọi điện hỏi thăm các anh chị, và ngẫm nghĩ thấy thế này. Hoá ra, cái để một người có thể làm lãnh đạo, làm quản lý, làm chủ…không phải là kiến thức mình học ở trường, mà là cái tích luỹ mỗi ngày ở nhà. Nhiều người cứ ngây ngô tìm ĐH Kinh tế, ĐH quản trị kinh doanh để học và nghĩ là học ra sẽ trở thành chủ lớn, trở thành big boss, nhưng chưa thấy ai học ra mà làm được. Hoặc cứ nghĩ đi du học, ra nước ngoài học về là thành danh được. Không có đâu. Năng lực của một người là cả một quá trình từ ấu thơ, được gia đình dạy dỗ khuôn phép về sự QUÁN XUYẾN và làm lụng, óc quan sát và sắp xếp, sự chăm chút và tỉ mỉ trong công việc hàng ngày. Một người nếu cái giường ngủ cũng bẩn, cái phòng trọ cũng bẩn, cái bếp cũng để bẩn, cái tủ lạnh cũng để đồ lộn xộn, cái thùng rác đầy ụ và bốc mùi…thì dù chữ nghĩa bằng cấp thế nào đi nữa, cũng không thể trở thành lãnh đạo hay quản lý được. Họ không biết như thế là bẩn, là lộn xộn, là bất cập….để có thể thay đổi.

2. Ví dụ như ở bài viết triệu đô dưới đây, ai hiểu và vận được vào bản thân mới thấy có giá trị ghê gớm. Một người phải có năng lực TỀ GIA trước rồi mới BÌNH THIÊN HẠ sau. Ban đêm cất đồ ăn vô tủ lạnh sẽ giảm nguy cơ chuột gián gây bệnh, sáng hôm sau hâm lại dùng, có thể tiết kiệm được nhiều tiền. Và cũng đỡ mang tội với trời đất vì người ta không có ăn, mà mình lại đem đồ ăn đi đổ bỏ. Kỹ năng home maintenance này sẽ giúp cho 1 người có đầu óc quán xuyến, sau này có giao 1 khách sạn lớn hay 1 toà nhà to hay một công trình, họ vẫn quán xuyến tốt. Không phải dĩ nhiên mà anh nọ mở được chuỗi cả nhà hàng, quán cà phê, cửa hàng thời trang, cửa hàng điện máy hay siêu thị mini rộng khắp cả nước được. Họ có năng lực về quản lý, bắt đầu bằng cái rất nhỏ nơi góc nhà, nơi phòng trọ của họ.

Mình sẽ thấy trong XH, có nhiều người kiến thức phong phú, ăn nói tốt nhưng sao mãi vẫn không có thành tựu gì, thì có thể họ thiếu năng lực quan trọng nhất để biết làm: năng lực QUÁN XUYẾN. Sáng sớm vẫn thức dậy và quơ cái điện thoại, đọc tin nhắn, coi tin tức, rồi tắm rửa thay đồ đi học đi làm. Ham học như thế thì có học tới tiến sĩ giáo sư thì dở vẫn hoàn dở, ngu vẫn mãi ngu, vì không có thực tế, làm không đi đôi với nghĩ, nghĩ được nhưng không làm được. Có leo tới chức ông nghè ông cống thì vẫn không có thành tựu gì ngoài cầm micro nói tào lao rồi viết nhăng viết cuội, lý qua luận lại nhức đầu.

Năng lực quán xuyến của một người, bắt đầu từ buổi sáng thức dậy, phải tắt điện ngoài trời đã bật tối qua, đi ngóc ngách này nọ từ trên lầu dưới đất để nhìn ngó, thấy xác con gián chết là lập tức dọn. Coi cây cỏ mọi thứ và não phải nghĩ, cây này mưa nhiều cần che bớt xói lở gốc, cây này khô quá cần tưới, cây kia èo uột vầy là do thiếu dinh dưỡng, cửa nẻo chỗ này kêu cót két thì tra thêm dầu…

https://www.facebook.com/thekibutvietnam/

Kín miệng và không bàn tán chuyện người

1. Bạn A, năm ngoái làm hồ sơ du học. Mới dự định mà đã kể khắp vì chịu không nổi. Thế rồi bạn phỏng vấn trượt visa, sau đó thì phải giải đáp thắc mắc của cả trăm người, tốn thời gian vô cùng. Người thương thì lo lắng, người ghét thì hả hê, người quan tâm tò mò thì bu vô hỏi.

2. Ca sĩ B, vừa có thai là loan tin ầm ĩ trên báo. Post hình chuyện thai nghén, chồng chăm sóc vợ ăn uống ra sao lên phây. Người thương thật sự cũng nhiều mà kẻ ghét cay ghét đắng cũng không ít, nên khi nghe cô động thai thì vui mừng bảo cho chừa, nói những lời ác độc cay nghiệt, hả hê. Lần sau cô có thai nữa, cô bí mật cho đến ngày sinh. Gặp mình, cô nói, trước đây, em thật dại dột khi chia sẻ chuyện cá nhân. Lẽ ra, khi có thai, chỉ có 2 người em nên thông báo là chồng em và mẹ ruột em. Vì họ là người sẽ giúp em khi sinh. Còn những người KHÔNG THỂ GIÚP MÌNH, việc thông báo tin tức cho họ sẽ khiến mọi thứ rắc rối thêm. Với người không liên quan thì không việc gì phải báo cáo hay chia sẻ, đó là nguyên tắc về thông tin cá nhân, nhưng giờ em mới hiểu.

3. Bạn C, sau 5 năm làm việc cho một tổ chức đối ngoại thì quen một ông đối tác người Nhật, ông ấy đề nghị đầu tư một cơ sở sản xuất tăm xỉa răng nhỏ để xuất khẩu, bạn lo đầu Việt Nam, ông Nhật lo tiếp thị ở bên kia. Bạn vốn là “con ngoan trò giỏi” nên nghỉ làm cũng xin phép gia đình, mở cơ sở làm ăn cũng xin phép. Cha đồng ý – mẹ phản đối. Bà mẹ tới gặp ông Nhật, điều tra đời tư người ta, ông Nhật không chịu, nói làm ăn thì liên quan gì đưa giấy tờ kết hôn hình vợ con ông ấy bên Nhật cho coi. Rồi bà mẹ sợ nên làm ầm ĩ cả lên, ai ai cũng biết, bạn nhức đầu đòi chết đòi sống. Sau này bạn rút kinh nghiệm, bạn nói lần sau những chuyện cá nhân làm ăn như thế này, không cần phải thông báo với cha mẹ gì cả. Chuyện mình mình làm, làm ăn chỉ thông báo với người LÀM CHUNG, NGƯỜI GÓP VỐN. Người làm ăn là đối tác, gặp gỡ bàn chuyện kinh doanh mà dắt chồng vợ cha mẹ đi theo, thật là phiền cho người ta. Họp lớp hay đám bạn thân đi nhậu cũng vậy, cứ có vợ có chồng kè kè theo, thật là khó tự nhiên cho người khác. Ra mở công ty mà chồng làm giám đốc, vợ làm kế toán thì công ty đó chỉ phát triển ở giai đoạn đầu. Vì tiền quản chặt quá, cơ hội dễ bị bỏ qua, không chịu bỏ tiền đầu tư thì sao có thu hoạch, sợ mất sao làm lớn, chỉ đưa mồi nhỏ ra nhử thì chỉ có thể câu được cá nhỏ. Và người giỏi cũng ngại vô làm, tâm lý họ sợ gia đình trị trong doanh nghiệp, nhất là ra những quyết định cảm tính, tùy tiện vì “vợ thấy con đó ngứa mắt, chồng đuổi đi cho vợ”. Có bữa thì cả giám đốc và kế toán trưởng đều vắng mặt, không ai ký giấy tờ vì “nhà có đám giỗ”. Các doanh nhân lớn, không ai biết mặt chồng con, vợ con của họ là ai, làm gì, ở đâu, có người chỉ giữ 1 ít cổ phần trong công ty và hết. Dù 1 đám “tò mò viên” suốt ngày vểnh tai lên nghe ngóng, săn hình, đồn thế này, thế kia… Mình còn quan tâm đời tư người khác là mình còn quá tò mò tiểu nông và….quá rảnh.

4. Bạn D, học xong cấp 3. Cha mẹ dưới quê thấy làm nông cực quá nên ước mơ cho con cái “ngồi máy lạnh đếm tiền”. Lúc bạn thi ĐH, ngành ngân hàng còn hot. Bốn năm sau, ngành ngân hàng bão hoà, trong khi trường nào cũng hàng nghìn bạn tốt nghiệp. Vật vạ mãi ở phố, bạn quyết định đăng ký chương trình thực tập sinh nông nghiệp ở nước ngoài. Làm lương một ngày khoảng 60-70 đô la Mỹ, nhưng lao động chân tay, có 1-2 ngày đi học/tuần. Nhưng bù lại bạn rất khoẻ mạnh, vui vẻ, thấy thú vị. Và cũng để dành được ít tiền. Lại có giấy chứng nhận đã đào tạo nông nghiệp công nghệ cao, thư tiến cử của chủ farm và thầy giáo bên đó, dùng để học bổng hay công việc sau này rất tốt. Nhưng gia đình bạn thì không. Nghe con trai báo, ba mẹ bạn kể cho chòm xóm láng giềng nghe ngay, rồi chỉ sau 1 ngày, cả huyện đều biết. Nói tưởng học giỏi vậy thì làm ông này bà kia, té ra đi xuất khẩu lao động. Có vô NASA Boeing gì đó còn tạm chấp nhận, đằng này đi hái cà chua trồng nấm, vắt sữa bò…xấu hổ chưa. Cha mẹ bạn ấy thì buồn vì khổ tâm, còn bạn ấy thì tâm tư mãi.

Đọc thư bạn mà mình mắc cười quá chừng. Mắc mớ gì buồn. Kệ mọe họ chứ, có nuôi nhau ngày nào đâu mà quan tâm họ nghĩ gì, họ nói gì. Chữ sĩ được trọng quá mức trong văn hoá Khổng Giáo khiến ai cũng muốn ngồi đọc sách và chỉ tay năm ngón, bất chấp năng lực. Rồi hệ quy chiếu của mình xưa nay là hệ quy chiếu văn hoá làng xã, nên anh Dư chị Luận nào đó…dựa trên hiểu biết nhỏ nhoi của mình mà nhiệt tình đánh giá người khác. Ai cũng biết người khác phải nên làm gì, phải sống thế nào trừ bản thân họ. Hàng xóm láng giềng người quen là ai? Tập hợp những con người đó với nhận thức có hạn, hiểu biết có hạn,…nên không việc gì phải sợ. Mỗi người trong chúng ta giỏi lắm biết và giao tiếp với 1000 người, quanh đi quẩn lại 1000 người đó biết nhau, chuyện đông tây nam bắc có biết chi mô mà ý cò ý kiến? Ngoài kia thế giới có 7 tỷ người so với tập hợp 1000 người trong làng hoặc trong phường, có nhiều cái khác lạ lắm. Những cái thành công, thất bại, trí khôn và kinh nghiệm của người quen không giải quyết được, không thể hiểu được, không đánh giá được.

Lúc triều đình Huế cử người đi sứ Pháp, sứ về kể bên đó có đèn chúc đầu xuống, quan văn triều đình cười như nắc nẻ. Rồi kể có xe đi hai bánh, không ai tin, nói hai bánh sao cân bằng, sao chạy được. Bảo là thằng ni răng mà nói xạo nói điêu, cả đám ngồi uống trà bên sông Hương cười chế nhạo, râm ran cả chợ Đông Ba. Chiếc bóng đèn điện và chiếc xe đạp đã vượt qua mọi khả năng tưởng tượng của họ. Vô bộ lạc nào đó kể có cái ống sắt, bỏ mấy trăm người chạy đà trên đường băng rồi bay lên không trung cả chục cây số trên mây, rồi tới nơi gần đến thì giảm tốc độ và hạ xuống, thả người chui ra, 1000 km chỉ mất có 1h đồng hồ, thì khả năng bạn sẽ bị hoả thiêu vì hoang tưởng.

KIẾN THỨC, KINH NGHIỆM, THIỆN NGUYỆN THÌ TÍCH CỰC CHIA SẺ, CÀNG NHIỀU CÀNG TỐT, CÒN CHUYỆN CÁ NHÂN HAY LÀM ĂN, THÌ CHỈ CHIA SẺ CHO NGƯỜI CÓ THỂ GIÚP ĐỠ MÌNH. Dặn cha dặn mẹ, con báo cho biết vậy thôi, đừng chia sẻ chuyện riêng của con ra ngoài, con mà nghe là không có lần thứ 2 kể chuyện. Đám cưới làm vừa phải thôi, làm hoành tráng quá, lỡ ly hôn đi giải trình mệt mỏi. Làm ăn thì khai trương giản dị thôi, rầm rộ quá lúc phá sản đóng cửa nghe điện thoại “sao vậy em, sao vậy anh..” đến cháy máy á.

5. Việc mình dự định thì mình âm thầm làm. Thậm chí không cần phải chia sẻ với bố mẹ, kẻo họ lo lắng và đi hỏi thăm chỗ này chỗ kia, cũng toàn bà Tư bà Bảy. Cứ qua hỏi ông Năm là con trai tui sắp đi Israel thực tập, Năm thấy sao, thì ông Năm nói là đừng đi, bên đó đang bắn nhau ghê lắm, tui nghe trên tivi về dải Gaza, bờ tây sông Jordan…. Thực tế là trong 1 năm, lượng người chết do xung đột ở đó không bằng tai nạn giao thông do xe máy ở nước mình trong một ngày. Có bạn muốn đi đào tạo kỹ sư bên Nhật, bà mẹ liền cắp nón qua bà Bảy hỏi, vì bà Bảy hồi trẻ từng ở thành phố, từng bán cà phê cho một ông Nhật. Bà Bảy liền phán bên đó động đất ghê lắm, cho đi là mất con, tui lạ gì nước Nhật.

Chị Tuyết – chị họ mình có con gái là bé Vy học khá giỏi, được học bổng đi Mỹ. Cái Vy lên phường làm giấy tờ, anh văn thư ký giấy xong là ra quán cà phê bên chợ loan tin. Chị Hồng bán bún bò vừa gắp bún vừa vểnh tai nghe ngóng, nghe cái Vy nhà chị Tuyết sắp đi Mỹ thì ngưng bán, nói khách ăn nhanh nhanh giùm, bữa nay nhà có chuyện. Chị vội rửa tay, chùi chùi vào quần, tất tả qua nhà chị Tuyết nói “bên Mỹ xả súng hàng loạt, anh chị đừng cho đi”, “tui có bà con bên đó, tui biết rành lắm, “mọi giá, anh chị phải cản lại, con của mình, mình cho hay không cho tụi nó phải nghe, không là đại bất hiếu”, “nó mà kiên quyết đi là chị từ nó cho em, con cái gì lạ vậy. Em hả, con em là em bóp mũi chết chứ ở đó mà dám trái ý”, “Em bỏ cả nồi bún bò qua đây chỉ để “chân tình góp ý” thôi đấy, anh chị phải nghe em…”.

Còn nhớ năm 2000, mình đi Hồng Kông làm việc cho một tập đoàn đa quốc gia trong 6 tháng, hồi đó còn thơ ngây, hay đem chuyện cá nhân ra kể cho bạn bè người thân nghe. Nghe kể xong, bạn bè cà phê nói đừng đi mày ơi, bên đó người ta bắn nhau chéo chéo trên phố, ghê lắm. Mình chỉ cười, vì trong tâm thức các bạn, Hồng Kông là thế giới của phim xã hội đen TVB với Thành Long, Châu Nhuận Phát, Lê Minh, Lưu Đức Hoa, Trương Mạn Ngọc, …

2014

Một ngày bình thường của sinh viên (tầng lớp tinh hoa học tập bậc cao) trên thế giới.

Đời sống sinh viên ở 1 cao đẳng ĐH nước ngoài luôn xoay quanh các hoạt động sau:

1. Trong lớp học (hình 1): sinh viên ngồi cao hơn thầy, sinh viên hỏi thầy trả lời, hỏi xong thì hết giờ. Sinh viên buộc phải đọc sách và đọc giáo trình trước khi đến lớp vì thầy chẳng giảng, chỉ trả lời câu hỏi. Học cách này sẽ rèn luyện năng lực đặt câu hỏi, tìm tòi, tự học.

2. Hình 2: Trong thư viện, mượn sách và đọc. Tắt di động, không có đeo kè kè. Đọc sách chuyên môn và sách mình ưa thích. Thư viện là nơi gắn bó với sinh viên nhiều hơn ở nhà. Sinh viên là phải ham đọc sách.

3. Hình 3: Học nhóm, thảo luận để tự làm dự án, các công trình khoa học, thi thố các cuộc thi này nọ.

4. Hình 4: Đi làm thêm để kiếm tiền trang trải sinh hoạt phí, học phí chứ không xin xỏ mượn gia đình. Có thể vay nhưng tuyệt đối không lấy của bất cứ ai, kể cả cha mẹ. Làm thêm để có street smart, chững chạc, trưởng thành. 100% sinh viên phương Tây đều từng đi làm thêm, kể cả con tỷ phú.

5. Hình 5: Toàn bộ thời gian còn lại trong ngày, các bạn chơi thể thao, tự tập thể dục. Đánh cầu lông, yoga, bóng rổ, bóng đá, hoặc tranh thủ chạy bộ. Trong ba lô luôn có bộ đồ thể thao, cứ có thời gian trống là chạy nhảy. Không có ai suốt ngày than vãn mệt mỏi. Dáng vẻ bạn nào cũng thẳng thớn, cao lớn, tràn đầy nhựa sống thanh xuân.

Liệu sinh viên chúng ta có thể bắt chước được các bạn? Có gì quá khó không? Hà cớ gì mà sinh viên VN lại khác mọi SV các quốc gia khác trên thế giới? Không phải do nền giáo dục gì đâu, do chính các bạn cả đấy. Sinh viên thế giới chả ai chơi game, xem clip hài, comment vớ vẩn mua vui trên mạng xã hội cả. Vì nó quá tốn thời gian, lãng phí thanh xuân cho việc vô bổ trên mạng. Cũng không sinh viên nước nào ngồi trà sữa ôm ĐT, chát cười cả ngày trên ĐT cả. Thật ra nhóm này không phải tinh hoa, trình độ không đủ để học ĐH nhưng vì gia đình muốn có bằng cấp nên ép học thôi, chứ không phải học lên cao là do các bạn đam mê học. Khi có đam mê học hành và phát triển bản thân, người ta sẽ hành động khác.

Tại sao các bạn vẫn ở nhà cha mẹ hay nhận tiền cha mẹ khi đã hơn 18 tuổi? Tại sao SV Việt Nam ra thế giới du học, đa số vẫn chỉ tập trung vô mỗi chuyện học mà không giống sinh viên các nước khác? Vì sao cứ bé khoẻ bé ngoan từ nhỏ ăn sâu vô nếp nghĩ và không thay đổi được, cứ phụ thuộc và ỷ lại người khác, giải thích mọi thứ là do người khác, do hoàn cảnh chứ không phải do bản thân mình?

P/S: Học cái hay của các nước giàu có văn minh phồn vinh để tự sửa mình, chứ không phải để tự ái (tự mình yêu mình, thể hiện sự tự yếu đuối nhưng tìm cách phản vệ để tăng giá trị).

CÙNG NHAU LÀM NHỮNG THÀNH TỰU LỚN LAO

1. Trong một giai đoạn lịch sử, sẽ xuất hiện những nhân vật có cá tính cực mạnh, chí cực lớn, đưa nền kinh tế đất nước đó lên 1 tầm cao, người ta gọi nhà tư bản dân tộc, trên mức doanh nhân. Thiếu họ, đất nước đó sẽ mãi trong bẫy thu nhập trung bình. Nước nào càng nhiều người có tầm vóc lớn thì nước đó càng nhanh chóng phát triển về kinh tế, kéo theo xã hội phát triển văn minh.

Ở châu Á trong lịch sử cận đại, chỉ có vài dân tộc có được điều này là Nhật, Hàn, Trung-Đài-Hongkong, Singapore, Qatar, UAE, Israel, Brunei, Malaysia. Các nước còn lại thoát đói được, thoát nghèo được nhưng mãi vẫn không giàu. Bỏ xe đạp qua xe máy thì dễ, nhưng bỏ xe máy lên xe hơi thì chỉ một tỷ lệ nhỏ trong dân chúng thôi.

Nguyên nhân là do tỷ lệ người an phận và nghĩ nhỏ trong xã hội các nước này quá đông, cùng nhau trò chuyện mỗi ngày những cái lặt vặt là cùng nhau kéo xuống. Mọi thứ bắt nguồn từ văn hoá của dân tộc đó, đa phần xuất phát từ nông dân nghèo mấy ngàn năm nên cũng khó mà thay đổi đầu óc một sớm một chiều. Cha mẹ ông bà hướng dẫn con cháu họ nghĩ nhỏ, thầy cô cũng đào tạo theo hướng nghĩ nhỏ, an toàn, ăn chắc mặc bền (vì bản thân họ cũng thế). ĐH thì đào tạo theo hướng xin việc hoặc mưu sinh kiếm cơm qua ngày nên cũng rất khó đào tạo ra 1 nhóm đông đảo các nhà tư bản dân tộc như các nước đã tạo ra kỳ tích. Ví dụ như ở Philippines, khi đi học, thầy cô dạy “học tiếng Anh thật tốt vào để xin qua Mỹ qua Úc qua Canada làm, nếu không qua nổi mấy nước đó thì đi xin việc ở các nước khác ở châu Á, bản thân tôi (giáo viên, giáo sư) cũng dở nên phải ở đây, chứ có cơ hội là đi liền”. Cha mẹ ông bà cũng không khuyến khích con mình đứng ra sản xuất kinh doanh gì, vì “nhức đầu mệt mỏi” (trừ cộng đồng người Hoa). Các trường dạy tiếng Anh ở Philippines nhiều nhưng chẳng có người gốc Phi nào là chủ cả, toàn là người từ Hàn, Nhật, Trung, Đài, Úc….sang mở. Nền giáo dục Phi (nhà trường lẫn gia đình) đều hướng đến việc đào tạo ra ca sĩ, giúp việc, thầy giáo tiếng Anh, y tá, công nhân,….để xuất khẩu lao động khắp thế giới, mỗi năm gửi về dăm ba chục tỷ đô la Mỹ mà đã cho là lớn lắm. Nguồn thu từ xuất khẩu lao động không bền vững vì họ không ưng là đuổi về nước, cá nằm trên thớt. Dân chúng thì mỗi việc dồn về vùng Metro Manila để kiếm việc làm, khiến giao thông khu này tắc nghẽn kinh khủng.

Ngược lại, giáo dục Hàn hay Israel thì hướng đến việc tạo ra các ông chủ bà chủ, họ nhập khẩu lao động từ các nước khác về, giao việc để tạo ra trăm tỷ, ngàn tỷ đô la cho nước họ. Họ xuất khẩu là xuất khẩu hàng hoá, công nghệ. Cùng xuất phát điểm nghèo như nhau vào thập niên 50, cùng mở cửa thị trường tự do và là đồng minh thân thiết của châu Âu, Hoa Kỳ, nhưng Hàn Quốc (dân số 51 triệu) có tổng tài sản 1700 tỷ đô (GDP 2018) so với vỏn vẹn có 330 tỷ đô la Mỹ của 110 triệu người Philippines. Rất nhiều tập đoàn nhà máy Hàn Quốc ở Philippines và rất nhiều người Philippines đang làm thuê ở Hàn Quốc còn người Hàn Quốc thì làm chủ hết ở Philippines. Cốt lõi của sự phát triển kinh tế là do văn hoá.

Nhà tư bản dân tộc là một khái niệm rất hay, nếu bạn trẻ nào có đầu óc tốt, có cá tính mạnh, có chí lớn…thì có thể mơ đến việc trở thành 1 nhà tư bản dân tộc. Làm lớn nhưng để phụng sự quê hương, giúp đỡ muôn người (chứ không chỉ đem lại lợi ích cho cá nhân mình, gia đình mình) thì mới được gọi danh xưng này. Nhưng muốn làm được thì họ phải bỏ cái tôi cá nhân và đầu óc vặt vãnh, để có thể cổ phần được với nhau mà làm. Không cổ phần, thì không thể có doanh nghiệp lớn được.

2. Một người, khi nghĩ khác và làm khác, sẽ có lời ong tiếng ve, tiếng chì tiếng bấc từ cộng đồng, từ những người vô danh hoặc không có thành tựu. Nếu còn để tâm đến họ là mình còn rất dở. Kệ họ. Sư tử không thể vì tiếng bàn tán tư vấn khuyên răn của con ong con ve mà điều chỉnh, cầu thị cho giống mấy con côn trùng. Con ong con ve tầm mắt chỉ có thế, khác nó là nó chê. Mình là sư tử mà nghe theo, điều chỉnh theo mấy con đó thì không còn là sư tử nữa. Nếu đã chọn về quê hoặc 1 nơi xa xôi hẻo lánh nào đó để sản xuất khởi nghiệp, thì xách giỏ lên đường thôi, nói phát một làm luôn. Mình âm thầm làm, không hỏi ý kiến bất cứ ai. Ai nói khó, khuyên ngưng, bàn ra… là mình đứng dậy về liền, nhảm nhí quá. Cha mẹ mình mà bày mình cái nhỏ hay cái an toàn ổn định thì xin phép không nghe, đời họ nghèo khó vậy đủ rồi, thương thì thương nhưng tự sắp xếp đời mình, nghe theo họ rồi nghèo và không có thành tựu y chang họ thì uổng cuộc đời mình, mình là 1 cá thể khác, không phải mấy chữ hiếu vớ vẩn của ông Khổng Tử mà nói sao nghe vậy, đặt đâu ngồi đó. Chỉ có vài chục năm ngắn ngủi đến trái đất mà thôi. Tình thân tình yêu thật sự là không ràng buộc áp đặt kiểm soát đời nhau. Đi. Thành danh về giúp họ sau vậy. Không ai hiểu thì cũng chẳng sao. Tầm mình khác.

Còn bạn bè hay người ngoài, do mình không kín miệng mà BỊ họ khuyên đấy thôi. Bạn bè là để đàn đúm chơi vui lúc rảnh rỗi trà dư tửu hậu chứ có phải cổ đông đối tác đâu mà bàn chuyện cơ mật làm ăn, say sorry chuyển đề tài khác liền. Bất cứ ai không có thành tựu mà khuyên, không hỏi mà tò mò lao vô khuyên bảo, thì do sợ mình thành công. Họ có nhà máy xí nghiệp công ty trăm nhân sự doanh thu ngàn tỷ thì may ra còn để ý 1 chút, còn nếu họ chẳng có gì thì tư duy họ đã sai be bét rồi, cần gì nghe theo người không có gì trong tay? Nhóm người này thì dư thời gian và ưa khuyên răn lắm, người càng kém hiểu biết thì càng ham khuyên, cốt để có chút giá trị. Họ nghĩ ai cũng như họ, họ không làm được thì cũng muốn chẳng ai làm được. Những người bàn lui đều có tâm thức như thế cả, có thể với vỏ bọc nguỵ ngôn là “tao thương nên khuyên mày đừng làm”.

3. Mình cứ son sắt sắt son. Âm thầm xách giỏ về nước về quê, triển khai nhà xưởng, bắt đầu bằng cái chảo rang ở 1 làng quê hẻo lánh như hàng ngàn bạn hiện nay. Nếu làm công ăn lương, về nước mà cũng đi xin việc ở Sài Gòn Hà Nội thì ở bển làm thuê luôn cho rồi, chứ về nước chi cạnh tranh việc làm với người trong nước. Về nước là triển khai chí lớn, giúp đỡ muôn người.

Cứ việc mình mình làm thôi. Ngày bận áo công nhân đeo găng tay vô sản xuất, đêm trang điểm lộng lẫy ngồi hát múa live stream bán hàng. Cứ không phạm pháp là mình làm, ai khinh bỉ kệ họ chứ, họ là ai trong cuộc đời này đâu. Mình tự sản xuất, tự bán hàng….cho đến khi tích luỹ vốn kha khá, nhân sự đông đông thì chia việc ra mà triển. Thành tựu sẽ phân loại người, không cần nói.

Hiện có rất nhiều bạn trẻ khát vọng để làm cái gì đó lớn lao cho quê hương đất nước. Muốn vậy, thì bản thân mỗi người đầu tiên phải là người thích nghi tốt, nếm mật nằm gai vẫn vui vẻ, chịu cực chịu bất lợi cũng không bỏ cuộc, và bắt đầu khởi nghiệp từ những nơi xa xôi, mở giang sơn rồi mở rộng lãnh thổ (ngày nay, giang sơn là doanh nghiệp sản xuất kinh doanh lớn và lãnh thổ chính là thị trường mà công ty đó có được, mở được lãnh thổ nước ngoài càng tốt, tức xuất khẩu). Và phải có chí lớn, khi có chí lớn, người ta sẽ hành xử rất khác, suy nghĩ rất khác, không chấp nhận sự vụn vặt, chút danh chút lợi con con. Và khi có chí lớn, người ta không dành thời gian đôi co tranh biện với con ong con ve, chẳng để làm gì cả.

4. Không có ai trong số những nhà tư bản dân tộc nước ta và trên thế giới bắt đầu sự nghiệp bằng việc ngồi văn phòng máy lạnh ở Sài Gòn, Hà Nội, Seoul, Tokyo, Băng Cốc…cả. Thú vui thị thành, chút danh lợi và việc gặp gỡ giao lưu trò chuyện với những người đang quyết chí bám trụ ở phố sẽ giết chết ý chí và tầm lớn của 1 sư tử. Họ sẽ rủ mình mua đất phân lô mua nhà chung cư để đầu cơ chờ giá lên kiếm dăm ba tỷ đồng tiền lời, rồi mua xe mua cộ khoe nhau, rồi mua quần áo, coi phim, vô mấy chỗ shopping malls để ăn uống, đi nhảy, học thạc sĩ này nọ ban đêm, thấy học hoài mà chẳng thấy triển cái gì. Loài người đâu có cần thêm thạc sĩ hay tiến sĩ nữa, chúng ta cần người nghĩ ra cái mới. Thành phố cũng đâu có thiếu người nữa, mình kéo lên đó ở thì chật chội thêm. Mở DN ở Hà Nội Sài Gòn thì chỉ là tranh giành 1 phần miếng bánh vốn đã quá nhiều người tranh ăn. Những làng quê, những tỉnh xa đang thiếu người mở doanh nghiệp. Những nơi đó cần mình hơn.

Nói chung, các thú vui của thị dân sẽ khiến đầu óc một người trẻ mê muội vô cái tham nhỏ, không làm được cái lớn, vì nghĩ vậy là tiện nghi, sung sướng, cơ hội, thành đạt. Người có trí mà gói gọn cuộc đời trong giấc mơ 1 vợ 2 con 3 lầu 4 bánh thì chỉ tốt chỉ lợi cho cá nhân họ chứ không tốt cho đất nước. Ước mơ cá nhân nho nhỏ thì chẳng sai, những cũng đâu có gì để khen? Họ có thêm vợ – thêm con – thêm nhà – thêm xe thì người khác trong xã hội được gì? Chẳng có gì cả. Trời đất sinh ra loài người, chỉ cho 5-10% dân số có trí, có năng lực học hành hơn người, lại đi nghĩ nhỏ, hoặc nghĩ lợi cho mình, đắm say tư hữu. Hoặc lười biếng sợ cực không chịu làm, hoặc sợ mất mà không dám triển khai. Ông trời trên cao cũng chép miệng mà tiếc, biết vậy xưa không cho nó tài trí làm gì.

Các nhà tư bản dân tộc trên khắp thế giới có một khởi đầu giống nhau. Họ đều bắt đầu từ một xưởng mì tôm, một xưởng gỗ, một lò rang cà phê, một gara xe hơi, một lò ấp trứng…ở một địa phương nào đó. Và hiện nay, có rất nhiều bạn ở lứa tuổi 9x đang lấm lem dầu mỡ ở các góc bếp. Với hiểu biết sâu về quỹ thời gian đời người để sống dấn thân, họ chấp nhận chịu cực chịu khổ chịu mất cái này cái kia để tạo ra thành tựu và vài người trong số họ sẽ trở thành những nhà tư bản dân tộc trong tương lai.

P/S: Các bạn đừng tò mò nghe những tin đồn về những người nổi tiếng. Chả có tin đồn nào đúng cả. Đó chỉ là những suy diễn thêu dệt của những con ong con ve thôi. Khi nào mình trực tiếp gặp và nói chuyện với họ thì mới biết sự thật, còn lại, học cái lớn lao của họ mà tự mình triển khai làm, thay vì soi mói chuyện riêng tư hay các tin đồn để thoả mãn sự tò mò cá nhân. Mình mà quan tâm đến tin tức dạng này thì mình đã tự kéo đầu óc mình xuống rất thấp, cùng tần số với những con ong con ve đấy. Tương tự đọc bài báo, đọc và rút ý mình cần tiếp nhận, không đọc phần bình luận của những người rảnh rỗi. Chỉ phí thời gian và lây lan sự tiêu cực của họ.

SẼ CÓ NHỮNG 9X ĐANG ĐỌC NHỮNG DÒNG NÀY, NGHĨ LỚN, CỔ PHẦN VỚI NHAU LÀM THÀNH NHỮNG TẬP ĐOÀN LỚN HƠN CẢ CHÚ VƯỢNG, CHÚ ĐỨC HAY CHÚ DƯƠNG NỮA

https://vnexpress.net/bau-duc-toi-nan-ni-ong-tran-ba-duong-thau-tom-cong-ty-nong-nghiep-4218428.html

Nếu bạn hỏi một người nào đó ở phương Tây, môn gì đáng nhớ nhất trong quãng đời học sinh, họ thường sẽ nói hai môn Địa Lý và Hùng Biện.

Môn địa lý giúp họ biết nước này nước kia, chỗ này chỗ kia. Giáo viên vào dạy sẽ nói “hôm nay chúng ta đi du lịch sang Phi Châu trên trang sách”, và học sinh đều sẽ phải trả lời câu hỏi “Em sẽ đích thân đến nước ví dụ Cote D’Ivoire (Bờ biển Ngà) vào năm em bao nhiêu tuổi, em sẽ ở đó mấy ngày, em sẽ đi tham quan chỗ nào”.

Thầy cô dạy địa lý luôn là được các học trò vây quanh để hỏi han. Quả địa cầu là dụng cụ được các em quay tới quay lui nhiều nhất. Những ước mơ và quyết tâm đi tắm nắng biển Boracay, trượt tuyết đỉnh Alpes, cưỡi lạc đà sa mạc Sahara, chinh phục Everest,…cũng hình thành từ những năm tháng ngồi trên ghế nhà trường. Giáo viên và cha mẹ khuyến khích các bạn trẻ đi, đi và đi. Có cơ hội là đi. Càng nhiều càng tốt.

Hùng biện cũng là môn bắt buộc trong chương trình học. Mỗi học sinh sẽ cầm micro đứng trước lớp, cả khối và sau đó là trước cả trường, đứng bốc thăm ứng xử như thi hoa hậu vậy. Những câu hỏi thường đặt ra cho các bạn nằm ngoài sách giáo khoa, thường là trong những cuốn sách kinh điển về những tư tưởng lớn lao, của những vĩ nhân trong nhân loại. Vì có thể bạn không thể trở thành như họ, nhưng họ là 1 tấm gương để phản chiếu tâm hồn nhỏ hẹp của mình, giúp mình rộng lớn dần lên.

“Bạn sẽ làm gì khi bạn là thủ tướng của nước ta”, “năm 30 tuổi, bạn có tài sản 1 tỷ đô la Mỹ, bạn sẽ làm gì để có mức tài sản đó và khi có mức tài sản đó, bạn sẽ làm gì”. Hoặc “nếu bạn theo nghiệp lính, bạn nghĩ bạn sẽ đạt mức cao nhất là chức gì, nguyên soái, đại tướng, sư đoàn trưởng hay đại đội trưởng hay binh nhì…”….luôn là các câu hỏi do các thầy cô đặt cho học sinh từ cấp 1.

“Nếu bạn theo nghiệp kinh tế, thì bạn sẽ giải quyết được bao nhiêu lao động?”. “Hay bạn theo nghiệp nghệ sĩ, khoa học, tên bạn có trong viện bảo tàng hay không?”. “Bạn xác định bạn là người vô danh hay hữu danh trong lịch sử nhân loại?”. “Bạn có nên mua nhà mua chung cư mua xe? Tại sao bạn không thể xây nhà xây chung cư sản xuất xe cho người ta mua?” “Bạn không cần chơi cổ phiếu vì bạn sẽ phát hành cổ phiếu cho người ta chơi”.

“Người tầm thường quá nhiều rồi, bạn không cần gia nhập thêm 1 người nữa (là bạn) vào trong đó. Tinh hoa thì luôn ít, luôn thiếu, thêm 1 cũng quý giá cho nhân loại lắm thay”. “Nếu bạn ngây ngô hỏi-ai cũng làm chủ làm sếp thì lấy ai làm công, thì bạn hãy đến Israel, các nước tiểu vương quốc Ả Rập, Brunei,…để lấy họ đã nhập lao động từ các nước để quản lý thế nào. Người nghĩ ra việc thì ít chứ người xin việc thì luôn thừa mứa. Người nghĩ ra cách kiếm tiền để thuê người thì hiếm chứ người sẵn sàng bán sức lao động của mình thì vô vô vàn vàn, đừng có hỏi mấy câu ngốc nghếch vậy nữa”.

Sinh viên Việt Nam sang du học nước ngoài, dù tiếng Anh xuất sắc, nhưng khi trà dư tửu hậu với các bạn bên kia, thường không có pha trò được, khó cười theo các câu chuyện hài của bạn bè vì tầng tầng lớp lớp các cuốn sách họ đã đọc và review trong những năm tháng làm học sinh, mình hoặc đã quên hoặc chưa đọc bao giờ do luyện thi toán lý hoá sinh…đến tội nghiệp.

Thôi hoàn cảnh rồi, bây giờ, mình đọc cũng không hề muộn. Nếu bạn có con cái đang học cấp 2, cấp 3, hãy mua cho chúng. Còn nếu bản thân bạn chưa đọc, thì nên đọc ngay. Còn bạn biết rồi mà cũng không đọc thì đừng trách ai, MỌI THỨ LÀ DO BẠN. Và bạn đọc cả những nhân vật phản diện nổi tiếng, để rút ra những bài học mà mình không phạm sai lầm theo. Đã đọc sách thì lựa sách của người có tư tưởng lớn mà đọc.

Qua cuốn sách DÁM NGHĨ LỚN, bạn sẽ biết vì sao xã hội từ cổ chí kim không bao giờ công bằng, dù đó là ước mơ chính đáng và thánh thiện của loài người. Ước mơ 1-2-3-4 (1 vợ 2 con 3 lầu 4 bánh) chẳng có gì sai nhưng không được cổ vũ, vì xã hội không thay đổi gì lớn lao nếu ai cũng hướng đến mục đích này. Ước mơ lên thành phố làm việc, đổi đời, tận hưởng sự tiện nghi, đi nước ngoài du học rồi tìm cách ở lại lấy thẻ xanh cũng không có gì sai, nhưng nếu khuyến khích thì đô thị càng chật chội đông đúc, nông thôn càng nghèo khó, hoang vắng, bình diện xã hội của 1 đất nước, tương lai của 1 dân tộc không phát triển được.

Dù người bé nhỏ luôn an ủi nhau rằng “gà có vẻ đẹp riêng của gà, người nghèo mà trong sạch thì hơn cả người giàu” thì các bạn sẽ thấy có 1 luồng tư tưởng đối lập trong sách này. “Gà chẳng có vẻ đẹp gì ngoài giá trị thịt nó mang lại, nhưng đại bàng thì có”, “giàu có và tử tế là khái niệm song hành với nhau chứ không phải như người nghèo nghĩ là giàu có là bất lương, giàu có do chụp giật, đó không phải là người giàu, mà chỉ là người có tiền. Mục tiêu là chúng ta phải có thành tựu, và giúp đời” – tư tưởng trong sách này như thế. Đó là tư tưởng của những người nghĩ lớn, những dân tộc nghĩ lớn, của những người có thành tựu. Và nó không dành cho số đông. Nếu viết để mơn trớn số đông, người ta sẽ đứng về phía họ, để được khen hay. Nhưng có những tư tưởng rất khác, sẵn sàng khác biệt, cũng chỉ dành cho thiểu số khác biệt.

Hai anh em sinh đôi cùng trứng, lớn lên cùng một mái nhà, học chung 1 trường 1 lớp, giống nhau mọi thứ nhưng cuộc đời rất khác. Đơn giản là mỗi người sẽ bắt đầu nghĩ khác, tư duy khác và hành động khác nhau…thông qua các cuốn sách họ đọc, những người họ gặp, những việc họ làm và khả năng chiêm nghiệm, suy tư. Người thông minh nhưng không thành công trong xã hội rất nhiều, lý do? Người nhanh nhẹn, kẻ lù đù vì sao mà có? Người thì có quá nhiều cơ hội, còn người thì chẳng có chút may mắn hay cơ hội gì, không AI CHO và cũng không TỰ TẠO được, lầm lũi như thế cho đến hết kiếp làm người. Tại sao lại như thế?

Nhớ đọc từ từ, nghiền ngẫm, một ngày 5-10 trang, ngày nào cũng đọc cho đến khi hết sách. Bạn sẽ vỡ ra rất nhiều điều, và nếu bạn thật sự là một trí thức (có trí và có thức, khái niệm người trí thức không liên quan đến bằng cấp hay trình độ học vấn, trình độ văn hoá nhé), đời bạn sẽ khác. Chắc chắn khác.

Lý Quang Diệu từng nói trong một bài diễn thuyết “Bi kịch lớn nhất của các nước Đông Nam Á và Nam Á (Ấn, Băng La-Đét, Pakistan…) là có quá nhiều người nghĩ nhỏ, cổ vũ cho tư tưởng nhỏ. Nghĩ nhỏ thì không làm kinh tế được, mà không có kinh tế mạnh thì những giá trị nhân văn xã hội khó mà lên cao. Bần cùng sinh đạo tặc.

Thường những người không có thành tựu sẽ tìm cách an ủi mình bằng những tư tưởng nhỏ, để mình tự thấy còn có chút giá trị. Các bạn chớ có nghe theo, nghèo khó thì trong sạch cỡ nào cũng đâu có ai biết. Phải nghĩ đến cái giàu có, phồn vinh, cộng đồng, người không có cơ hội. Mỗi dân tộc càng nuôi dưỡng càng nhiều tinh hoa, cá tính và đột phá càng tốt. Kinh tế và phồn vinh cũng từ đó mà phát triển theo”.

Kiến thức thì quan trọng nhưng thể chất thì lại quan trọng hơn. Nếu không có thể lực để ứng dụng, thì kiến thức tích luỹ thông qua học hành xưa nay là vô nghĩa.

Tương tự, rất nhiều bạn có ngoại ngữ, kỹ năng, logic, chuyên môn rất tốt nhưng ra đời làm việc không hiệu quả là do thể lực yếu. Một nền giáo dục từ lớp 1 đã bắt đầu đi học thêm và chỉ chú tâm vào chữ nghĩa sẽ khiến nhiều trẻ em không có cơ hội phát triển thể lực, vốn trời đất chỉ cho con người trong giai đoạn đầu tiên của cuộc đời. Từ năm 20 tuổi trở đi, muốn cao ráo sẽ rất khó, vì đã qua giai đoạn vàng. Một người muốn cao, ngoài ăn uống, cần vận động nhiều ở giai đoạn dưới 18 tuổi, đặc biệt là lúc cấp 3.

Từ 15 tuổi đến 18 tuổi, cơ thể con người có sự biến đổi mạnh mẽ, gọi là dậy thì, thời kỳ phát triển thể chất để tạo bộ khung của một người trưởng thành về sau. Giáo dục phổ thông ở các nước chỉ đào tạo học chữ một buổi, buổi còn lại tập thể dục thể thao, kỹ năng sống…Nếu bạn đến sân trường các trường cấp 3 ở các nước, các bạn sẽ thấy các nam sinh nữ sinh đang đánh bóng rổ, hoặc bơi lội, hoặc may vá nấu ăn cắm hoa khiêu vũ, trồng cây làm vườn…. Trông ai cũng cao to khỏe mạnh, hồng hào, vui vẻ.

Có 3 nước còn theo văn hoá khoa bảng là Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam. Tuổi hoa niên ở 3 nước này trôi qua trong áp lực học chữ và học chữ dưới sức ép của phụ huynh để hơn bạn bè, để có thể vào trường tốt, hòng có một việc làm tốt về sau. HỌC ĐỂ THI là triết lý giáo dục của nền văn hóa khoa bảng. Từ lớp 9, bọn trẻ đã phải thức dậy từ 5 sáng và đi ngủ lúc 12h đêm chỉ để giải đề và học thêm ở các lò luyện. Vừa vào lớp 10, một cuộc chạy đua khác diễn ra trong 3 năm ròng rã để vào ĐH, các bạn trẻ tiếp tục gồng mình “hiếu học” cho phụ huynh, mắt cận, người teo tóp, lờ đờ…vì thiếu ngủ, thiếu vận động, còn việc nhà thì cha mẹ làm thay. Vì có kỳ thi đầu vào ĐH, nên học sinh phải “giải đề” liên tục. Khác với mọi nước khác là chỉ XÉT TUYỂN dựa trên điểm SAT và bài tự luận của học sinh, trường tinh hoa thì lựa thêm các tiêu chuẩn khác như công tác xã hội, các năng khiếu đặc biệt, những đóng góp cho cộng đồng, những phát minh thành tựu, năng lực thẩm mỹ và cá tính…của học sinh.

Ám ảnh tuổi học trò ở 3 nước này chưa bao giờ chấm dứt do “hiếu học” đã hiểu nhầm thành “hiếu bằng cấp”. Trong khi học là để làm người, học là để làm việc, học để chung sống với nhau theo triết lý giáo dục của Unesco.

Học hành là việc cả đời, là sự tự lĩnh hội và chuyển biến trong nhận thức theo hướng chân hơn, thiện hơn, mỹ hơn. Dưới áp lực THI CỬ của văn hoá KHOA BẢNG, nhiều bạn trẻ 3 nước trên đã chọn một lối rẽ khác, học phổ thông nhẹ nhàng, bình thường, không quan tâm đến việc xếp loại, âm thầm học SAT và tiếng Anh để thi tú tài quốc tế, vốn dễ dàng hơn nhiều, rồi kiếm học bổng du học, hoặc các ĐH dân lập, các cao đẳng nghề trong nước nếu không đi du học được.

Là công dân toàn cầu, ngoài trí tuệ và kỹ năng, trải nghiệm và ngoại ngữ còn phải có thể chất, ngoại hình tốt. Quan niệm “đầu óc ngu si tứ chi phát triển” là một quan niệm cực kỳ sai lầm của một số nước châu Á khi cha mẹ hướng con cái vô việc không vận động, chỉ ham ôm sách vở nên mặt mũi méo mó, mắt cận cả chục độ, gầy liêu xiêu…để thành trí thức. Nhận xét “anh đó trông trí thức lắm” thì phải là hình ảnh như vậy, chứ không thể là cao to khỏe mạnh, đầy năng lượng…vì sẽ quy vào là dân “quần đùi áo số”, ít chữ. Trí thức kiểu này thì sẽ không có năng lượng để làm việc, đóng góp cho đời…vì không chịu được cường độ làm việc cao trong hội nhập quốc tế.

Mong phụ huynh VN cho con bớt học chữ, giải đề, luyện thi. Và Bộ Giáo Dục cũng nên có 1 chương trình mạnh mẽ hơn trong tăng cường các môn học thể chất trong nhà trường. Chúng ta nên cân đối việc học chữ với vận động, vui chơi, các kỹ năng sống khác. Đừng như thế hệ 7x và 8x, cả cuộc đời, cứ bị stress là nằm mơ thấy “ngày mai đi thi”.

Năng lực “giải quyết vấn đề” mới là cái cần nhất, chứ không phải năng lực “giải đề”. Từ khi 12 thành phố ở TQ áp dụng tính điểm môn thể chất vào các trường cấp 3, chỉ sau 6 năm áp dụng, trẻ con ở 12 thành phố này đã giảm béo phì xuống gấp 10 lần so với mức trung bình chung toàn quốc, chiều cao cũng hơn hẳn 2cm, tỷ lệ cận thị trong học sinh bằng 30% so với các tỉnh thành khác. Các ĐH cần thể lực để có thể làm việc tốt như ĐH Y Khoa, ĐH Xây Dựng, ĐH Kiến Trúc, ĐH Bách Khoa, ĐH Nông Nghiệp, ĐH Ngoại Giao….ở TQ đã bắt đầu tính điểm môn thể chất sau kết quả Cao Khảo (gaokao), nhưng họ cho tự chọn, ví dụ hít đất, hít xa, nhảy cao, nhảy xa, nhảy dây, chạy 100m đến 10km, nhảy thể dục nhịp điệu, bơi, bóng bàn, bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền, múa,…bên cạnh chiều cao, cân nặng. Ví dụ ĐH Ngoại Ngữ Ngoại Thương Quảng Đông, họ đưa chỉ tiêu thể chất ngang bằng với chỉ tiêu điểm Cao Khảo, và khiến học sinh muốn vào trường này, từ năm lớp 6 đã phải rèn luyện thể lực tuyệt hảo. Và kết quả, sinh viên tốt nghiệp trường này được các tập đoàn đến đặt hàng từ năm 1. Toàn những bạn cao to cân đối và làm việc không mệt mỏi. Những tập đoàn đa quốc gia làm việc sáng đêm ở Thâm Quyến, đa phần là sinh viên tốt nghiệp từ ngôi trường này.

Việc đào tạo 1 người không có thể lực tốt, ra thị trường lao động không chấp nhận, thì chỉ phí thời gian và công sức của cả hai.

https://dantri.com.vn/giao-duc-huong-nghiep/trung-quoc-de-xuat-dua-giao-duc-the-chat-vao-ky-thi-tuyen-sinh-thpt-20201019123658670.htm

Kỳ tích sông Mekong

Từ một nước nghèo nàn lạc hậu, sự phát triển thần kỳ của Hàn Quốc (còn gọi là kỳ tích Sông Hàn) bắt nguồn từ việc đầu tư cho hệ thống đường cao tốc (highway, expressway). Thí điểm đầu tiên năm 1967 chỉ là đường ngắn 24km giữa thủ đô Seoul và Incheon (khu sân bay bây giờ), năm 1969 họ quyết tâm đầu tư vào con đường nối Seoul và Busan, dài 428km, gọi là Gyeongbu Expressway. Họ chia thành những đoạn ngắn và giao cho các tập đoàn thi đua nhau thi công. “Toàn bộ tuyến cao tốc Gyeongbu được chia thành bảy đoạn đường và có sự tham gia của 16 công ty xây dựng hàng đầu trong nước để tạo nên tuyến huyết mạch của quốc gia. Từ lúc khởi công cho đến khi hoàn thành, có đến 8,9 triệu người, bao gồm cả người dân, binh lính và giám sát quản lý, tham gia vào công cuộc xây dựng. Tất cả dân tộc đều tập trung góp sức góp công để làm con đường này”. Khi xong đường cao tốc này, cứ cỡ 30 km dọc theo trục cao tốc thì xây một khu công nghiệp lớn. Họ áp buộc các tập đoàn đầu tư nhà máy xí nghiệp vào các khu công nghiệp đó, khiến kinh tế Hàn Quốc hưởng và tăng trưởng nhanh đến mức không thể tin nổi.

Các giáo sư Hàn Quốc khi nhìn vào Việt Nam, họ nói nếu VN muốn tăng trưởng kinh tế như Hàn Quốc thập niên 70, nên đầu tư vào hệ thống đường cao tốc có tiềm năng kinh tế lớn trước. Nơi đó sẽ ra tiền để đầu tư vùng khác.

Đó là đường cao tốc ở miền Tây Nam Bộ (gồm Trung Lương-Cần Thơ-Cà Mau), cao tốc thứ 2 là Sóc Trăng-Cần Thơ-Châu Đốc (vì Sóc Trăng chuẩn bị có cảng biển Trần Đề do Pháp đầu tư tới mấy tỷ đô, lớn hơn cảng Sài Gòn/Cái Mép Vũng Tàu), và đường thứ 3 là Bạc Liêu-Rạch Giá-Hà Tiên nối với cửa khẩu Campuchia. Đây là 3 tuyến đường, nếu dồn hết tiền để đầu tư, sẽ giúp kinh tế VN cất cánh cực kỳ nhanh chóng vì miền Tây Nam Bộ là nơi sản xuất ra lúa gạo, thuỷ sản, rau củ quả… chủ yếu giúp VN đứng top đầu thế giới trong suốt 20 năm qua. Hệ sinh thái hạ lưu sông Mekong (dừa và cây nhiệt đới, lúa, tôm cá…) là hệ sinh thái có một không hai trên thế giới, xuất khẩu và du lịch sẽ mang lại rất nhiều ngoại tệ. Các tập đoàn đầu tư đường sá và khu công nghiệp cao ở đây sẽ nhanh chóng thu hồi lại vốn. Các tập đoàn lớn của Việt Nam hoàn toàn có thể tự làm những con đường cao tốc. Hiện tại đường sá ở khu vực này quá ít, quá nhỏ, nên thời gian vận chuyển một container ra cảng xuất quá chậm, không cạnh tranh lại được các mặt hàng tương tự của Thái Lan. Đường sá ít nên các nhà đầu tư lớn như Apple, Samsung, LG, Hyundai, Mitsubishi, Intel…cũng không chọn miền Tây để lắp đặt nhà máy. Người dân ít việc làm nên dưới miền Tây, khi hỏi con cái đâu, thì họ nói “đi Bình Dương”. Bình Dương có nhà máy nhiều, việc làm nhiều, nên thu hút nhiều lao động. Từ năm 1995, Bình Dương đã làm hệ thống đường sá cực tốt, nên thu hút đầu tư hơn hẳn các tỉnh giáp ranh Sài Gòn khác như Long An, Tây Ninh, Đồng Nai, Vũng Tàu….

Vùng thứ 2 cần làm cao tốc là trục từ Tây Nguyên ra cảng biển Nam Trung Bộ, mà quan trọng nhất là trục cao tốc từ Đăk Lăk đến cảng Vân Phong, từ Pleiku đi Quy Nhơn, 2 cảng biển lớn của Việt Nam. Hàng hoá từ Tây Nguyên và Lào sẽ đến đây để xuất đi khắp thế giới, góp phần phát triển mạnh mẽ khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Đường trải dầu (nhựa hắc ín lấy từ biển Chết) được người Pháp trải đầu tiên ở nước ta là quốc lộ 26 bây giờ, nối Đăk Lăk và Khánh Hoà, do Bác sĩ Yersin đề xuất và toàn quyền Paul Doumer cho triển khai, vì tiềm năng của 2 vùng Tây Nguyên-Nam Trung Bộ, phải có đường để kinh tế nơi có tiềm năng nhất phát triển lên, rồi lấy tiền thu được của nơi phát triển đầu tư tiếp cho vùng khác. Người Pháp từng nói, phát triển được Tây Nguyên thì phát triển được 3 nước Đông Dương, vì nó là trung điểm.

Phát triển đồng bằng sông Cửu Long và khu vực Tây Nguyên-Nam Trung Bộ thì tức khắc chúng ta sẽ có 1 lượng tiền lớn trong 5 năm sau, đủ để phát triển mọi vùng khó khăn của đất nước.

Các tập đoàn xây dựng của VN hoàn toàn có thể thi công đường cao tốc, nên giao cho các tập đoàn tự chịu trách nhiệm, thì mọi thứ sẽ tốt hơn. Uy tín thương hiệu và sự phát triển bền vững của các tập đoàn (cổ phần) sẽ khiến chất lượng mọi sản phẩm họ làm ra rất tốt. Vì họ làm ẩu, họ sẽ trả giá bằng cả sinh mệnh thương hiệu công ty. Họ cũng sẽ tự cân đối để đạt tối ưu, không cắt xén vật tư, không nâng giá kê giá, vì làm chi phí thấp thì tiền lời, họ được hưởng.

Các bạn đọc bài viết về vai trò đường cao tốc với nền kinh tế Hàn Quốc để có cái nhìn tốt hơn về vấn đề vĩ mô này. Bài viết của hãng thông tấn KBS nổi tiếng của nước bạn.

Như nhạc sĩ Phạm Duy từng viết trong bài hát Tình Ca, ông khẳng định trong quá trình định cư của người Việt trên dải đất hình chữ S yêu thương, “Tấm áo nâu, dắt dìu nhau vào đến Cà Mau, sống no đầy là nhờ Cửu Long”. Một kỳ tích sông Mekong sẽ bắt đầu nếu người Việt chúng ta dồn hết tiềm lực đầu tư vào châu thổ con sông dài thứ 12 trên thế giới này.

http://world.kbs.co.kr/service/contents_view.htm?lang=v&menu_cate=history&id&board_seq=3592&page=5&board_code&fbclid=IwAR0gu0gBDXvKla4tl1KXvUd7LTRyAMY4d5vF30DkLYv_UXz5uGUoVyTmIM0

ÔNG CHUCK FEENEY

Chúng ta quen với câu nói “không ai cho không ai cái gì” và nhiều người nhầm tưởng đó là châm ngôn sống, khen lấy khen để, trích dẫn khí thế. Ông bà cha mẹ thầy cô bạn bè cũng ngồi dạy nhau như thế và nghĩ như vậy là đúng.

Nhưng thật sự câu này chỉ đúng với người bình dân, tức người còn nghĩ đến cái LỢI cho bản thân họ, còn tham chút DANH cho bản thân họ. Vẫn có rất nhiều người, họ cho đi không vụ lợi bất cứ cái gì, đơn giản là họ biết một chân lý rành rành và là chân lý duy nhất mà không ai có thể chối cãi, một chân lý có thể chứng minh bằng hàng tỷ tỷ minh chứng trong suốt lịch sử loài người và cái hiện diện ngay trước mắt mỗi người: đó là chân lý “AI RỒI CŨNG CHẾT”.

Khi hiểu được điều đó, người ta sẽ sống tốt hơn rất nhiều. Ai còn nhỏ mà hiểu được rằng, đời người là hữu hạn, ta rồi cũng sẽ chết, thì danh-lợi chỉ là cái được-mất, biệt phủ đất đai xe cộ vợ đẹp con khôn chức tước hay tung hê…tất cả đều sẽ có lúc, sẽ không còn thuộc về ta nữa. Khi đó họ biết, cái gì mới là cái đáng quan tâm, đáng đọc, đáng làm, đáng sống, đáng trải nghiệm, đáng dành thời gian cho.

Và vì ta có thể chết bất cứ lúc nào, nên đừng để dành về già mới giúp người. Khi mất, cái chúng ta để lại trên mặt đất này, là một tiếng thơm. Cha mẹ ông bà, khi về cát bụi, cái tốt nhất để lại cho con cháu mình là 1 lý lịch trong sạch. Đẳng cấp hơn là một sự kính trọng của cộng đồng. Câu chuyện về ông Feeney như một tấm gương soi chiếu vào tâm hồn chúng ta, để cái tham-sân-si bớt dần và ai triệt tiêu đi, thì trở thành người hạnh phúc. Chỉ có vậy thôi.

Trăm năm bia đá thì mòn

Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ.

https://tuoitre.vn/vi-ti-phu-cho-di-khi-con-song-voi-381-6-trieu-usd-da-den-viet-nam-20200920220422.htm

Top 500 công ty lớn nhất và top 500 xã nghèo nhất nước

Trở về quê nhà Nghệ An và dồn hơn ngàn tỷ để đầu tư một nhà máy nước tinh khiết và nước ép hoa quả, cô Thái Hương đã giúp cho gần 400 lao động địa phương có việc làm trực tiếp, hàng ngàn lao động gián tiếp và phụ thuộc, cơ sở hạ tầng của vùng phía Tây Nghệ An được chú ý đầu tư và mọi thứ trở nên tốt đẹp hơn rất nhiều. Chúng ta chỉ thấy mặt cô khi đi cắt băng khánh thành các nhà máy, chứ không có lên báo khóc lóc đòi tự tử vì không mua được miếng đất ở trung tâm thành phố như một số nữ đại gia khác.

Trung Quốc có 1 chính sách cực kỳ hay, là 1000 công ty lớn nhất quốc gia sẽ được giao nhiệm vụ phát triển 1000 huyện nghèo nhất nước. Công ty lớn nhất sẽ nhận huyện nghèo nhất, và coi như huyện đó là 1 bộ phận của công ty vậy, coi như công ty đó đã mua đứt đất đai ở cái huyện nghèo đó, giám đốc công ty kiêm phó chủ tịch huyện. Họ sẽ phải họp hành, trích ngân sách, đặt trụ sở nhà máy, phát triển kinh tế cho huyện nghèo đó và thi đua nhau vào mỗi cuối năm. Hàn Quốc cũng có chính sách này, nên các bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy Samsung có cả những món như sâm Hàn Quốc, Đông Trùng Hạ Thảo,….được trồng và phát triển từ những huyện nghèo nhất của Hàn Quốc, giúp cả xã hội đồng đều đi lên. Người dân nghèo ban đầu cũng nghi ngờ, có người còn sợ bị chiếm mất đất, có người còn cực đoan muốn nghèo bền vững như vậy (sợ nhà máy tới ô nhiễm, chấp nhận con cháu đi lang thang xin việc khắp nơi)….nhưng sau này, nhận thức khá hơn, tâm lý ghét người giàu bớt dần, và họ mới thấy hiệu quả xã hội của những nhà máy này trong việc phát triển xã hội địa phương. Tiền thuế từ các nhà máy sẽ giúp địa phương có tiền để đầu tư bệnh viện hiện đại, đường sá nông thôn rộng rãi khang trang, trường học sạch đẹp, người già được phát tiền mỗi tháng. Hạnh phúc khi cuối đời, vẫn sống ở làng quê mà được gần con gần cháu. Các đô thị thì bớt sự quá tải do di dân lên tìm việc làm.

Top 500 công ty của Việt Nam, cũng cần có chính sách tương tự thay vì vinh danh và lên sân khấu nhận giải, rồi hết. Cần giao cho họ 500 xã nghèo nhất đất nước để họ phát triển, coi như nhiệm vụ xã hội cần phải có 1 của doanh nghiệp chân chính.

Sự phát triển công ty hay cá nhân 1 người, nếu không giúp cho người khó khăn ở vùng ít có cơ hội, thì sự phát triển ấy không có ý nghĩa nhiều. Những công ty mua bán bất động sản ở Sài Gòn Hà Nội thì kết quả kinh doanh lãi ngàn tỷ, nay mở dự án biệt thự này, mai mở dự án chung cư cao cấp kia….thì vẫn không có ý nghĩa gì nhiều với quốc gia. Không có nền kinh tế nào phát triển dựa trên việc vẽ ra hình chữ nhật 5 x 20 m trên giấy và trên mặt đất, xong đợi giá lên thì bán, kiếm tiền rồi cười. Mua qua bán lại chỗ ở không phải là sức mạnh của một nền kinh tế và sự phát triển bền vững của xã hội.

Đất nước cần thêm nhiều dự án công nghiệp công nghệ cao, ít hoặc không ô nhiễm ở những nơi xa xôi hẻo lánh, nơi người dân rất cần việc làm để không phải ly hương.

https://congly.vn/nha-may-nuoc-tinh-khiet-thao-duoc-va-hoa-qua-nui-tien-phat-trien-ben-vung-xung-tam-thoi-dai-160914.html

Đầu tư cho nông thôn, giải pháp chống kẹt xe ở đô thị

Từ năm 1970-1990, Hàn Quốc ưu tiên bê tông hoá mọi con đường ở nông thôn với bề ngang tối thiểu 6m, đủ để 2 xe tải chở nông sản tránh nhau (tối thiểu là 6m, còn càng rộng càng tốt). Họ cung cấp xi măng và vật tư, còn người dân phải trực tiếp thi công cùng với quân đội. Các nhà dân trên tuyến đường nông thôn phải xây dựng lùi vào tối thiểu 5m để có thể đỗ xe ô tô, với chương trình hỗ trợ người dân nông thôn mua xe tải/bán tải phục vụ sản xuất. Họ đã quy hoạch đường ô tô khi vẫn còn đi xe đạp. Và từ đó, nông thôn Hàn Quốc khởi sắc đi lên.

Trung Quốc cũng áp dụng chương trình bê tông hoá nông thôn triệt để từ năm 1990-nay, chỉ khác là đường bê tông nông thôn ở TQ có bề ngang tối thiểu là 10m, để 2 xe container có thể tránh nhau thoải mái. Họ hướng đến xuất khẩu nông sản cho mỗi làng quê ngay từ khi làng quê đó vẫn thuần nông và rất nghèo. Sau khi có đường sá rộng rãi thì mới tính tiếp.

Đài Loan, Malaysia cũng có quy định tương tự, và chương trình bê tông hoá đường giao thông nông thôn đến mọi ngõ ngách là ưu tiên hàng đầu trong phát triển xã hội của các quốc gia này (giống châu Âu, Nhật, Bắc Mỹ 100 năm trước).

Ưu tiên phát triển nông thôn là cách các nước hiện đại trên thế giới hiện nay làm để giải phóng sức ép di dân đến các thành phố. Trong khi các nước như Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ, Philippines thì lại chọn giải pháp mở rộng thành phố, nâng cấp đô thị cho các thành phố lớn như Mumbai, Bangkok, Manila, Jakarta….khiến các đô thị này phình to. Nông thôn họ không đầu tư gì nhiều nên vô cùng lạc hậu, người dân nông thôn thiếu việc làm càng đổ xô đến TP sinh sống. Kết quả của việc làm chính sách là do người ở thành phố nghĩ ra, họ lại tiếp tục mở rộng đường, xây cầu vượt, xây thêm bệnh viện và trường học, mở rộng các khu đô thị ở ngoại ô để bán nhà…và khiến đô thị lại tiếp tục phình to thành siêu đô thị, đại đô thị. Phình to đến độ tắc nghẽn trở nên thường trực, chỉ vài km giao thông ở Manila hay Jakarta, người dân phải di chuyển vài tiếng đồng hồ. Và người Indonesia đã tính chuyện dời thủ đô vì quá tắc nghẽn.

Những bài học của những nước xung quanh luôn rất hay với Việt Nam chúng ta. Chọn mở rộng thành phố để phục vụ làn sóng di dân thoải mái sẽ vô tình khuyến khích mọi người lên phố mưu sinh (vì hiện đại hơn, nhiều cơ hội việc làm hơn, điều kiện sống tốt hơn) hay hiện đại hoá nông thôn để người dân ly nông bất ly hương là bài toán về sự lựa chọn của các nhà quản lý. Chọn theo kiểu Nhật Hàn châu Âu Mỹ hay Ấn Thái Phi Indo….là do chúng ta quyết định hôm nay.

Câu chuyện ở Phú Yên về giao thông nông thôn trên báo hôm nay. Đây là tỉnh có chương trình bê tông hoá nông thôn cực kỳ tốt. Người dân rất cảm kích và ngợi khen.

https://dantri.com.vn/ban-doc/chinh-quyen-thao-do-be-tong-hoa-con-duong-dau-kho-dan-vo-oa-vui-suong-20200731210138907.htm?fbclid=IwAR3jxgxaN_P_x-nnf7PNHbi30QHWLSiGwvhgc67nrDGVuR1WienWTnxiUJc

Một doanh nhân thật sự

“Đánh giá một con người dễ ẹt, cứ đụng đến tiền bạc, thì bản chất thế nào sẽ lòi ra thế ấy” (Trên đường băng). “Muốn xem phẩm hạnh 1 người, hãy nhìn xem lúc bạn và người đó xung đột về quyền lợi”. “Tiền rất hay ở chỗ nó sẽ phân loại nhân cách và giá trị 1 người” (ngạn ngữ Pháp). “Sâu thẳm trong trái tim của mỗi cá nhân là sự tham lam, tiền chính là tôn giáo lớn nhất chi phối loài người” (ngạn ngữ Ả Rập).

Những câu nói trên rất đúng, nhưng thật ra, chỉ đúng với người tầm thường. Nhưng trong xã hội, vẫn có những người đủ tâm, đủ tầm để vượt trên cái chủ nghĩa kim tiền trên. Người tầm thường đọc xong thường nghĩ “ôi hay thế, thật là ngưỡng mộ, mình sẽ học tập theo” nhưng không mấy ai làm được vì chữ THAM quá to trong tâm trí. Lấy vô càng nhiều càng tốt, giật luôn trên tay người khác huống hồ chi cho đi. Lòng tham sẽ che mờ mọi lý trí, mọi chuẩn mực đạo đức đối với người tầm thường. Để an ủi kiểu AQ Lỗ Tấn thì họ sẽ tìm cách giải thích là “thôi để thật giàu đã mới cho đi” mà bao nhiêu là giàu thì chính họ cũng không biết. Hoặc “mình sẽ cho cái lớn lao chứ dăm ba triệu cho làm gì” nhưng thật ra, không cho nổi cái nhỏ thì sao cho được cái lớn. Tất cả chỉ là sự giải thích của cái tâm thế không muốn cho đi mà thôi.

Phần lớn sẽ không hiểu, hoặc hiểu nhưng bản lĩnh bé, không vượt qua được cái THAM LAM đang ẩn sâu trong mình. Nhu cầu an toàn khiến người ta sẽ lấy vào, nhưng khi vượt qua 1, thì trở thành nhu cầu sở hữu. Khi đó, lòng tham sẽ chi phối mọi suy nghĩ và hành động dưới tên gọi “lợi ích kinh tế”. Chỉ có người có tấm lòng yêu tha nhân, thương người mãnh liệt….mới dám hy sinh lợi ích mình vì người khác, một cái bánh vẫn chia đôi khi mình đang đói, như lời mẹ Teresa nói. Lúc đồng cam thì dễ, nhưng lúc chia lãi mới khó, vì nó thuộc phạm trù “sở hữu nhiều hơn, để mình có giá trị hơn” theo dân gian nói là “hạt muối thì em sẵn sàng cắn đôi nhưng tới cục đường thì em lủm hết, em hổng có ngu”.

Tham vọng (ambition) khác tham lam (greed) ở chỗ là tham vọng là cho nhiều người cùng được hưởng cái mình có được, còn tham lam thì chỉ thu vén cho cá nhân mình, gia đình mình. Mình có tiền, mập ú trắng hồng mà người hàng xóm liêu xiêu đói rách thì mình phải coi lại mình thôi. Doanh nghiệp mình báo cáo tài chính lãi ì xèo mà không thấy trích quỹ phúc lợi xã hội làm gì thì DN đó không được XH yêu mến, không phát triển bền vững được. Một người cảm thấy không may mắn, bán mãi không ra hàng là do họ thiếu lòng hào sảng. Một người rất muốn kiếm tiền nhưng không kiếm được thì do tư duy họ sai.

Chuyện sáng nay về chú Bên Đồng Tháp. Khi chọn tài trợ cho thế hệ trẻ, chú đã chọn tài trợ cho giới trẻ chọn nông nghiệp làm nghề. Chú không phải tỷ phú đô la, chú chỉ là đại diện về lòng hào sảng của người vùng đất chín Rồng. Dù chú đã mất như tấm lòng của chú vẫn được thế gian nhắc mãi….

“Nhắn ai đi về,

Miền đất phương Nam.

Trời xanh mây trắng,

Soi dòng Cửu Long Giang.

Mênh mông rừng tràm,

bạt ngàn dừa xanh.

Từng tràng đước đong đưa,

nhớ người xưa từng ở nơi này.

Cho ta thêm yêu, dấu chân ngàn năm đi mở đất.

Cho ta thêm yêu, bầy chim sáo sổ lồng….”

Bài này viết năm 2014, admin đăng lại.

https://vnexpress.net/nguoi-xay-ky-tuc-xa-40-ty-dong-mien-phi-cho-sinh-vien-3387254.html

Trong tủ hồ sơ một doanh nhân trẻ có gì?

Nếu bạn chọn con đường khác thì thôi, nhưng nếu bạn chọn con đường doanh nhân để đi theo thì trong tủ hồ sơ mình sẽ có các giấy tờ sau:

1. Thẻ hiến máu (càng nhiều càng tốt).

2. Thẻ hiến tạng. Mục đích là sẵn sàng buông bỏ, cho đi, biết là mình sẽ chết và chẳng mang được gì theo….thì mới dám làm lớn được. Nếu không sẽ có được chút lợi, chút danh và thủ ngay, không dám bung ra làm nữa.

3. Lệnh chuyển ngân hàng cho các quỹ từ thiện vùng cao vùng sâu (càng dày càng tốt, nên trích 10% lợi nhuận mình kiếm được chuyển tặng các quỹ, hào sảng hơn thì 20, 30, 50%. Cái này đưa cho kế toán thực hiện như một hoạt động thường xuyên chứ không phải lâu lâu hứng lên gửi vài ba triệu).

4. Cà vẹt (giấy đăng ký) xe ô tô gồm ô tô tải (công việc) và ô tô con (cá nhân), giai đoạn quá độ là ô tô bán tải. Ở quê mình đường sá rộng rãi, lái xe đi làm ăn giao dịch rất thuận lợi.

5. Giấy đăng ký kinh doanh có trụ sở đặt tại quê nhà, các hoạt động buôn bán xuất nhập khẩu sẽ nộp thuế cho quê hương cũng là 1 cách đóng góp. Ví dụ 1 năm nhập 10 tỷ hàng thì vẫn đóng thuế 1 tỷ VAT cho tỉnh, nếu xuất khẩu thì tiền USD chảy về ngân hàng Vietcombank, Eximbank, Agribank…của tỉnh mình, giúp tỉnh mình phồn vinh. Bản thân admin thì có doanh nghiệp XNK ở Sài Gòn, Hà Nội những cũng đã mở công ty tại quê nhà từ năm 2016 và dồn phần lớn đơn hàng xuất nhập khẩu về đó, thu hẹp dần quy mô công ty ở Sài Gòn Hà Nội và chỉ còn giữ lại chi nhánh nhỏ.

6. Hợp đồng thuê đất trong khu công nghiệp tỉnh để sản xuất. Làm ở ngoài thì ban đầu thấy tiện nhưng với tốc độ đô thị hoá, 10 năm, 20 năm nữa sẽ phải di dời vì dân cư họ mọc dày đặc xung quanh. Do vậy nên vô khu công nghiệp trước thì tốt, vấn đề cháy nổ tiếng ồn khí thải….sẽ dễ quản lý hơn.

7. Hộ chiếu để tham dự các hội chợ lớn nhỏ trên khắp thế giới. Ví dụ mình sản xuất hạt điều rang muối chẳng hạn, thì search “exhibition/trade fair/cashew nut/2021/international/food industry” và điền form, xong xách giỏ đi.

8. Giấy chứng nhận, bằng khen, huy chương các cuộc thi khởi nghiệp, doanh nghiệp trẻ, doanh nghiệp xã hội, doanh nghiệp cộng đồng, tài sắc doanh nhân, tiếng hát doanh nhân,…..Thi thố hết mọi cuộc thi lớn nhỏ để tăng sự tự tin cho mình, xây dựng được thương hiệu cá nhân (personal branding rất quan trọng), học hỏi thêm từ các đàn anh đàn chị đi trước, có thêm nhiều mối quan hệ với bạn bè…

9. Dành thời gian để thực hiện các hoạt động gắn kết cộng đồng như dọn rác, xây viện dưỡng lão, viện trẻ mồ côi, xây cầu và đường giao thông nông thôn, trồng hoa cho trạm y tế và bệnh viện huyện, tặng trang thiết bị y tế cho các bệnh viện, xây dựng bếp ăn từ thiện ở bệnh viện, sửa chữa các trường học, tặng thiết bị cho các trường học, các chương trình dạy tiếng Anh cho trẻ em nông thôn. Hiện nay trên thế giới, doanh nghiệp luôn gắn với chữ CSR (Corporate Social Responsibilty) tức trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Ai còn làm chỉ vì lợi nhuận thì không lâu bền được, vì nhận thức cộng đồng đã rất khác. Chỉ làm giàu cho bản thân họ và cổ đông của họ, chẳng thấy đóng góp gì cho xã hội ở những vùng khó khăn để san sẻ sự phồn vinh đồng đều cho cả nước, thì vẫn không nhận được sự tôn trọng của xã hội.

Chúc các bạn có sớm 8 bộ hồ sơ (từ 1-8) và dành thời gian cho hoạt động (9) bên cạnh việc sản xuất làm ăn của mình. Vài chục năm nữa thì ai cũng chết, mình để lại giấy tờ vậy cho thế hệ sau mà phát triển lên quy mô lớn hơn, tầm vóc lớn hơn. Đã có hàng ngàn người có được bộ hồ sơ này, mình muốn là mình làm được thôi. Đất nước và xã hội sẽ không quên có 1 người tên là (điền tên mình vào đây) đã xuất hiện 1 lần trên trái đất và đã góp phần thay đổi xã hội trở nên tốt đẹp hơn.

Một doanh nhân thế hệ mới, phải nằm lòng những điều trên. Dân tộc mình sẽ được cả thế giới nể phục như người Nhật, Đức, Israel, Hàn, UAE….

Mình bắt đầu xây dựng tủ hồ sơ doanh nhân mang tên mình đi thôi.

Bệnh “con bận học”

– Năng lực của một người trẻ nhìn thấy ở đâu? Hãy ở chung với họ và lúc nào cũng thấy cái bếp ga sạch boong sáng bóng (Mr Soichiro Honda, chủ tịch hãng Honda đã từng nói như vậy với sinh viên ĐH Tokyo khi được hỏi, theo kinh nghiệm của ông thì làm thế nào để nhận biết 1 người có năng lực?).

Xã hội thi cử khoa bảng nên nhiều bạn cứ ưu tiên việc học và không chịu làm cái gì khác ngoài học. Khi giao cho trồng 1 cái cây, vì chỉ biết học, nên không tưới cây, cây chết. Khi giao thêm việc ngoài việc học, họ cảm thấy phiền toái. Cuối cùng giải pháp là: không nuôi con gì, không trồng cây gì, để dành tập trung cho học. Câu cửa miệng là “đang bận học”, dành quá nhiều thời gian một ngày cho 1 động từ. Rồi thành một chứng bệnh trầm kha khó chữa, di chứng để lại suốt đời là “chẳng biết gì ngoài học”.

Những người này, dù học có giỏi đến đâu đi nữa, ra đời cũng chật vật để kiếm sống, 100%. Hoặc ai đầu óc xuất sắc lắm, hiểu biết thông thái lắm, thì cũng chỉ đủ 1 giấc mơ nho nhỏ 1234 (1 vợ 2 con 3 lầu 4 bánh, già rồi chết vô danh). Họ không thể quán xuyến nổi bất cứ cơ nghiệp nào, đầu óc không thể làm được nhiều việc, không sắp xếp được thời gian để sống cuộc đời đầy màu sắc, đầy thành tựu. Họ làm sao có thể quản lý nổi xí nghiệp resort công ty trăm người ngàn người và ngàn việc phát sinh trong cùng 1 lúc nếu từ nhỏ không có kinh nghiệm quản lý 1 cái phòng trọ nhỏ? Họ không thể làm tướng được vì họ từ nhỏ chỉ có 1 năng lực là HỌC (học là động từ chỉ việc bắt chước người khác, lặp lại ý của người khác, tư duy theo người khác, nhắc lại đúng y chang thì được 10 điểm, khen là học giỏi). Học giỏi không có ý nghĩa gì cả, làm giỏi mới là cái đáng nói. Người làm giỏi mới là nhân tài của quốc gia.

Ai lúc nhỏ chỉ biết ngồi học (theo lịch của trường, theo bài tập của thầy cô giao cho, theo lịch các kỳ thi) thì ra đời, chỉ biết ngồi làm (theo lịch của cơ quan, theo lệnh của sếp, theo các công việc có sẵn). Người sáng sớm chỉ biết thay đồ đi học, tối về mải giải bài tập về nhà thì lớn lên, sáng sớm cũng chỉ biết thay đồ đi làm và tối về lướt mạng xã hội. Họ không thể làm quản lý hay lãnh đạo được, vì phải chờ “bài tập” của người khác giao cho.

Một người giỏi thật sự là họ tập trung học thật nhanh, còn nhiều động từ khác cơ mà. Ví dụ bằng IELTS chẳng hạn, lúc học cấp 3 hay ĐH, thì mọi giá học để thi lấy 6.5 cho xong, chứ ra trường mà còn ngồi học tiếng Anh thì phí thời gian vô cùng. Hoặc bằng lái xe ô tô, cũng nên lấy khi vừa 21 tuổi (xe có thể mua sau nhưng bằng nên có trước). Hộ chiếu, mình muốn là cũng phải có ngay vào tuần sau, chứ sao lại từ từ, đến lúc cần thì cuống cuồng làm, không kịp hạn nộp chương trình gì đó thì sao?

Người có đầu óc, họ sẽ vừa làm – vừa học, học thông qua làm, learning by doing. Học cũng giỏi mà chơi cũng giỏi, làm cũng giỏi. 1 ngày của họ có nhiều trải nghiệm chứ không lặp đi lặp lại 1 cái gì. Họ thoả mãn được hết các quan hệ trong đời họ, với người thân, với bạn bè, với thầy cô, với hàng xóm, với bồ bịch, với người ngoài xã hội,….Họ sắp xếp thời gian để cân bằng được hết, để sau này có thể làm được nhiều việc trong quỹ thời gian ít ỏi của mình.

Năng lực tự học (1), quán xuyến đa nhiệm (2), sắp xếp thời gian (3) là bí mật của một người MUỐN GÌ ĐƯỢC NẤY. Lớn lên họ sẽ làm được nhiều thứ mà với người thông thường, người ta sẽ tự hỏi “không biết ông ấy/bà ấy lấy đâu ra thời gian mà làm được nhiều việc như thế?”.

P/S: Người còn nhỏ, chịu đổ mồ hôi ròng rã, động não động tay động chân, đầu tắt mặt tối mày mò làm đủ thứ cả ngày….thì trước sau gì cũng có thành tựu. Còn học cho lắm mà không chịu làm, thì sau này mọi của cải xã hội sẽ dồn hết về cho người biết làm. Họ chỉ đạo mình. Họ lập trình mình. Họ lấy hết mọi thứ, ăn trên ngồi trước, sống vinh hoa phú quý, còn mình thì tức tối bất đắc chí, bất mãn này nọ, nói những lời cay đắng với cuộc đời.

Tất cả là do mình không có năng lực LÀM đấy thôi. Học, rốt cục là để LÀM chứ không phải chỉ để BIẾT.

Nếu bạn thắc mắc về vì sao người Do Thái giàu có và thông minh vậy, thì đây là một trong những lời giải thích. Một người cha Do Thái sẽ dặn con cái họ khi vừa tốt nghiệp cấp 3 (tức trên 18 tuổi, chuẩn bị vào đời) những câu trong bộ quy ước xã hội của họ, đại loại:

– Hãy nhìn mọi người với góc độ của một ông chủ lớn.

– Dù ít tiền hay nhiều tiền, phải đứng trong nhóm người giàu có để cư xử với tiền bạc.

– Tiền bạc không phải là mục đích, nó là công cụ, phải sử dụng công cụ đó hiệu quả, không được để dành hay tích trữ công cụ trong két sắt, trong nhà băng, hãy đem công cụ ra sử dụng.

– Khi có tiền là phải lập tức đầu tư vô sản xuất, mở nhà xưởng, sản xuất công nghiệp và nông nghiệp mới ổn định đời đời.

– Dân tộc Do Thái chúng ta không có ai làm thuê cả, tất cả đều phải làm chủ hết, nếu thiếu người làm công thì mình nhập khẩu, người lao động khắp thế giới đang dư thừa, hãy nghĩ cách sử dụng họ.

– Cái dở nhất của 1 người là không nghĩ ra việc gì để làm kiếm tiền. Ai nghĩ được nhiều việc để mình làm và người khác làm thì người đó đáng được kính trọng.

– Đừng ham sống ở thành phố lớn, tranh lợi ở đó sẽ khiến chúng ta kiệt sức và bệnh tật, hãy tìm chỗ hoang vắng và làm trù phú nó lên.

– Những người trí óc phi thường nhưng không lao động chân tay thì sẽ không thể thành công được.

– Dân thành phố cứ thế hệ sau thì dở hơn thế hệ trước.

– Học mà không làm thì cái học đó vô dụng. Biết nhiều, hiểu nhiều mà không triển khai để ứng dụng thì là người dở.

– Đừng nghe theo một người nói hay hoặc viết tốt, hãy nhìn thành tựu và tài sản anh ta có để biết thật sự anh ta là ai.

– Có thành tựu lớn, giúp đỡ muôn người, tài sản chục triệu đô trở lên thì mới nên chia sẻ, mới nên làm thầy, mới nên viết sách, mới nên diễn thuyết.

– Cho người khác lợi ích để họ bảo vệ mình. Mời các cường quốc vô làm ăn ở nước mình để họ bảo vệ lãnh thổ của mình, vì ở lãnh thổ của mình có tài sản của họ.

– Những ngôn ngữ phổ biến trên thế giới thì phải học, quốc hội chúng ta thống nhất chọn tiếng Anh làm ngôn ngữ thứ 2 cho cả dân tộc nói vì đây là ngôn ngữ quốc tế phổ biến nhất.

– Phát triển nông nghiệp, trồng đủ lương thực và hoa quả, nuôi đủ các loại thực phẩm để dân tộc ta tự chủ khi có sự cố xảy ra. Xuất khẩu cho cả thế giới, nắm cái ăn của toàn cầu.

– Phát triển công nghệ và công nghiệp hiện đại để đi đầu, các ĐH tuyển chọn người tinh hoa để nghiên cứu và phát triển. Các nhà tài phiệt phải rót vốn cho các nhà khoa học nghiên cứu ứng dụng ra cái mới.

– Nam nữ bình đẳng, ai cũng phải có nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ bảo vệ quốc gia, dân tộc.

– Đi nhiều, khám phá nhiều, trải nghiệm nhiều rồi trở về quê cũ phát triển kinh tế. Quê hương là để trở về.

Bài viết được đăng trên trang web chính thống, khá thú vị để đọc. Kinh Thánh (kinh của thánh, tức bộ quy ước về tôn giáo được truyền lại từ xa xưa, riêng Kinh Thánh của đạo Do Thái là một kinh thánh mở, đời sau cứ có ai thông tuệ thông minh thì bổ sung vào những ý hay, và có thể họp lại để xoá bỏ 1 số điểm lỗi thời không phù hợp, nên bộ quy tắc ứng xử này luôn phù hợp với các thời đại).

CÁC BẠN THẤY HAY THÌ GHI LẠI, TRÍ KHÔN CỦA DÂN TỘC THÔNG MINH CŨNG CÓ THỂ GIÚP MÌNH CÓ VÀI ĐIỂM MÌNH THẤY THÍCH VÀ ỨNG DỤNG ĐƯỢC CHO BẢN THÂN MÌNH.

Kinh Thánh và sự Thông minh của người Do thái

Bù vào chỗ thiếu

Lớn lên từ văn hoá lúa nước cổ truyền với tâm lý sợ ma và cúng kính rất nhiều, nên mình quen với việc cúng. Làm cái gì cũng cúng. Nhưng có cái thành, cái không thành. Sau này mình không cúng kính nữa, mà chuyển qua làm từ thiện, giúp đời nhiều, và thấy mọi thứ đều tốt đẹp. Từ đó, mình không còn cúng kính kiểu cũ nữa, thần thánh nào đi ăn mấy con vịt quay mấy lon bia nước ngọt của mình. Giả sử những người khuất mặt đó là có thật, thì họ cũng cao quý thanh thoát, đâu thể phàm phu tục tử mà ăn những vật chất có thật của mình bày ra rồi xin xỏ, đại loại “ăn rồi thì phải giúp tôi”, kiểu trả giá đổi chác rất chợ trời. Nếu cúng kính mà văn minh phồn thịnh thì các bộ lạc ở châu Phi đã dẫn đầu thế giới. Các nước Bắc Âu không có cúng kính gì mà vẫn như thiên đường đấy thôi. Họ tin nhau, tin vào có sự sắp đặt của vũ trụ, tin vào nhân-quả. Mọi thứ đều bắt đầu từ những suy nghĩ thiện lành về người khác, những cầu mong thật sự cho người khác được tốt đẹp, những gì mình bỏ ra (tiền bạc, công sức…) để giúp người. Và tự dưng, may mắn sẽ quay trở lại với mình.

Thay vì đốt nhang quá nhiều tạo khói độc hại ra môi trường, hãy làm những việc thiện, giúp người. Đó là cách cầu xin may mắn một cách chân thành nhất. Ngày vía thần tài cũng chỉ là do những người bán vàng từ thời kinh thành Thăng Long xưa nghĩ ra, và họ đã cho người nhà làm chim mồi xếp hàng tranh nhau mua, để dụ người thường thấy ham và lao vào. Ngàn năm nay vẫn 1 bài đó, nhiều người biết nhưng thấy người ta mua thì cũng mua theo, và chẳng ai thấy may mắn tài lộc gì ngoài việc lỗ ngay sau đó. Nhắc lại, thánh thần, nếu có, cũng không thể ăn những thứ mình cho là ngon, mình cúng thật ra là cho mình ăn mà lại được suy nghĩ là “cho hối lộ thánh thần”. Đã là bậc siêu hình rồi mà còn phàm tục ăn ăn uống uống sao đặng, đó chỉ là nhận thức của mình mà thôi. Mà nhận thức, thì hôm nay mình bỏ ý nghĩ và cách làm, quan niệm của mình hôm qua, có sao. Đời là quá trình thay đổi nhận thức theo hướng tiến bộ và hạnh phúc hơn.

Thế hệ trẻ cần phải nghĩ khác, làm khác. Hiến máu, hiến tạng, quyên góp tiền gửi đồng bào vùng sâu, mua bồn nước tặng đồng bào vùng cao, mua hạt giống tặng nhà nông nghèo, mua nông sản gửi các bếp ăn các bệnh viện đa khoa tỉnh, không nói điểm xấu của người khác, không ganh tỵ sân si vì người khác hơn mình, người khác có mà mình không có…. thì bạn đã thực hiện được “là một người tốt” rồi.

Cho đi, đúng người hay không đúng người không quan trọng, quan trọng là mình đã cho đi. Chẳng cần phải cúng sao giải hạn gì đâu, những vị tinh tú trên trời chẳng thể xuống ăn mấy cái thực phẩm của mình và cho mình thoát hạn được. Vận mệnh mỗi người là do người đó tự tạo ra. Nghĩ thiện, làm thiện thì may mắn, hạnh phúc, phồn thịnh, văn minh, sang trọng. Chỉ có vậy thôi.

Mọi tôn giáo, cuối cùng cũng giống nhau cả. Đó là chỗ dựa cho đức tin vào chính thiện lương của lòng mình. Mình lương thiện, và người khác cũng thế. Có thể có lúc họ vì cám dỗ vì tiền hay quyền lực hay tình cảm mà cư xử chưa phải, nhưng rồi họ vẫn sẽ nhận ra và thiện lương về sau.

Khoan nói người đời, bàn về người khác. Giả sử họ xấu thì họ cũng đã chấp nhận đánh đổi trả giá vận mệnh của họ rồi. Còn họ tốt, thiện thì họ hưởng. Cho đi, đúng người hay không đúng người không quan trọng, quan trọng là mình đã cho đi. Họ nhận xong rồi vứt hay chửi mình thậm tệ cũng được, chẳng sao.

Mình tự sửa mình trước. Đừng sợ ma nữa, đó là những tâm lý rất cũ kỹ khiến mình không dám đi đâu xa, không hội nhập được. Giả sử có ma thật, thì họ cũng chẳng giết mình được, mình có đóng cửa thì con ma vẫn bay vào được, mình có làm gì thì nó vẫn xung quanh. Nên mình cứ giúp người, có khi ma nó còn quay lại giúp mình, cứ tin như thế đi nha.

Năm nay, thay vì bỏ tiền ra cúng sao giải hạn, hãy ghé bệnh viện gửi số tiền đó cho bếp ăn từ thiện. Đừng có sợ người ta ăn chặn, cứ nghĩ tiêu cực vậy rồi nó chặn đứng mọi ý nghĩ thiện trong lòng mình. Chưa gì đã nghĩ ác về người khác sao được. Cứ cho đi. Còn họ nếu sai thì họ tự nhận hậu quả.

Cứ 6 tháng, “cúng” 1 ít máu của mình cho y học. Máu nhiễm siêu vi B thì ghé hiến tạng, chẳng may qua đời thì y học có cái để giúp người. Hoặc gửi tiền cho trại trẻ mồ côi, rút tiền cho người tàn tật trong xã hội, họ không lành lặn để làm tiền như mình.

Không cần cúng kính cầu xin ông Bụt nào giúp mình, mình hoàn toàn có thể trở thành những ông Bụt giữa đời thường nếu mạnh dạn DÁM MẤT, tức bớt cái mình sở hữu. Không dám cho đi là do mình còn quá THAM đấy thôi.

CÁC BẠN NÊN NHỚ, ĐẠO TRỜI LÀ BÙ VÔ CHỖ THIẾU (GIÚP NGƯỜI CÓ ÍT CƠ HỘI, ÍT TIỀN, ÍT SỨC HAY ÍT TRÍ). NÊN MÌNH CHỌN CÁCH SỐNG SAO ĐÓ MÀ BÙ VÔ CHỖ THIẾU TỨC ĐÃ THUẬN THIÊN, TỰ KHẮC MÌNH SẼ ĐƯỢC MỌI THỨ.

https://baoxaydung.com.vn/ong-but-bo-hon-3-ti-xay-nha-tro-mien-phi-cho-nguoi-kho-khan-277109.html?fbclid=IwAR0SlAXXrvV1qXmMTc0OGU7glcDns8pKLO1Nv_2p2t63jGpzckRibvlBGpg

Lý do 1 người không có thành tựu

Ngày 0: Nhận email “Cô ơi, cho con vào thực tập ở resort của cô với. Con thấy mô hình của cô quá hay. Con tốt nghiệp ĐH x hệ chính quy, làm nhiều công ty nhưng không thấy phù hợp. Con nhận ra mission của con là du lịch nên con sẽ theo con đường này. Con sẽ bắt đầu từ vị trí thấp nhất và nhất định con sẽ khởi nghiệp giống như thế ở quê hương, con sẽ làm chủ một resort mang tên mình”. Tui thấy khẩu hiệu quá hay nên Ok, và bạn xuống liền đêm đó.

Ngày 1: 10h sáng mới ngủ dậy. Đứng trước gốc cây bâng khuâng, bạn nói cô cho con nghỉ mệt 1 ngày vì jetlag (dù đi xe đò, cùng múi giờ GMT +7, chỉ khác tỉnh, thôi kệ, tụi nhỏ giờ ít thể dục thể thao).

Ngày 2: Ra vô chụp hình mọi góc độ, từ bên nhà hàng tới chú bảo vệ. Tới giờ ăn vô ăn, người ta dọn xong thì sà xuống ăn như chim bồ câu. Ăn xong thì bay lên, cũng như chim bồ câu.

Ăn xong ra đứng gốc cây, nói trời nóng quá. Tui tới hỏi sao không phụ mọi người dọn rửa, bạn nói đang rèn óc quan sát. Tui nghĩ chắc mới làm chưa quen, nên không nói gì. Nhưng các bạn khác thấy khó chịu.

Ngày 3: Ra chụp seo-phi rùi vô ngồi cầm điện thoại nhắn tin liên tục. Xong thì ngồi ôm laptop. Tui tới hỏi thì nói chụp xong phải xử lý hình ảnh và viết thu hoạch. Gửi báo cáo cho ma ma, pa pa và em iu.

Ngày 4: Tui giao việc làm đầu tiên, tập bưng bê phục vụ khu nhà hàng. Ra vô được 10 lần thì nói mỏi, mặt mũi nhăn nhó. Bưng chén nước mắm dầm ớt, vấp dây điện, đổ hết vô người khách. Tui kêu vô họp, khóc nói cô thông cảm, xưa giờ ở nhà, cha mẹ con làm hết, sau này lên ĐH thì sống trọ chung với 1 con bồ xấu xấu cho nó hầu hạ. Con bồ làm hết. Con ân hận lắm, vì giờ nhìn lại, sắp 30 tuổi rồi mà chưa có thành tựu. Con không rõ lý do gì mà con không thành công, cô biết không? Tui lắc đầu, nói để vài ngày làm việc để cô xem đã.

Ngày 5: Bố trí vô phụ bếp. Rửa chén dĩa, mặt mũi nặng nhẹ vì không quen làm. Bếp trưởng lên gặp tui ý kiến, nói hem nhận cậu này. Bể chén hết trơn, lương em không đủ đền.

Ngày 6: Cho ra quầy tiếp tân. Trêu ghẹo bỡn cợt với các bạn nữ, thả thính (động từ mới nghĩa là rải thính dụ cá ăn). Tui mời vô họp, nói 3 cái “con thầy- vợ bạn – gái cơ quan” này đại kỵ, yêu đương chỗ làm việc là tuyệt đối không được vì ảnh hưởng đến năng suất lao động. Tui phân tích một hồi bạn đồng ý, nhưng ra quầy lại tiếp tục chứng minh “mình là một kẻ đào hoa phong lưu đa tình”. Khách vô gặp tui ý kiến nói tiếp tân gì nói cười rất to rồi còn ăn xoài xanh trong giờ làm.

Ngày 7: Lên phòng kinh doanh thực tập. Trưởng phòng kêu ghi daily to-do list, ghi được 2 dòng rồi ngáp. Ngồi mở cửa sổ chát zalo, skype, facebook,… Dặn không được làm việc riêng trong giờ làm, bạn dạ.

Cuối giờ chiều, hỏi lại việc trong to-do list vẫn chưa hoàn thành cái nào. Hỏi lý do không làm, bạn im lặng. “Im lặng là đặc sản của em”. Trưởng phòng bắt họp tới khuya, kiểm điểm hành vi, hứa không tái phạm. Bạn buồn, đăng stt trên FB mấy câu triết lý “đời là, thành công là, chúng ta phải, chúng ta hãy…”.

Ngày 8: Vẫn thực tập phòng kinh doanh. Vẫn không ghi to-do list, nói mới miễn cưỡng ghi, mặt mũi thấy bắt đầu bất mãn. Tiếp tục chờ trưởng phòng ra ngoài là bật cửa sổ chat. Thấy vô thì luống cuống tắt. Giao 10 việc, đọc qua rồi để đó 9, làm 1. Không làm liền, không trả lời liền, không rõ tại sao. Trưởng phòng Kinh doanh lên gặp tui nói trả lại, không nhận.

Các bạn khác vô méc là anh này tò mò kinh khủng. Cứ đu theo hỏi chủ resort này mấy người, bà đó có chồng con thế nào, ông đại gia đó có rót vốn vô đây phải không. Phòng này 2 thằng ở chung phòng chắc là gay, phòng kia 2 con ở chung, chắc les. Phòng 201 bà lớn tuổi ở với thằng kia còn trẻ thì chắc hẳn máy bay và phi công, rình coi thử phải không. Còn 301 thì ông kia già ở với con nhỏ còn trẻ, mặc áo 2 dây đích thị là gái bao. Ánh mắt kỳ thị, soi mói dù người ta có đúng như mình suy diễn không thì không rõ. Mà có đúng thì cũng có ảnh hưởng gì đến mình. Đầu óc nhiều chuyện một cách vô văn hoá, không rõ cần biết các thông tin đó để làm gì, thuộc nhóm đám đông bình dân ưa thọc mạch và buôn chuyện, tui thấy hơi ớn ớn.

Ngày 9: Ít khách. Cả resort kể cả tui là chủ, cùng nhau ra nhổ cỏ, trồng rau, trồng hoa. Bạn ra làm được 1h 30 phút, giải lao 2 lần, xong vô xin phép tui về lại thành phố vì lý do gia đình. Mọi người nói nó làm biếng nên bỏ về chứ gia đình gì. Về vẫn đăng stt là đã thực tập xong, học được rất nhiều, sẽ làm chủ 1 resort lớn và doanh nghiệp tỷ đô trong tương lai.

Kết luận:

Từ lúc bài về resort giữa ruộng đồng của tui đăng lên, cả trăm độc giả trẻ cả nước đến xin thực tập để copy mô hình về triển khai. Ban đầu ai cũng hào hứng và quyết tâm cao độ, nói hay lắm. Nhưng 1 tuần là chạy mất dép hết. Nội dung “that’s why you go away” giống tui miêu tả. Để lại đống tài sản như trong hình. Nói gì thì nói, người mà không có thành tựu gì trong đời, ắt phải có cái gì đó trong đầu họ cản trở.

Chủ resort XYZ, Tiền Giang

Chỉ đường cho các bạn làm giàu một cách rất văn học và nghệ thuật. Cùng nhau đọc bài ở dưới nhé:

————————————

Nhiều nhà khoa học đã chỉ ra việc bán thịt nóng (từ lò mổ đến chợ, và tự chợ mang về rửa tại gia đình và nấu ăn) nên hạn chế vì thịt động vật không còn “lành” như xưa. Trong máu của gà, vịt, lợn, bò, trâu, dê, thỏ, dơi, rắn,….chứa nhiều chủng virus mới, do tác nhân của hoá chất và nhu cầu tồn tại mà chúng biến thể ra vô cùng vô tận. Việc thịt động vật sống bày bán ở chợ, chúng ta không thể kiểm soát được các con vật trung gian như ruồi, chuột, gián, kiến, bọ… lan truyền virus ra cộng đồng. Các virus gây đại dịch trong lịch sử đều bắt nguồn từ các động vật sống trên cạn.

Nhiều bang ở Mỹ và nhiều nước châu Âu, Úc….đã cấm bán thịt nóng (tức từ lò mổ đem đi bán ngay), phải đông lạnh một thời gian, xe đông lạnh chở đi giao cho các butcher shop/siêu thị và người mua về rã đông mà dùng, không cần rửa. Việc rửa thịt nóng ở bồn rửa tại nhà, máu động vật dính vào thành bồn, dao, thớt, tay người…cũng chứa nhiều nguy cơ nên các bạn hiếm thấy người Tây nào ở VN mua thịt ở chợ, họ ưu tiên sử dụng thịt đông lạnh hoặc thịt mát, có bao bì và cơ sở sản xuất lớn, được mổ trong các nhà máy có khử trùng và cấp đông hoàn hảo. Với tình trạng virus nhiều chủng mới xuất hiện, những quy định về an toàn thực phẩm tươi sống của nước ta cần thay đổi cho phù hợp. Cứ làm kiểu cũ, 1 con heo hay con bò dê gà vịt nào đó chẳng may phát sinh virus mới, bị đem xẻ thịt để bán ở chợ, ruồi bu vào và sau đó bay đi sẽ là ổ dịch rất lớn.

Trong tác phẩm nổi tiếng gây sốt trên thế giới là Súng, Vi Trùng và Thép, tác giả Jared Diamond đã nghiên cứu kỹ và chỉ ra rằng, khi người châu Âu chinh phục các vùng đất mới như châu Mỹ, Úc, New Zealand, các đảo ở Thái Bình Dương, họ nói “vùng đất hoang, tân thế giới,…”, thật ra đã có nhiều cộng đồng bản địa ở đó sinh sống cả triệu năm rồi. Các cộng đồng này sinh sống bình yên, có nơi còn đang săn bắn hái lượm (Papua New Guinea chẳng hạn). Câu chuyện một người da trắng lọt vô 1 bộ lạc ăn thịt người, bị bộ lạc này bắt lại, trói để ngày mai ăn thịt. Ngày mai, người đàn ông da trắng này đợi mãi thì không thấy ai đến “làm thịt” mình, sau đó thì được đồng đội đến cứu. Khi đồng đội đến, người ta phát hiện cả bộ lạc đã bị ỉa chảy cấp do vi khuẩn tả của người đàn ông da trắng này mang tới. Bị Tào Tháo rượt cả đêm, cả bộ lạc không ai còn thiết tha ăn thịt người nữa, một số chết và một số kiệt sức nằm thoi thóp. Các cuộc chinh phục của người da trắng với các bộ lạc thuần khiết ở các đảo, thật ra là do bên kia tự thua, vì bệnh quá nặng, không đánh đấm nổi. Nguyên nhân là, ở châu Âu ngày xưa, dịch bệnh vốn rất nhiều, những người sống sót vốn mang gen di truyền mạnh về kháng thể. Trong cơ thể họ đã có nhiều chủng virus, nhưng họ đã có miễn dịch, họ thì khoẻ mạnh nhưng dân đảo thuần khiết kia thì không. Người tù trưởng tới nhìn ngó chiến lợi phẩm (người đàn ông da trắng mới bị bắt), bị chiến lợi phẩm này ắt xì 1 cái, thế là bị nhiễm cảm cúm rồi chết.

Quyển sách thống kê rõ, các chủng vi trùng mới, chỉ phát sinh ở các quần thể dân cư đông đúc, tức các thành phố lớn. Các dịch cúm ở Tây Ban Nha, cúm gà ở Hongkong (HxNx), Quảng Châu (SARS), Vũ Hán (Covid 19), …đều phát sinh từ những nơi có mật độ dân số rất đông. Quy hoạch của một thành phố an toàn nằm ở mức dưới 3 triệu người như Louis Pasteur từng nói với chính quyền Pháp khi quy hoạch thủ đô Paris, vì “khi đông hơn mức này, dịch bệnh nếu có xảy ra thì khó mà kiểm soát được”, nên ngày nay Paris vẫn duy trì dân số ở mức 2.1 triệu. Các thành phố lớn như HN, SG phải ngưng phát triển thêm các ĐH, các khu công nghiệp và cơ sở kinh tế, giáo dục, y tế, văn hoá, du lịch để hạn chế lượng người di dân đến làm việc, định cư. Thay vào đó là đầu tư cho các đô thị khác, cách nhau một khoảng cách không gian an toàn.

Trở lại với đề tài thịt động vật, vật nuôi thuần chủng hiện cũng đã hết lành, ăn phải nấu chín thật kỹ, việc ăn tiết canh là hành vi không khác gì tự tử vì húp máu tươi đầy virus vào người. Thịt động vật hoang dã thì càng độc hại vì hoàn toàn không được kiểm soát khi chúng sống trong tự nhiên. Trong khi lượng hải sản đang dần cạn kiệt vì rác nhựa ở đại dương và đánh bắt không có trách nhiệm của ngư dân các nước, thì một giải pháp rất tốt cho con người lúc này là ăn thay thế bằng các loại đậu, hạt. Có thể chọn 1 ngày trong tuần để ăn, rồi 2 ngày/tuần….để cơ thể khoẻ mạnh hơn, bảo vệ tốt hơn trước những biến động dữ dội của vi sinh, trong giai đoạn sắp tới còn nguy hiểm nữa. Ăn hạt/đậu giúp mình trẻ lâu (ngược lại ai ăn thịt nhiều lão hoá nhanh chóng, vì con vật có tuổi thọ ngắn, đạm nó hấp thụ vào người mình cũng khiến mình lão hoá nhanh).

Hầu như không có nguy cơ dịch bệnh gì từ các loại đậu, nấm, hạt.. ngoại trừ chúng ta phải loại bỏ ngay đậu ẩm mốc (có chất aflatoxin, hại gan). Sử dụng đậu mới, bảo quản khô ráo và không nên để lâu. Sau đây là cách sản xuất một loại muối thực dưỡng, đầy đủ dưỡng chất như bạn ăn thịt bò thịt gà cá hồi, mà an toàn hơn rất nhiều. Các bạn thử làm nhé.

– Muối hột, mua muối vùng miền trung mà sông ở đó đổ ra biển không có nhiều phù sa, để muối trắng và tinh khiết (ví dụ muối Cà Ná, muối Hòn Khói, muối Sa Huỳnh, muối Quảng Trị…). Phơi nắng cho thật khô (hoặc sấy 60 độ khoảng 10 tiếng).

– Nấm rơm: cắt bỏ phần đầu bẩn, rửa sạch, ngâm nước muối 1h rồi hấp cách thuỷ 10 phút kể từ lúc nước sôi, để ráo thật ráo.

– Đậu xanh hoặc đậu đỏ hoặc đậu đen: rửa sạch, luộc vừa chín tới (lấy vài hột ra lủm, thấy bùi bùi là được). Cũng để ráo thật ráo.

– Hạt có chất béo nào cũng được, nên chọn 1 loại mà mình có thể mua được dễ, ví dụ đậu phộng, mè (vừng), sachi, mắc ca, hạt điều, khơ nia, hướng dương, óc chó, hạnh nhân, hạt bí đỏ…Rang vừa chín, bóc sạch vỏ, giã dập. Hoặc chơi sang luôn 8 loại hạt béo, gọi là bát trân.

– Hạt chia (để có ô-mê-ga 3, tương đương cá hồi, không phải ô-mê-ga tê cộng phi). Hạt chia này cũng rang cho thơm.

– Ớt, tỏi, hạt dổi hay quế hồi, sả, gừng, riềng, bột ngọt…tuỳ khẩu vị để chế biến nhiều loại muối khác nhau, không phải cho người ăn chay theo tôn giáo mà là người ăn healthy.

Cách làm muối thực dưỡng như sau:

Lấy nấm rơm đã hấp, đậu các loại đã luộc chín để ráo, trộn muối, bột ngọt, tỏi, ớt và xay nát hỗn hợp này trong máy xay. Phơi khô 1 ngày dưới nắng gay gắt hoặc sấy ở 60 độ trong vòng 10 tiếng nếu có lò nướng, lò sấy. Sau đó lấy ra xào đều trên chảo cho khô (có thể bỏ gừng, quế, hồi, riềng, sả, hạt dổi, lá chanh, lá é trắng, lá hương thảo…nhưng phải để nguyên, xào xong lấy bỏ ra ngoài, chỉ lấy mùi, không ăn trực tiếp). Xào cho thật khô, vứt bỏ những miếng gia vị (quế gừng hồi sả riềng…) để chỉ lấy phần muối, xay hoặc giã lại cho mịn. Trộn với các loại hạt có dầu đã rang đã giã dập trên kia, trộn đều thành một hỗn hợp. Bỏ vô hộp, màng bọc kín, có gói hút ẩm (nếu kinh doanh). Khi mở hộp thì phải bỏ tủ lạnh và ăn nhanh, không để quá 2 tháng. Có thể thêm đường nhưng ít thôi, đường và muối là 2 cái chết trắng nếu dùng quá nhiều, nên vừa vừa miệng mình thôi, đậm đà là chết sớm.

Khi ăn cơm, xôi, bánh mì thì rắc lên. Trong muối này có đầy đủ đạm, chất béo, vitamin, các chất sắt kẽm phốt pho,….như mình ăn tôm hùm thịt bò Mỹ vậy. Các bạn có thể mày mò sản xuất và kinh doanh, cái này tương lai sẽ bán rất chạy. Chúc các bạn giàu sụ bằng con đường bền vững nhất trong các nền kinh tế từ cổ chí kim: con đường sản xuất. Tui đọc nhiều sách lịch sử và thiên thư nên biết điều này, nhưng ai cãi thì tui thua vì dạo này già yếu, không cãi lại mấy người.

Có một sản phẩm mang thương hiệu của mình cũng rất hay.

Mình làm thử 1 mẻ rồi lên FB tuyên bố với mọi người, hôm nay mình chuyên sản xuất các loại đậu, các loại hạt, trở thành Đậu Đậu Cô Nương hay Hạt Hạt Tiên Sinh. Còn ai già quá mới chịu khởi nghiệp thì tuyên bố mình từ nay trở thành Đậu Đậu Bà Bà và Hạt Hạt Lão Lão.

Sản xuất đi, phi công bất phú.

Về một người mình thương

1. Người mà ảnh hưởng đến mình nhiều nhất, không phải ba má, không phải thầy cô trên con đường học vấn trong và ngoài nước, không phải 1 nhân vật trong cuốn sách nào, cũng không từ bất cứ người nào gặp ở trường đời. Mà đó là một người phụ nữ không biết chữ. Mình gọi là Dì Ba.

Dì Ba là chị họ của má mình. Dì không chồng, lớn hơn má tới 15 tuổi, ở chung nhà và gắn bó với mình trong cả thời ấu thơ. Hồi lớp 1 lớp 2, dì hay đưa mình đi học khi trời mưa. Lũ lụt thì dì cõng mình. Dì thấp người nên 2 chân mình luôn thòng thẽo đụng nước. Cũng vào một mùa lụt, dì đi xúc cá ngoài mương, bắt được mấy con cá đồng. Ngày biển động nên cá đồng rất quý (dù người dân vùng mình, người ta không thích ăn cá đồng, chỉ thích ăn cá biển). Bữa đó ngồi làm cá với dì, mình thấy con cá to nhất, mình đoán là tí nữa mình sẽ ăn con này vì dì thương mình nhất nhà. Thấy dì chà chà dưới sàn gạch rồi móc ruột, rửa rất sạch, xong dì nói “cu, mày mang con cá này qua cho cậu năm, tao thấy ông bịnh mà nằm rên hừ hừ”. Mình thái độ không vui vì cái ngon nhất lại đi cho người khác, nhưng cũng vâng lời xách con cá đi. Xong tối đến, nằm ngủ, dì nói “cu à, mình có cho người ta thì phải lựa cái ngon nhất mình có mà cho. Sáng nay mình cho cậu năm, mình ăn mấy con xấu xấu còn lại, có sao. Mình cho thì phải mang tới tận nơi, vòng tay thưa lễ phép, học trò học dè phải vậy. Xưa ông bà ngoại mày nói, phải nghĩ tới người ta trước rồi mới tới mình, nên ngoại mày giàu lắm, trong huyện này không ai giàu hơn. Mày sau này có muốn giàu không, tao kể cho nghe. Tao theo bà ngoại mày buôn bán và theo ông ngoại mày làm ruộng, đất đai từ đây xuống tới đường dầu (đường quốc lộ 1 bây giờ) là của nhà ngoại mày hết. Má mày học tiểu học ở trường Pháp Việt, mới hơn mười tuổi đã vô Nha Trang, ngoại mày mua cho 1 căn nhà to lắm ở gần chợ Đầm. Tao đi theo buôn bán, rồi ông ngoại mày mất, xong thì tới bà, lúc đó má mày mới có 18 tuổi à, tiểu thư đài các, không biết gọt trái xoài ra sao. Tao có hứa với bà ngoại mày là tao ở vậy nuôi em, rồi bà yên tâm mà mất. Vì đã hứa nên tao không lấy chồng, chứ không phải tao ế.

Cứ mỗi tối mình ngồi học bài, dì vặn cây đèn dầu thật sáng, rồi ngồi mượn cây bút của mình mà viết nguệch ngoạc mấy chữ tên họ, con số, rồi bảo mình đọc thơ trong sách giáo khoa cho dì nghe. Dì phe phẩy quạt cho mình, một lúc thì ngủ gục trên bàn. Mình học bài xong thì lay dì dậy, nói con học xong rồi. Dì vừa xuống mắc mùng (màn), ngáp lên ngáp xuống, rồi hai dì cháu ngủ. Cứ 2h-3h sáng, khi gà vừa gáy lần 1, thì dì đã dậy. Dì xuống bếp nấu cơm, không quên để 4 chén cơm vô cái gạc măng rê (tủ bếp), còn dì mang cơm trong cái mo cau đi lên núi đốn củi. Có bữa không có gạo nhiều thì dì nấu 4 chén cháo, có bữa thì mấy củ khoai lang, có bữa thì mình chỉ thấy có 1 cái bình nhựa ấm ấm để trên tủ, tức là mình sẽ đi học với cái bình nước đó, uống nước thay ăn sáng vì nhà hết gạo. Dì chặt củi xong gánh xuống chợ bán, và khoảng 10 h sáng là dì về, trong túi áo lúc nào cũng có túi kẹo phấn trắng cho mấy chị em.

2. Mình hào hứng nhất là câu chuyện về ông bà ngoại, vì chỉ thấy di ảnh ông bà trên bàn thờ. Trong hình, bà ngoại tóc búi cao, ăn mặc sang trọng, đeo dây chuyền còn ông ngoại thì cười hóm hỉnh, để râu trên miệng như hề Sạc Lô. Mình ngồi ở nhà, không có chuyện gì làm thì đọc hết mấy cuốn sách có được trong nhà, đọc xong thì cũng hết biết làm gì, bèn nhìn lên bàn thờ, ngẫm nghĩ mãi, nói ủa sao hai người này từng giàu nhất huyện? Rồi sao giờ nhà mình lại nghèo vầy, chưa bữa cơm nào no căng bụng cho đã 1 lần. Nồi cơm nhỏ xíu, độn đủ thứ khoai, người 1 chén thì nồi đã hết, rồi ai cũng nói no rồi, xong còn chút xíu cuối cùng, nhường nhau. Nhà lúc đó có nuôi 1 con chó tên là Ki vàng, có đôi mắt rất buồn. Thường nó được ăn trước. Dì nói, lúc mình ngồi ăn, nó ngồi nhìn thèm thuồng cả buổi tội nó, mày cho nó ăn trước rồi đuổi nó ra ngoài, cả nhà ngồi ăn dưới đất, lông chó bay vô mâm. Một kiếp người bằng mười kiếp chó, nó sống ngắn ngủi đâu có mấy năm, nên mình ăn gì nó ăn nấy, cho nó sung sướng chút đi. Rồi nó cũng chết, hưởng dương được gì thì hưởng, khắt khe chi miếng thịt miếng cá. Chó mèo hay cây cỏ thì cũng là mạng sống. Mày ngủ dậy, việc đầu tiên là mày phải cho nó ăn, nó uống, tưới cây, quét nhà quét sân rồi mới đi học, nghe chưa cu. Mày đói mày khát mày thèm thì nó cũng biết đói, biết khát, biết thèm. Nếu chỉ biết bản thân mà không lo cho ai, thì ông trời trừng phạt, thi rớt nè, sau này nhà nghèo nè, không ai thương mày nè….. Nghe Dì nói mà mình sợ quá trời, ban đầu thì sợ bị trừng phạt, nhưng sau đó thì dần thấy thương yêu. Cây cam mình trồng cũng đặt tên, con gà mình nuôi cũng đặt tên. Và mỗi lần cho ăn hay tưới nước, mình đều trò chuyện hỏi han như người. Có 1 bầy 4 con, toàn gà mái, mình đặt tên là Hồng Hoa Cúc Nở, cứ thấy mình đi học về là 4 con ra tận ngõ đón. Ngày con gà Hồng bị bán, mình ngồi ăn cơm mà nước mắt chảy dài. Con gà Cúc thì làm thịt đám giỗ, mình ra gốc cau ngồi buồn, nhìn ngó mây trời, nói sao người vật không sống chung được, phải cứ giết để ăn. Tới giờ vẫn không biết sao mình không thích ăn động vật trên cạn như thịt gà thịt heo thịt bò, dù biết là vật nuôi làm thực phẩm thôi, nhưng chẳng thấy ngon miệng.

3. Dì Ba kể với mình rất nhiều về mọi thứ mà dì biết, nhưng hấp dẫn nhất vẫn là đề tài “ông bà ngoại mày rất giàu, bà ngoại mày là nhà buôn lớn, còn ông ngoại mày là địa chủ, và căn nhà này là nhà ngói cột gỗ mun đầu tiên trong làng”. Nhưng bao giờ dì cũng kể nửa chừng thì bỏ đi, lúc làm cái này lúc làm cái khác, nên câu chuyện cứ gián đoạn, chắp vá. Mình chỉ có thể nhớ được là bà ngoại mình là em của mẹ Dì. Nhà Dì lúc đó nghèo, mẹ dì mới gửi cho bà ngoại mình nuôi lúc nhỏ, Dì gọi ông bà ngoại mình là Chủ. Dì luôn nói là “tao may mắn lắm, trong một bầy cháu không rõ sao mà bà ngoại mày chọn tao, cho cơ hội được đi theo buôn bán khắp nơi, dạy tao cách làm và cách sống. Không có bả thì tao vẫn là con nhỏ nhà quê không biết chữ, ở mãi trong cái huyện nhỏ xíu, sống già cái lên lỗ bèo (nghĩa trang). Với tao, ơn đó là lớn nhất cuộc đời”. Dì làm luôn tay luôn chân, mình kêu thôi vô nghỉ thì nói “uý, ăn cơm chúa phải múa tối ngày chứ mậy”, mình thì chả hiểu cơm chúa là cơm gì, và có khi nghĩ, cái nồi cơm độn đầy khoai kia có khi là “cơm chúa”.

Bà ngoại mình buôn trầm hương kỳ nam và yến sào từ Nha Trang đem vô Sài Gòn và ra Đà Nẵng bán cho thương nhân Hồng Công, Ả Rập. Còn ông ngoại thì lo việc đồng áng, nhưng thường ông ngoại sẽ cho dân nghèo trong làng hết một nửa, sợ bà ngoại về la, năm nào cũng báo cáo với bà là mất mùa. Bà biết nhưng bỏ qua. Bà ngoại có 1 tàu buôn riêng để chở hàng, hàng vận chuyển trước, rồi mấy ngày sau, bà ngoại và Dì mới bay đến vào Sài Gòn hay bay ra Đà Nẵng để thu tiền. Đi nhiều nên bà ngoại là thành viên VIP của hãng hàng không lúc đó là Air Vietnam. Bà ngoại buôn bán với thương nhân Hong Kong và Chà Và (cách gọi người Ấn Độ, Ả Rập nói chung). Dì nói tụi Hong Kong ăn yến sào và bong bóng cá ghê lắm, còn tụi Chà Và thì mua trầm của nước mình về bán cho mấy ông vua Ả Rập để họ xông trong cung điện cho thơm. Cơ duyên là bà ngoại mày hồi trẻ, có 1 lần chở gạo vô chợ Đầm bán, gặp được một bà người Tàu có nhà trước cửa chợ hướng dẫn ra đảo thu mua yến sào, sau đó bà người Tàu theo chồng về Hongkong, lâu lâu mới qua Việt Nam, nhưng vẫn là mối hàng lớn. Bà ngoại mày biết buôn yến từ đó, rồi nghề dạy nghề, biết buôn thêm trầm hương, lá buông, ớt khô, cau…cứ đầy tàu hàng thì chở đi. Mà có mấy cái tao nói, mày lớn lên làm được y chang thì mới giàu như bà ngoại mày được. Cái mình nói dạ, nhất định con sẽ làm được. Tối nào cũng thêm cái đoạn kể về bà ngoại đi buôn với người nước ngoài rồi mình mới chịu ngủ. Bà nói, mày không được nói với ai nghe không, khi tao chết mới được kể. Mày lẻo mép, má mày chửi tao đó.

Mình lấy danh dự học sinh trường chuyên ra thề. Xong dì mới nói, bữa tao kêu mày đem con cá tràu to nhất qua cậu năm nhớ không. Tao giấu má mày, vì má mày thấy vậy sẽ tiếc, sẽ lấy con ngon nhất mà ăn, hoặc giành cái ngon nhất cho con cái mình ăn. Người ta nói “thương người như thể thương thân”, tức thương người dưng cũng như thân mình, nhưng hiếm ai làm được. Có cho bố thí thì cũng cho quần áo cũ, hoặc đồ không xài nữa mới cho. Chụp hình tập thể, ai cũng sẽ tìm và nhìn hình mình trước. Má mày con ruột bà ngoại mày chứ không giống một chút nào hết, ích kỷ lắm. Con một nhà giàu mà. Má mày đi học xa nhà từ nhỏ, cũng không hiểu bà ngoại mày như tao vì tao theo bà trên từng cây số. Bà ngoại mày sang trọng quý phái, trong sổ tính tiền, việc từ thiện giúp người luôn ưu tiên như việc buôn bán.

Người thường thì sẽ nghĩ đến tiền bạc lợi lộc của mình trước, còn việc bố thí, cứ nói từ từ làm, rồi quên. Vì họ nghĩ là cho thì tốt, không cho cũng được. Bà ngoại mày thì khác, tiền cúng làng hay gửi mấy trại mồ côi là số tiền đều đặn bắt buộc phải gửi, cứ thu tiền hàng xong thì đi xích lô tới trại tế bần gửi trước rồi mới đi ăn uống, mới đi mua vàng. Bà gặp ăn xin, thật giả gì không biết, cứ cho đã. Có lần tao thấy ông kia xin xong, chạy đi mạnh khù, còn vô ngồi ăn phở nữa. Tao tức quá mà bà ngoại mày nói thôi để ý làm gì, người ta đã hạ mình xuống đi làm ăn xin rồi, có lừa mình mà kiếm được chút niềm vui thì cũng được, thương người ta với. Ông ngoại cũng vậy á, thường giấu cho lúa mấy người trong xóm nè, cũng có người chửi ổng ngu, tao tức chửi lại đồ vong ơn bội nghĩa. Nhưng ông ngoại mày nói, người ta nói vậy là đúng. Ai ngu mới đem tiền của cho người dưng chứ người khôn người ta không làm vậy. Ai chửi, cứ bữa sau thấy mặt, ông ngoại mày ngoắc lại, cho lúa, không bao giờ đáp trả vì “mình ở thế cao hơn”. Rồi có mấy lần ổng thấy người ta trộm lúa, ổng kêu vô rầy la, rồi đong lúa cho thêm. Tao thắc mắc thì ổng nói, cũng có khi đói quá, con cái nó đói mới sanh ra ăn cắp, chứ no đủ rồi thì ai còn lén lút chi. Tao nói, “nhưng chủ à, cũng có mấy người giàu lắm mà vẫn ăn cắp đó”, cái mày biết ông ngoại mày nói sao không? “chắc vẫn chưa đủ với họ, thấy đủ mới thôi ăn cắp, kệ họ, ai làm người đó mang tội. Thế gian không thấy thì trời thấy. Mày nghe tao đi, tiền bạc không phải của mình thì chỉ lấy con mắt mà ngó”.

Rồi ông mất trước vì lớn tuổi hơn bà nhiều. Bà ngoại mày bị ung thư, trị hết tiền mới sống thêm được 5 năm. Lúc bệnh nặng thì ngưng buôn bán, tao chỉ lo ruộng lúa. Má mày học xong sư phạm thì đi lấy chồng ở Cần Thơ, tao cứ gặt lúa xong là giấu tiền vô cái quần trong, nhảy xe đò đem vô cho má mày. Công tao coi ngó ruộng, xưa bà ngoại mày nói cứ làm xong mùa lúa thì con được bao nhiêu phần trăm, còn lại đưa cho em. Tao không gian dối 1 xu, chứ tham thì má mày trong kia biết gì, mấy năm chẳng về quê. Vụ tao có chút vàng dưỡng già, mày tuyệt đối không được hé răng với ai. Tao tin mày nhất, mày nói ra thì má mày sẽ mượn để ăn. Tụi mày lớn lên lấy vợ lấy chồng đi hết, tao không con cái thì ít ra cũng phải đủ tiền mua cái hòm chôn.

Có một mùa Tết nọ, má mình bị cắt thi đua, không có tiền thưởng, mấy chị em không có đồ mới. Chiều đó thấy dì đi quanh vườn chặt hết mấy tàu lá chuối rồi ban đêm chong đèn, ngồi rọc lá chuối tới khuya. Mình học bài xong, ngồi vọc lá chơi rồi ngủ thiếp trên cái nia đầy lá. Trời khuya, dì ẵm mình vào giường, cái mình thức giấc mà vẫn nằm, dì nhìn quanh, thấy ai cũng ngủ hết, mới rón rén mở cái tủ đen, lôi ra cái giỏ rất to. Rồi dì lấy sợi dây chuyền vàng ra, tháo 1 nấc nhỏ rồi cất lại, nhẹ lắm, rồi dì phủi chân, lên giường ngủ. Mình nằm yên vội vàng nhắm, biết bí mật nằm trên cái tủ mà dì bảo là đồ thờ cúng trong đó, tụi mày đừng đụng vào, không nên (tức phạm thánh thần). Rồi sớm hôm sau dì dậy đi chợ sớm, mua cho mình cái mũ màu nâu, đôi dép nhựa nâu, rồi về, nói là tiền bán lá chuối nè, nếu mấy chị mày có cành nanh (ganh tị) thì mày nói là công mày rọc lá chuối với tao tối qua nha cu. Mùng một tết, mình mặc lại bộ đồ đi học đã được dì giặt sạch, đội mũ và mang dép mới, ra đứng trước cổng nhà cắn hột dưa, nhìn ruộng lúa xanh um, thấy đời sướng như tiên.

4. Mình cứ thế mà lớn lên, chứng kiến rất nhiều trận cãi vã giữa má mình và dì. Nhưng lần nào dì cũng chỉ mặt má và nói “cái đồ nhứt xứ” rồi bỏ đi, vừa làm việc vừa khóc. Mình thì hay chạy theo dì nói, sao má con sai tè le vậy, mà dì không cãi lại, hay nói lại chứ, cái gì hợp lý, cái gì đúng phải nói lại. Cái dì nói “thôi mầy, má mày học thức cao, cả huyện này không có ai có tú tài toàn như má mày đâu, người ta giỏi lắm chỉ đậu tú tài bán thôi. Tao thì không đi học, nên có khi cái má mày nói đúng mà tao hiểu sai, có khi tao không hiểu ý má mày nói”. Nhưng có nhiều lần, thấy sai rành rành vậy mà dì vẫn nhún nhường, cái mình hỏi thì dì nói “cái này mày lớn lên sẽ hiểu, có những tình cảm không đúng hay sai mà nói được. Tao thương má mày đến độ, nếu có cãi lộn, nếu có bất hoà, tao sẽ nhận hết phần sai về mình. Nếu mà tao chết để má mày sống, thì có khi tao cũng làm á. Tao cả đời nuôi má mày từ lúc mới đẻ, rồi giờ tới chị em mày. Má mày sinh ra trong bọc nhung, thời thế khổ cực đâm ra tính nết trái ngang, thôi cũng bình thường. Tao thông cảm cho má mày, mỗi lần má mày chửi, tao càng thương hơn. Lấy chồng sĩ quan tưởng nuôi vợ con sung sướng, ai dè làm thương binh nằm 1 đống đó. Tâm lý đàn bà mà mầy, tao không giận. Thôi bỏ qua đi. Đời tao vui nhất là thấy mày học giỏi, hồi học trường chuyên, tao đi lấy 13 ký gạo trên đình mỗi tháng, trong xóm ai cũng hỏi sao đi học mà còn được gạo”.

Năm 18 tuổi, khi mình nhận được báo giấy nhập học ĐH thì cả nhà ngồi cân nhắc nên đi học hay không, học thì sao đủ tiền nuôi. Mình khăng khăng đòi đi học cho được, và cam kết là sẽ tự làm thêm. Má mình thì nói đâu có dễ, phải tính kỹ tiền nong chứ lên thành phố, không có chuyện cơm cháo như dưới quê mà qua ngày. Thấy tình hình căng quá, dì ngồi dưới bếp nghe ngóng, thấy mình khóc quá trời thì lao ra chửi má mình, tay vẫn cầm đôi đũa bếp. Đó là lần đầu tiên mình thấy dì phản kháng lại. Dì nói người ta học dở, thi không đậu mới không học, đằng này nó học giỏi vậy, thì vay mượn cho nó đi học. Má mình nói lại, giờ vay ai, ai cho vay, chị giỏi thì đi vay mượn nuôi nó đi, nói miệng thì dễ lắm. Rồi dì mình ngồi khóc tồ tồ, quăng đôi đũa bếp ra sân, đập 2 tay xuống ghế. Tối đó ăn cơm xong, dì kêu mình ra ngoài sân, nói nhỏ là đời tao cực khổ dành dụm được mấy chỉ vàng phòng thân dưỡng già, tao quyết rồi, cho mày hết. Nếu sau này không ai nuôi thì tao lên chùa làm công quả rồi chết trển luôn. Mày cứ lấy mà đi học, không bàn nữa. Hôm sau, dì kêu mình chở ra tiệm vàng, bán đôi bông tai, giữ lại 2 cái mặt. Rồi số vàng còn lại, cứ mỗi tháng, dì lại bán, gửi kèm vô tiền lương của má mình, 2 chị vừa ra trường đi làm cũng góp thêm, cứ được 400 ngàn thì ra gửi bưu điện. Mình biết tiền ăn học của mình là tiền mồ hôi nước mắt nhịn ăn nhịn mặc của người khác, nên mấy tháng đầu tiên, khi chưa đi làm thêm được, tiện tặn kinh khủng. Ăn trưa hay ăn tối, đều là 1 quả trứng hấp trên nồi cơm, rồi xịt nước tương vào ăn, có bữa thì hấp thêm miếng bầu, miếng bí, mấy cọng rau muống. Ăn no là được rồi, để sống và học tập, nuôi chí lớn, khi nào mình làm ra tiền, thì tha hồ ăn gì ăn.

Mất hết 1 học kỳ, mình mới làm quen được cách sống ở thành phố, mới có thể làm thêm được ra tiền. Học kỳ 1 của năm 3 là mình bắt đầu dư, việc đầu tiên của Tết năm đó khi về quê là chở dì ra ngoài chợ, ghé tiệm vàng mà làm lại đôi bông tai, rồi hè là sợi dây chuyền. Mình trả nợ dì xong, trả nợ cho bạn bè xong thì đưa má mình đi du lịch Hà Nội cho biết (mơ ước lớn nhất của má) vì đất nước mình thống nhất rồi, có rủ Dì mà Dì kiên quyết không đi, nói “tao lạ gì máy bay”. Còn lại thì gửi chị Hai chút tiền mừng lấy chồng, hùn ít cho chị Ba mua miếng đất nhỏ xây nhà, rồi mới tới phần mình đi chơi xuyên Việt vào năm cuối. Nợ nần, cho đến bây giờ, mình luôn ưu tiên trả trước, có khi nửa đêm có tiền là xách chạy qua nhà bạn trả. Đi ăn hay làm gì, mình đều nhường cho người ta phần ngon hơn, rồi mình hưởng sau, còn nhiều cơ hội khác. Giữa tin nhắn việc thiện nguyện và tin nhắn việc mua hàng, mình sẽ trả lời tin nhắn thiện nguyện trước. Mình vẫn theo lời dì mình dạy, để cho giống ông bà ngoại mà giàu sụ, phải trở thành một địa chủ lớn và nhà buôn sang trọng và ai cũng thương mến. Nhất định mình phải làm được, vì đã có bí kíp trong đầu.

Dì kể, hồi xưa khi ra ngoài cảng giao hàng, dì thấy tụi Chà Và đeo vàng đầy tay, vàng nó sáng hơn vàng mình, khi nào mày được ơn trên cho đi nước ngoài, qua đó tìm mua nhẫn mà đeo. Dì nói đi nước ngoài khó lắm, phải có số mới đi được. ĐH năm thứ 5, khi chuẩn bị tốt nghiệp, mình được đi Ấn Độ, chuyến xuất ngoại đầu tiên. Ở bên Ấn, mình tranh thủ 1 buổi đi tìm mua 1 chiếc nhẫn vàng nhỏ xíu xiu làm quà cho Dì, người mà mình rất thương. Ở Việt Nam, cha mẹ hy sinh chăm lo cho con cái thì là chuyện bình thường, nhưng một người dì họ xa mà thương em thương cháu đến vậy thì đời mình may mắn, có khi thượng đế phái Dì xuống làm thiên sứ chăm lo dạy dỗ mình cũng có.

Tết năm đó, sau rất nhiều năm, dì mới đeo lại bông tai (và chiếc nhẫn vàng Ấn) để ăn Tết. Chiều cuối năm, nắng hanh hao góc sân nhà, dì ngồi rọc lá chuối gói bánh tét, mình ngồi bên cạnh tước mấy cọng lạt, hỏi thăm chuyện xóm làng. Dì nói, mày hơn ông bà ngoại mày rồi, mới 22-23 tuổi mà đã đi nước ngoài. Mày giỏi quá cu, tao nể.

Thời cơ, có một thời cơ!

Một đoàn doanh nghiệp Hàn Quốc sang Việt Nam, chỉ đích danh “đưa tao đến công ty Becamex ở Bình Dương ở tìm hiểu thuê đất làm nhà máy”, với làn sóng dịch chuyển từ Trung Quốc sang các nước Đông Nam Á trong 3 năm gần đây. Trước đó, họ cũng đã đến vài tỉnh ở Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Phillippines. Họ bất ngờ khi thấy nhân viên Becamex nói tiếng Hàn Quốc lưu loát, và cứ nhà đầu tư dùng tiếng Hoa thì cử nhân viên tiếng Hoa, nói tiếng Nhật thì cử người giao tiếp tiếng Nhật, nói tiếng Anh thì cử người nói tiếng Anh ra đón tiếp. Khi gặp, họ đưa ra 1 loạt các khu công nghiệp mà họ đã đầu tư xong cơ sở hạ tầng (đường, điện, nước thải,…). Và cuối cùng nhóm nhà đầu tư Hàn Quốc chọn đầu tư ở Bình Dương khi họ quá hài lòng về cách bán hàng (bán dịch vụ cho thuê đất đặt nhà xưởng) ở đây.

Làn sóng chuyển dịch nhà máy từ TQ đi các nước đang rất mạnh mẽ, thời cơ cho từng tỉnh ở Việt Nam trong việc tiếp thị đối tượng này. Mỗi tỉnh ở Việt Nam có 1 công ty cỡ Becamex Bình Dương thì tỉnh mình mới phát triển được. Họ giỏi giang, năng động, thể hiện sự đào tạo tốt từ ban lãnh đạo. Những tỉnh có đất đai không trồng trọt được (ví dụ các tỉnh ven biển ở ĐBCSC luôn bị nước mặn xâm nhập, hoặc các Bình Thuận Ninh Thuận, nơi đất khô cằn chi phí đầu tư làm nông nghiệp rất lớn, thì mạnh dạn làm thành các khu công nghiệp, những nên để các công ty cổ phần lớn làm, vì họ năng động và mạnh mẽ giỏi giang. Khatoco ở Khánh Hoà chẳng hạn, họ có thể kinh doanh mảng bất động sản công nghiệp (tức các khu công nghiệp) ở toàn bộ các tỉnh duyên hải miền Trung, hiện đã có nhiều cảng biển và cảng container rất tốt ở đây. Các tỉnh từ Thanh Hoá đến Quảng Trị, cũng nên giao đất cho các tập đoàn như Becamex, VSIP,….để họ mở các khu công nghiệp. Các nhà đầu tư (chủ các tập đoàn sản xuất) đang đi lang thang khắp nơi tìm nơi đặt nhà máy của họ, và hiện nay các tỉnh ở Thái, Mã….đang lên kế hoạch tiếp thị dữ dội. Họ liên hệ trực tiếp các tập đoàn để mời xem hình ảnh ảo (virtual images) của các khu công nghiệp trước, rồi sau dịch là mời đến khảo sát, rải thảm đỏ chào mời.

Chưa bao giờ nước ta có 1 cơ hội lớn để trở thành 1 nước công nghiệp như thế. Tỉnh nào cũng nên như Bình Dương, công ty nào cũng mở website của Becamex ra và ngồi họp phân tích, học tập cách làm của họ. Không cần lợi thế thành phố lớn đâu, ở tỉnh vẫn làm tốt nếu người lãnh đạo có đầu óc tốt. Ví dụ ngành dược phẩm, hai cánh chim đầu đàn về hiệu quả kinh doanh là Dược Hậu Giang của đồng bằng SCL và Pymepharco (tỉnh Phú Yên).

Sau dịch Covid 19, nhu cầu nhà ở suy giảm nghiêm trọng ở các nước, doanh nghiệp càng tập trung nơi đông dân cư, càng nhận nhiều nhân công ở một nhà máy thì càng nguy hiểm, nên cần giãn cách ra. Một công ty cần phải lập nhiều nhà máy, nhiều cơ sở rải rác ở các vùng miền cả nước để đỡ thời gian vận chuyển tiêu thụ, và vừa góp phần làm hiệu quả kinh tế xã hội nơi đó phát triển đồng đều, cân bằng. Dồn sức về 1 tỉnh, 1 khu vực, 1 thành phố….sẽ khiến nền kinh tế phát triển bị méo, nhiều vấn đề xã hội phát sinh trăm năm sau không giải quyết được. Đó là những bài toán sai lầm của Jakarta, Manila, Băng Cốc, Mumbai….đến độ bây giờ Indonesia phải chuẩn bị dời thủ đô về nơi khác. Còn Manila, Băng Cốc, Mumbai…thì kẹt xe, ổ chuột, tệ nạn phải nói ở mức khủng khiếp. Nguyên nhân là do các tập đoàn kinh tế cứ tập trung về đó, các ĐH cứ mọc lên ở đó, dân cư cứ dồn về đó để mưu sinh, kiếm việc.

Hà Nội và Sài Gòn cũng sẽ là một Manila, Mumbai trong tương lai nếu mọi thứ không thay đổi (dịch chuyển làn sóng trụ sở doanh nghiệp, đại học, bệnh viện,….về các tỉnh khác trong cả nước). Vì những gì diễn ra ở 2 thành phố này, y chang đã diễn ra ở Manila, Băng Cốc, Mumbai, Jakarta…trong thập niên 70, 80. Và bây giờ thì ai cũng rõ tình trạng đô thị lộn xộn nhếch nhác của nó, vô phương cứu chữa.

“Tôi từng nói với ông Tổng Giám đốc của Tập đoàn Samsung rằng: “Trong khi cái đầu của các ông lớn rồi thì cái đầu của chúng tôi giờ đây vẫn rất là nhỏ. Mấy tập đoàn của chúng ta (và nhiều người giỏi) bây giờ cứ sa vào bất động sản (kiếm ăn cho nhanh) chứ có làm công nghiệp (sản xuất) đâu. Đây là điều bất cập, ở chỗ, nếu không làm công nghiệp thì chúng ta sẽ mãi bị lệ thuộc, mãi làm thuê cho nước ngoài và liên quan đến đến vấn đề quản lý chất xám của người lao động Việt Nam”.

Làm bất động sản không đem lợi ích cho xã hội, cho dân tộc, cho đất nước về lâu dài, vì nền kinh tế đó không có thực lực. Ở Cambodia, Philippines, Bangladesh,….có rất nhiều người giàu nhờ bất động sản, có nhiều tập đoàn lớn nhờ làm bất động sản nhưng nước họ rất nghèo, dân chúng không có việc làm, phải đi lang thang làm thuê khắp nơi vì các tập đoàn kinh tế không chịu đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp (vì cực và lâu kiếm lãi). Giống như những cá nhân giỏi giang, nếu không chịu cực và kiên nhẫn, cũng như không có định hướng lâu dài, họ sẽ không đầu tư vào sản xuất công nghiệp mà chỉ buôn qua bán lại đất đai. Năng lực và trí óc cả ngày chỉ nghĩ đến chuyện kiếm tiền, thì cũng kiếm được , may mắn và tài giỏi thì có thể kiếm rất nhiều tiền so với mặt bằng chung. Nhưng có thế mà thôi. Rốt cục, đóng góp của bạn cho xã hội là cái gì? Bao nhiêu mảnh đời, bao nhiêu số phận ở những nơi xa xôi được thay đổi nhờ bạn? Bạn đã tạo ra GDP gì cho đất nước?

Về chính sách vĩ mô, các nước công nghiệp phát triển hiện nay (OECD) đều từng có giai đoạn tập trung dòng tiền vào sản xuất, bằng cách cho vay sản xuất với lãi suất rất thấp (thậm chí bằng 0), giải ngân trên cơ sở nhập nguyên liệu và máy móc (tức họ không đưa tiền mặt mà doanh nghiệp nào làm nhà xưởng, nhập máy móc thiết bị….thì họ mới chi tiền dựa trên hoá đơn đầu vào và chứng từ của hoạt động đó, tránh lợi dụng chính sách). Còn các hoạt động cho vay bất động sản thì chịu lãi suất rất cao. Như vậy dòng tiền nền kinh tế sẽ tự khắc chảy vào nơi đang cần để phát triển bền vững. Và để ổn định XH trong 50 năm, 100 năm nữa, thì cần đánh thuế cao dần cho những bất động sản đầu tư (tức căn nhà thứ 2, 3, miếng đất thứ 2,3…tức hàng hoá để kinh doanh, không dùng để ở), các nước khác đều như vậy cả.

Bài rất hay trên báo Nông Nghiệp Việt Nam sáng nay.

https://nongnghiep.vn/cha-nhe-chung-ta-cu-mai-di-lam-o-sin-hai-dau-trong-co-d269953.html

Chuyện về 4 người đàn ông

Một tên cướp một hôm lẻn được vào nhà vị bác sĩ duy nhất trong vùng, dự định chờ ông ngủ sẽ khống chế, bắt ông đưa của cải rồi sẽ giết ông để diệt khẩu. Nó đợi mãi mà vẫn thấy ông làm việc. Trời đã 1h sáng, đột nhiên có điện thoại gọi báo một đứa trẻ làng bên đang bệnh rất nặng, nhờ ông giúp. Lúc ấy là vào mùa đông, bão tuyết vần vũ, làng đứa trẻ bị bệnh lại cách xa một quả núi, đi đến đó nhiều nguy hiểm, trượt chân xuống núi thiệt mạng là điều rất có thể xảy ra, mà ông đã có một ngày quá mệt mỏi. Gác điện thoại, ông bác sĩ thở dài đi đến giường nghỉ. Nhưng rồi ông lẩm bẩm mình không đi ngay bây giờ lỡ đứa trẻ có thể chết thì sao. Vậy là ông mặc thêm áo, cầm theo cây đèn bão, ông mở cửa, ra đi. Dáng ông liêu xiêu trong gió tuyết. Sáng hôm sau khi ông bác sĩ trở về, tên cướp đón ông ngay trước cửa nhà, sụp xuống dưới chân ông: “Ông có biết tôi chờ ông suốt từ đêm qua tới giờ không?”

“Xin ông vào nhà ngồi đi, rồi để tôi khám bệnh cho ông.” – Bác sĩ đáp.

Tên cướp nói: “Không. Tôi là một tên cướp. Đêm qua tôi đã ẩn nấp trong nhà ông. Tôi muốn bắt ông khai ra chỗ giấu của cải và sẽ giết ông. Nhưng đêm qua giữa trời gió tuyết ông đã bất chấp nguy hiểm và cái chết để đi chữa bệnh cho người ta. Tôi đã rất xấu hổ. Khi ông ra đi trong đêm, ông không chỉ cứu đứa trẻ làng bên kia, mà còn cứu chính bản thân ông. Và ông còn cứu cả tôi nữa”.

Các bạn thân mến, mỗi con người tồn tại trên quả đất đều đang nhận về mình rất nhiều, từ tia nắng ấm áp của ngày mới đến giọt nước ngọt mát lành, từ khí trời trong veo đến cơn gió dịu nhẹ. Chúng ta nhận nhiều từ tự nhiên và cũng nhận nhiều từ những người khác. Và rất nhiều người nhận mà không nhớ. Và đến khi cho đi, thì lại rất khó khăn.

Con người bản năng luôn nghĩ đến mình trước nhất, như lời một bài hát “cuộc đời khi có cho không, rồi khi túng thiếu, hỏi người có đòi được không?”. Dân gian xưa thậm chí còn nhắc nhở nhau đừng vội giúp đỡ kẻ khác, vì con người luôn và mãi là giống bội bạc, vô ơn, “cứu vật, vật trả ân – cứu nhân, nhân trả oán”. Nhưng tôi tin rằng lúc thốt lên lời cay đắng như vậy chắc ông bà ta cũng chỉ giận lẫy nhất thời thôi, vì rồi ông bà lại nhắn nhủ nhau phải biết sống vì người khác, phải “thương người như thể thương thân”, phải biết cho đi, “làm phúc cũng như làm giàu”.

Tại sao chúng ta lại phải biết chia sẻ, cho đi? Bởi vì “không có ai nghèo vì cho đi cả” (Anne Frank). Ngày chúng ta cất tiếng khóc chào đời để đến trái đất này, chúng ta chỉ là một đứa bé không có gì. Ngày nhắm mắt ra đi, chúng ta cũng vậy. Dù thông minh xinh đẹp giàu có hay địa vị cỡ nào, rồi tất cả chúng ta đều phải xuống tàu.

Nếu người được ta giúp đỡ có vô ơn, bội bạc thì ta cũng chẳng nên phiền muộn lâu. Ít ra thì cũng tốt cho cá nhân người được giúp. Phàm đã làm từ thiện thì không tính toán chi cho đầu óc nó hẹp hòi. Bạn có quyền từ chối làm việc tốt. Một khi đã làm rồi, thì phải có lòng tin. Đã cho đi mà còn tức giận thì bạn đã giúp đỡ không có vô tư.

Đến tận cùng của sự suy xét, Phật hay Chúa hay thượng đế hay cái THIỆN trong tim mỗi con người cũng chỉ là một. Đó là đức tin sâu thẳm mà nếu bạn không có, bạn sẽ không thể làm nổi bất cứ cái gì. Để tôi kể bạn nghe chuyện này. Có 1 người doanh nhân bỏ quên chiếc điện thoại rất đắt tiền trên xe taxi. Ông liền gọi theo số máy của mình, đối phương nghe xong liền cúp máy. Ông gửi tin nhắn bày tỏ, muốn “mua lại” chiếc máy của mình với giá 2000 đô. Một tiếng đồng hồ sau, ông nhận được tin hẹn để trả lại chiếc điện thoại từ số máy di động của người tài xế taxi. Khi ông đến gặp, anh tài xế đưa ĐT cho ông xong thì từ chối lấy tiền chuộc và quay lưng bỏ đi. Sau khi nghe kể, phóng viên gọi điện cho anh lái taxi thì nhận được câu trả lời: “Thật ra là tôi không có ý định trả lại, nhưng sau khi xem các tấm ảnh và nội dung tin nhắn trong máy, phát hiện chủ máy di động này vừa đóng góp một khoản tiền lớn cho khu vực động đất ở nước ngoài dù đang lúc làm ăn thua lỗ, tôi rất cảm động. Tôi không thể thấy lợi mà quên nghĩa, không thể đối xử với tình thương bằng lòng tham”.

Thật may cho ông bác sĩ và người doanh nhân vì cả tên cướp trong câu chuyện trên và anh lái taxi được kể trong đề bài đều “không thể đối xử với tình thương bằng lòng tham của mình”. Sự may mắn ấy của một con người không phải đến một cách tình cờ mà nó được tích lũy bởi lòng chân thành và tình thương. Có thể số phận của ông bác sĩ là sẽ chết vào đêm đó, nhưng thần chết đã bỏ đi trước tình thương của ông với đồng loại. Bạn ạ, tình yêu thương có thể lay động cả đất trời.

Chúng ta bất kể giàu nghèo, sang hèn đều gắn kết với nhau chính nhờ sự cho đi. Sự cho đi của những Bill Gates, Warren Buffett hay ai kia mà chúng ta đang gắn kết với nhau ở đây thường vĩ đại và có thể thay đổi thế giới. Chúng ta có thể không (hoặc chưa) làm được những điều như họ, nhưng chúng ta vẫn có thể cho đi bằng những điều nhỏ bé hằng ngày. Đó có thể đơn giản là nụ cười với người bán hàng, một lời cám ơn chân thành với người lao công trên phố, là biết chia sẻ công việc nhà, là biết xếp hàng, biết bỏ rác vào thùng, dọn dẹp gọn gàng bàn ghế trong quán cà phê quán ăn trước khi đứng dậy. Biết nhường ghế cho một cụ già trên xe buýt. Cho người ở quê trú đỡ khi đi thi hay lên thành phố trị bệnh, chỉ dẫn cho người trẻ cơ hội học hành hay việc làm. Mở một lớp dạy tiếng Anh miễn phí ở quê nhà. Gửi vài gói hạt giống cho đồng bào miền núi. Những khi có thể, chúng ta nên làm những việc rất nhỏ, vậy thôi. Nếu tất cả mọi người đều biết sống cho đi, ắt hẳn tất cả sẽ nhận lại thiên đường, ngay giữa thế gian này. Hãy nghĩ thiện về mọi người. Đừng nghĩ họ xấu mà tâm tư bất an. Giả sử họ có lấy cái gì đó của mình thì mình chịu mất. Mất cái này thì được cái khác. Bạn cứ tin điều đó đi, dẫu không dễ dàng gì.

Người ta sẽ nói sao trẻ con và lý thuyết đến vậy. Đời đâu phải màu hồng, người ta lấy cái gì của mình là người ta được, mình mất. Đâu ai ngu đến nỗi mất mà không tiếc, phải phòng ngừa trước, nghĩ xấu trước cho nó an toàn. Khi mất phải chửi bới, hận thù, cố giành lại bằng mọi giá. Nhưng bạn có thể nghĩ khác. Bút màu trong tay, ai cũng có quyền tự tô màu cho cuộc đời của riêng họ. Tôi chọn sự im lặng, sự bỏ qua và chọn màu hồng để tô màu cuộc sống và góc nhìn của tôi. Còn bạn chọn màu gì thì quyền của bạn.

Israel là quốc gia thú vị nên đến 1 lần trong đời, tour bao nhiêu tiền cũng đừng có tiếc. Vì khi đến đó, chúng ta có thể thăm hai biển hồ. Biển thứ nhất gọi là biển Chết. Đúng như tên gọi, không có sự sống nào bên trong cũng như xung quanh. Nước trong hồ không có một loại cá nào có thể sống nổi mà người uống cũng bị bệnh. Biển hồ thứ hai là Galilê. Nước ở biển Galilê lúc nào cũng trong xanh, con người có thể uống mà cá cũng có thể sống được, cây cối tốt tươi. Điều kỳ lạ là cả hai biển hồ này đều được đón nhận nguồn nước từ sông Jordan. Nước sông Jordan chảy vào biển Chết, biển Chết đón nhận và giữ lại riêng cho mình mà không chia sẻ, nên nước trong biển Chết mặn chát. Biển hồ Galilê cũng đón nhận nguồn nước từ sông Jordan rồi từ đó mà tràn qua các hồ nhỏ và sông lạch, nhờ vậy nước trong biển hồ này luôn sạch và mang lại sự sống cho cây cối, muôn thú và con người.

Một ánh lửa chia sẻ là một ánh lửa lan tỏa. Đôi môi có hé mở mới thu nhận được nụ cười. Bàn tay có mở rộng trao ban, tâm hồn mới tràn ngập vui sướng. Thật bất hạnh cho ai cả cuộc đời chỉ biết giữ cho riêng mình. Người kém may mắn hay một đời cô quạnh vì họ ích kỷ. Không chịu cho đi vì sợ mất, thì sẽ mất. Được và mất, sở hữu thì chỉ là khái niệm của hư không.

Bạn có thể nghĩ khác, làm khác từ hôm nay?

Tôi và Diệu Lan

Có người nông phu nọ dùng hai cái thùng gỗ để gánh nước mỗi sáng chiều. Dùng lâu thì một thùng bị nứt, khi gánh nước về thì chỉ còn một nửa. Một ngày, cái thùng nứt nói với người nông phu:

– Tôi thật xấu hổ! Tôi bị nứt, chỉ có thể mang 1 nửa nước về cho ông. Ông hãy vứt tôi đi, mua cái thùng mới.

– Vết nứt ấy ta không sao làm cho nó lành lại được, nên đã tận dụng nó. Ta gieo những hạt giống hoa ven đường và chính ngươi đã tưới cho chúng. Ngươi không để ý, cứ buổi sáng ta để ngươi phía bên trái thì buổi chiều ta để người phía bên phải, 2 hàng hoa tươi đẹp kia sao?

Đây là câu chuyện của cô giáo dạy Văn đã kể cho tụi mình nghe vào năm lớp 10. Và mình không thể quên được. Tư duy tích cực và cách xử lý của mình cũng từ đó mà ra. Mở tủ lạnh, chỉ còn vài con tôm khô, vài trái dưa chuột và 1 quả cà chua, mình vẫn đun nước nấu canh cà chua và dưa chuột xào để có 1 bữa cơm ngon lành. Ông chủ mình ngày xưa nói, người có tài là biến không thành có. Tự tìm đồ tự nấu cơm thì mới cần suy nghĩ. Chứ có sẵn ngồi ăn, thì không cần não, chỉ cần miệng và bao tử là đủ. Và mình không chê ai, họ nứt chỗ nào đấy thì mình dùng theo kiểu thùng nứt. Không có giá trị về mặt này thì họ có giá trị về mặt khác, ai cũng thú vị, cũng hay.

Nhắc lại cô giáo văn thì mình lại nhớ đến thầy Toán dạy thêm lúc luyện thi ĐH. Thầy luôn bảo, các em giải đề thật nhiều vào, không hiểu thì học thuộc bài giải, cần điểm cao, không cần hiểu làm gì. Học để đỗ vào 1 trường tốt, xong tìm cách ở lại Hà Nội đi, về quê làm gì. Tìm đường ở lại, mua nhà kết hôn có hộ khẩu thủ đô để có giá. Còn bạn nào có cơ hội du học thì tìm mọi giá ở lại, xin được thẻ xanh, về đây không phát triển được đâu. Mình nghe thấy kỳ kỳ nhưng không dám nói, dù sao thì vẫn là 1 con ngoan trò giỏi. Nhưng bạn Diệu Lan đứng dậy nói “em không đồng ý với quan điểm của thầy, em nghĩ thầy chỉ nên tập trung dạy Toán cho tốt, em đến là học kiến thức Toán của thầy chứ không theo học về quan điểm sống, lý tưởng sống. Đời thầy không phải là tấm gương tốt để em học theo. Nói như thầy thì đất nước không thể phát triển được, ai cũng lo lợi ích cá nhân của mình thì còn gì là tổ quốc”. Thầy giáo giận dữ đuổi cái Diệu Lan ra khỏi lớp, mình cũng đứng dậy bỏ về vì thấy không tôn trọng nữa. Thầy cô gì mà bày học trò cái nhỏ bé, cái cá nhân và lợi ích bé mọn. Mẹ mình, mình cũng đã không nói chuyện 2 năm vì bà từ mình, khi mình không theo ý bà sắp đặt là chạy việc vào làm cho 1 công ty ở Bình Dương để yên ấm. Mình chọn con đường đi Tây Bắc làm công trình, kiếm tiền, vất vả khắp nơi nhưng đó là tiền của mình tạo ra từ con số zero. Sau đó mình mở một công ty xây dựng và văn phòng kiến trúc khá lớn.

Diệu Lan học bên ĐH Bách Khoa xong, đi làm 3 năm thì tự tìm học bổng du học Mỹ. Bạn tốt nghiệp xuất sắc, nhưng ngày tốt nghiệp cũng là ngày bạn kéo vali ra sân bay về nước, không luyến lưu nước Mỹ dù chỉ 1 ngày. Sau này bạn đi Mỹ nhiều lần nhưng chỉ là các chuyến công tác. Diệu Lan về quê, mở một “hệ sinh thái kinh doanh khá nữ tính và dễ thương” là 1 trung tâm dạy ngoại ngữ Nhật Hàn cho thanh niên quê có cơ hội xuất khẩu lao động, 1 trường mầm non có dạy tiếng Anh, 1 spa, 1 phòng gym và trung tâm thể dục thể thao, hồ bơi, và 1 trang trại hữu cơ trên xã miền núi cách đó 40km, bạn trực tiếp đứng lớp mỗi buổi chiều chủ nhật cho trẻ em trong vùng đến học tiếng Anh miễn phí. Một anh chàng người Mỹ đồng môn, thấy Diệu Lan trở về quê hương và có lý tưởng sống nên theo về, rồi ngỏ lời cầu hôn, hiện định cư luôn theo Diệu Lan ở huyện nhà. Bạn trở về, thị trấn quê mình đã nhộn nhịp hơn. Và mình cũng bỏ hít bụi siêu mịn ở Hà Nội, công ty trên Hà Nội chỉ còn là chi nhánh nhỏ với vài nhân viên, trụ sở công ty mình dời về quê nhà. Mình làm bên điện mặt trời và xây dựng dân dụng (mình học ĐH xây dựng ra). Chiều chiều, ở quán cà phê ven sông thị trấn, là 2 chiếc ô tô của mình và của vợ chồng Diệu Lan, bàn bạc cách xây dựng hội doanh nghiệp trẻ huyện. Các bạn đừng sợ nhũng nhiễu mà không làm, nước nào đang phát triển chả vậy. Trước mọi sự khó khăn, mình luôn tâm niệm mình là dòng sông, cứ đá tảng chắn ngang hay núi chắn ngang là mình uốn lượn, tìm đường khác để đổ về biển cả.

Diệu Lan kể học bổng bạn nhận là chương trình cho các nước nghèo, họ đào tạo để trở về xây dựng quê hương. Trong lớp có 1 chàng Ấn Độ, siêu sao vì học giỏi, từng đoạt giải quốc tế IMO về toán, lúc bảo vệ luận văn xong thì thập thò nói với giáo sư về cách nào để chỉ cho chàng kiếm cái thẻ xanh ở lại, làm thân trâu ngựa cũng làm, muốn bỏ quốc tịch Ấn, thành người Mỹ luôn, chứ về Ấn Độ không có cơ hội. Ông giáo sư ném ánh mắt khinh bỉ và nói “mày có đầu óc, là tinh hoa sao không có chút xót thương dân tộc mình. Dân số Ấn gần bằng Trung Quốc, năm 1987 tổng tài sản GDP hai nước như nhau, sao giờ tài sản GDP Trung Quốc gấp mấy lần Ấn Độ? Đơn giản là người có đầu óc như mày, nếu ở Trung Quốc, thì người ta sẽ mở doanh nghiệp, mở nhà máy, nếm mật nằm gai, chịu đau khổ đủ cả, để nền kinh tế phát triển. Còn tụi mày chỉ học, thi thố xong thì chỉ muốn vinh thân, sướng cá nhân, gia đình. Tao nằm trong hội động xét duyệt lúc đó, rất hối hận là đã nhận mày, vì trong bài luận, mày nói là cho mày 1 cơ hội đi, mày thề sau này mày về hướng dẫn các bạn trẻ Ấn, sao giờ mày lại “vì thân quên nước”. Giờ sao lại vì danh vì lợi mà đánh mất giá trị bản thân mình? Nói rồi ông giáo sư đuổi anh Ấn ra, không tiếp nữa. Anh chàng Ấn Độ cũng quê, nhưng sau đó vẫn tìm cách ở lại bằng con đường kết hôn giả. Thôi thì cũng được, họ không muốn giúp người khác, chọn con đường vinh thân thì cũng tốt cho riêng cá nhân họ.

Mình đi nhiều và thấy, người có giá trị lớn nhất là người biết đóng góp cho người vùng sâu vùng xa vùng bị thiệt thòi. Chân dài và siêu xe, mua bán bất động sản hay buôn bán làm ăn có giàu sụ đi nữa ở Sài Gòn Hà Nội, đăng FB hình du lịch khắp nơi thế giới, ngồi ăn sơn hào hải vị thì cũng chỉ cho bản thân, cho gia đình họ mà thôi. Không ai tôn trọng họ hết vì đâu có tạo ra giá trị gì cho đời? Có thay đổi được cuộc sống của ai? Mở thêm 1 doanh nghiệp hay 1 đại học mới ở Sài Gòn là góp phần phá hoại thành phố này, giới trẻ cứ đổ xô về đó để tìm việc, di dân cơ học sẽ kéo theo vô vàn hệ luỵ cho hạ tầng thành phố lẫn các vùng nông thôn cả nước, thành phố phình to mãi và lún dần, góp thêm 1 chiếc xe là tăng thêm 1 lượng khí thải vào bầu trời vốn đã đặc quánh không khí ở đây. Không có bạn, Sài Gòn Hà Nội vẫn rất giàu có, từ thời xa xưa hai thành phố này đã giàu. Nhưng có tài năng của bạn, quê nghèo sẽ bớt nghèo hơn. Mình thấm thía nhất trần gian là câu nói của Michelle Obama, người có giá trị, người thành công, người thành đạt, người được thừa nhận và kính nể chính là NGƯỜI THAY ĐỔI CUỘC SỐNG CỦA NGƯỜI KHÁC THEO HƯỚNG TỐT ĐẸP HƠN chứ không phải số tiền mình kiếm được.

Diệu Lan nói ông đàn ông, mở nhà máy xí nghiệp ầm ầm vô. Tớ sẽ mở 1 trường phổ thông giống IEC ở Quảng Ngãi để con em trong tỉnh mình không cần du học ở đâu xa, tiếng Anh song ngữ, đá bóng bơi lội chuẩn Olympic, giai đoạn đầu chưa mở được hệ song ngữ thì tăng cường tiếng Anh, giống trường Hoàng Việt ở Đăk Lăk với giáo dục khai phóng. Phải có việc làm thì dân cư mới đông đúc lên, giới trẻ mới không bỏ quê hương đi tha phương cầu thực, những ngôi làng không còn chỉ có người già chống gậy nhìn nhau, cô đơn lặng lẽ đến cuối đời. Con cháu ở thành phố rước họ lên thì coi như cho họ 1 bản án, quanh quẩn mấy bức tường và cái tivi. Làm sao cho dân nông thôn “ly nông, bất ly hương” là bài toán khó mà dân chuyên toán chúng mình phải giải.

Tình cờ 1 lần, hai đứa mình gặp lại thầy Toán cũ trong quán nước. Mình và Diệu Lan chào và mời thầy ly nước, cám ơn kiến thức Toán của thầy đã giúp 2 đứa mình đỗ được vào trường mong muốn. Thầy vẫn áy náy chuyện xưa, nói nhận thức xưa của thầy là tiêu cực và thụ động, thấy quê hương vậy thì chỉ muốn bỏ đi, bất đắc chí nên truyền bá lại cho học trò tư tưởng tào lao vậy. Thầy nói thầy theo dõi bước đi 2 bạn, đã nghĩ lại, nghĩ khác. Mình nói không sao thầy ơi, câu chuyện cái thùng nứt của cô Sứ dạy văn, em không thể quên. Thùng nứt thì bọn em dùng theo thùng nứt, vứt bỏ nó thì chẳng cần tư duy toán học làm gì. Nhân vô thập toàn, trời đất thiên địa cũng đâu có trọn vẹn. Những hạt nước bị sánh ra từ những thùng nứt ấy, bọn em sẽ tận dụng để tạo thành những hàng cây xanh mát. Ở quê hương.

Sắt son như vậy, thưa thầy.

Ngày doanh nhân VN, 13.10.2019

Gà nhà khác đại bàng ra sao?

1. Ăn uống

– Gà: Phụ thuộc người cho ăn. Sáng trưa chiều luôn được cho ăn. Không lo bị đói. Cái này gọi là ”sướng, nhàn, ổn định”.

– Đại bàng: Tự thân vận động, chả phụ thuộc ai. Sáng sớm chưa biết hôm nay sẽ ăn được gì. Bắt đầu đánh cược với mưu sinh. Có bữa bắt được con mồi to, ăn muốn lòi họng. Cũng có bữa đói xanh mặt.

2. Chỗ ở

– Gà: Được cung cấp chỗ che mưa che nắng, thích thú với chuồng đẹp, chuồng to hơn. Sáng thức dậy ra khỏi chuồng đi vòng vòng, chạng vạng là vô lại ngủ. Cái ngày gà gọi là “an cư lạc nghiệp”.

– Đại bàng: không nơi đâu là nhà. Nay sống hẻm núi này, mai sống ở vực sâu kia, mốt ở đại ngàn nọ. Không thích sống cố định 1 nơi. Ưa bấp bênh, sống một đời phóng khoáng, tự do.

3. Địa bàn cư trú

– Gà: gà nghèo thì ở cái chuồng nhỏ, giàu thì ở cái trang trại lớn hơn tí xíu, nhưng luôn có lưới rào. Khi mưa gió vào chuồng ngay. Nửa đêm có khi bị tóm bởi bọn trộm gà.

– Đại bàng: mênh mông, không có giới hạn về địa lý. Khi có giông bão, lập tức bay ra kiếm mồi vì đây là lúc dễ kiếm nhất. Chưa có khái niệm “trộm đại bàng”.

4. Rủi ro:

– Gà: Gà có giá trị sử dụng như đồng hồ báo thức, đẻ trứng, truyền giống, cung cấp thực phẩm. Chủ cải thiện đời sống hay có khách tới chơi là vặt lông làm thịt. Kẹt tiền là bị cột chân ra chợ trao đổi hàng hoá. Khi đạt trọng lượng cơ thể max là lúc chuẩn bị khoả thân nằm bên cạnh đĩa muối lá chanh rau răm. Khoả thân mà miệng phải ngậm hoa hồng.

– Đại bàng: buộc phải lao động, nếu không sẽ bị đào thải. Nếu kém cỏi, phán đoán kém, ít kinh nghiệm sẽ bị súng săn pằng pằng. Nếu kiếm mồi dở sẽ bị đói giơ xương. Cuối đời là bỏ xác giữa một nơi nào đó giữa đại ngàn, sau mấy chục năm tung cánh.

5. Tính cộng đồng

– Gà luôn ồn ào, con đực gáy, con mái cục tác, lúc nào cũng đông vui. Gia tộc, bạn bè xúm xít chè chén quanh đĩa thức ăn, bàn chuyện thời sự về mấy con gà hàng xóm. Nghĩ chuyện cơ bản như tranh ăn, tranh giành quyền xxx (đạp mái) cả ngày. Lúc nào cũng kèn cựa, tức tối vì con kia gáy hay cục tác to hơn (gà tức nhau tiếng gáy). Nóng máu đòi quánh nhau, chủ nó thấy có “tố chất” bèn bồi dưỡng thành “gà đá”.

– Đại bàng lúc nào cũng lặng lẽ. Cô độc. Mốt bây giờ gọi là nỗi cô đơn thượng lưu…

P/S: Rất nhiều bạn trẻ 9x đời cuối (95-96-97), học xong ĐH, bạn chọn gap year. Không có đồng nào, có bữa đi xin cơm chay để ăn, phụ dọn dẹp quán ăn để xin chén cơm qua ngày. Bạn chấp nhận sáng nay ngủ dậy, phải suy nghĩ lao ra đường làm gì ở đâu để kiếm cơm, kiếm tiền. Kiếm được tiền thì bạn đi chơi tiếp. Nay đi tỉnh A xin làm farm 1 tháng rồi có tiền đi tiếp qua tỉnh B làm bồi bàn, kiếm tiền đi tiếp qua tỉnh C, bán vé số có tiền đi tiếp qua tỉnh D, rồi xuất ngoại….

Giới trẻ thế giới, khoảng 18 tuổi trở lên là bắt đầu có GAP YEAR, WORKING HOLIDAY khoảng 1 năm như vậy, để tích luỹ trải nghiệm và street smart (sự thông minh đường phố). Rồi sau 1 năm, họ mới biết đam mê, sứ mệnh, thế mạnh,…và theo đuổi 1 con đường nghề nghiệp (career path) nào đó. Ở Việt Nam, bắt đầu có 1 nhóm các bạn trẻ cũng tiệm cận được những giá trị này, rất thú vị. Nhưng đều là những bạn trẻ tự lập và tự tin, tự làm thêm kiếm tiền từ năm 18 tuổi, muốn học ĐH gì thì học, muốn đi đâu làm gì thì chỉ thông báo chứ không xin phép gia đình. Còn nhóm mấy đứa tào lao, mấy năm ĐH phải ngửa tay xin tiền cha mẹ thì không thể có năng lực này. Đời họ là đời gà, cần người cho ăn, sắp xếp mọi thứ. Sự thụ động chiếm hết 99.99% bộ não, nên năng lực tự nghĩ, tự quyết, tự lập không có, nên mơ ước cho vui vậy thôi chứ sao thành hiện thực được. Chắc chắn là không thể, đừng nói chuyện start-up hay leadership này nọ với họ. Họ không thể làm được chuyện kiếm cơm và kiếm tiền cho mình thì sao mà quản lý lãnh đạo được. Thân mình lo không xong thì sao lo miếng cơm của muôn người?

Nếu một sinh viên cho rằng mình bận việc học, không thể đi làm thêm được, thì đầu óc đó không nên đi học. Họ không đủ năng lực sắp xếp thời gian. Cuộc sống muôn màu nên não tốt là não có năng lực đa nhiệm, chứ đâu có mỗi 1 việc mà làm cả ngày? Đầu óc lèo tèo, học chỉ tốn công xã hội rồi cũng thất nghiệp hay phải hạ mình quỵ luỵ xin người bố trí công việc mà thôi.

Các bạn nên hạn chế với thanh niên dở. Thanh niên dở là 18+ ai còn cầm tiền từ cha mẹ. Vì không được kích hoạt não lẫn chân tay để làm ra tiền đủ kiếm cơm bỏ vô bụng, nên họ rất tào lao. Không có trải nghiệm và thực tế nên suy nghĩ 99.99% sai mà cứ nghĩ mình đúng, cái tôi lớn, kém thích nghi, góc nhìn rất nhỏ, hẹp, lợi ích con con, hài lòng với những thứ bé nhỏ có sẵn mà thôi. Và đọc bài viết như thế này, nghĩ là chửi mình, bắt đầu ghét, phản đối…vì tự ái, tức muốn người khác tôn trọng mà thật ra chẳng có giá trị gì thật sự để người khác tôn trọng, nên thường sẽ tự ái hoặc nổ, gáy, chém gió. Chỉ mong mình có chút giá trị, chút được thừa nhận mà thôi.

Dù là gà thả vườn hay gà công nghiệp, cũng chỉ là đời gà.

P/S: Bạn là gà, hay đại bàng, không phải do gene, mà là do lựa chọn. Bạn lựa chọn đại bàng, thì tự khắc sẽ mọc thêm đôi cánh, và bạn tập bay, tập tự lập đi.

Nếu bạn chọn làm đại bàng, hãy thử đổi hình banner trên Facebook và chân lý là “tôi chọn sự vĩ đại”. Một khi đã chọn sự vĩ đại, sẽ không chấp nhặt suy nghĩ và hành động của bọn gà.

Một mâm cơm dọn sẵn

Cứ xong 1 mùa thi Đường lên đỉnh Olympia, trên mạng đăng đầy những câu kinh điển của đám đông như “Chúc mừng Úc có thêm 1 nhân tài”, hàm ý chê bai các bạn đã không về nước (thực tế là chỉ có 1 bạn trở về trong số các bạn đã tốt nghiệp), đồng thời sẵn dịp chê nước mình luôn (tư duy tiêu cực thì hay chê, đại loại đừng về, về không có việc làm đâu, về chạy Grab đấy, con ông A bà B lấy hết việc làm rồi…). Thế mạnh của đám đông là rất giỏi môn văn “hiện thực phê phán”, người này giỏi nhận xét về người kia nhưng không mấy ai tự phê mình.

Sáng nay, trong khuôn viên 1 ĐH nọ ở Úc, một nghiên cứu sinh người VN có dịp cà phê với một giáo sư khả kính. Chàng học viên kể câu chuyện về các bạn Olympia và chỉ trích (như thói quen). Song ông giáo sư nói, thứ nhất thì tôi không đồng ý đó là nhân tài, chỉ là 1 học sinh vô địch 1 game show về khoa giáo trên truyền hình, chứ chưa có thành tựu gì cả, sao gọi nhân tài được. Thứ hai là cho tôi hỏi, “cái học bổng đó có ràng buộc về nước không”, cậu nói “không”. Giáo sư giải thích là “nếu học bổng ràng buộc trở về, mà mình không trở về thì sai về mặt luật pháp, trái với lương tâm. Vì đó là từ tiền thuế của nhân dân, họ gửi đi đào tạo để quay về phục vụ. Học bác sĩ dạng cử tuyển, các ĐH gửi giảng viên đi đào tạo, đề án các tiến sĩ cho tỉnh A tỉnh B…là theo dạng này, học xong phải về, không về thì đồng nghiệp ở nước ngoài cũng không xem ra gì, vì người vi phạm các lời hứa, vi phạm cam kết thì không đáng tin. Còn lại học bổng tự xin, các doanh nghiệp tài trợ không ràng buộc, hay tự bỏ tiền đi học tự túc, học xong thì muốn làm ở đâu tuỳ họ”.

Nhưng chàng học viên nọ vẫn không chịu, vẫn tiếp tục “hiện thực phê phán”. Ông giáo sư hỏi, thế quê cậu ở tỉnh nào, năm bao nhiêu tuổi thì cậu lên Hà Nội học. Cậu ấy nói là mình ở một tỉnh cách Hà Nội 200 km, xong ĐH ở Hà Nội thì ở lại, đi làm, lấy vợ sinh con, mua nhà. Ông giáo sư hỏi sao không về lại quê nhà, cậu chê “đó là 1 tỉnh nghèo, mọi thứ đều không bằng Hà Nội cả, cơ hội việc làm ít, mình ở Hà Nội sẽ tốt cho mình và con cái mình hơn, có thể học được trường tốt, nhà đất có giá hơn. Nhiều người cũng vậy, yêu thì yêu quê nhưng vẫn chọn Hà Nội để sinh sống, để dễ xin việc, dễ kiếm tiền”.

Ông giáo sư nói, Việt Nam so với Úc thì cũng giống như quê con so với Hà Nội. Phát triển sau, chậm hơn….nên con nhìn thấy ngay cơ hội ở xứ người, nhất là cơ hội lấy vào. Giữa một mâm cơm dọn sẵn và 1 tủ lạnh chứa thức ăn chưa nấu, người tầm thường sẽ chọn mâm cơm có sẵn, ăn sẵn thì phải theo gu của người ta. Còn người giỏi sẽ chọn tủ lạnh rồi nấu theo ý mình. Người đại trí thì không chọn cả 2, họ sẽ tự ra vườn để tìm kiếm hay thu hoạch con cá cọng rau họ đã từng chăm bón. Con cũng vậy, cớ sao lại trách các bạn khác?

Cậu học viên nói mình khác. Ông giáo sư hỏi vậy khác chỗ nào, nếu con 18 tuổi mà không lên Hà Nội, con sang Úc thì bây giờ con ở lại hay về. Cậu quả quyết là về. Ông giáo sư hỏi vậy sao con học xong ở Hà Nội mà không về quê, cậu lại đưa ra 1 đống lý do, và khẳng định “khi nào chết sẽ về chôn ở quê nhà, có tiền thì làm mả thật to, diện tích đất an viên thật lớn, rạng danh dòng họ”. Ông giáo sư lắc đầu, nói đất là cho người sống chứ người chết là hết, đốt chứ chôn chi cho chật đất, có chôn thì cùng 1-2m2 mà thôi, sao lại lãng phí tài nguyên. Chàng học viên không chịu, nói “sống phải lấy được nhà to, biệt thự hoặc dinh thự, có sân vườn, ô tô phải xịn, dồn sức cho con cái học hành và có cơ hội nào là chụp ngay cho con cái mình, cho gia đình mình, phải thực tế (ai nói thực dụng cũng được). Còn khi chết thì mồ vài tầng, sẽ được bao nhiêu người nể phục, một đời như vậy là sung sướng, thành đạt”.

Cậu tiết lộ giáo dục ở VN tệ quá, bên Úc thì quá hay nên đang tính đường đưa vợ con sang Úc trước, còn mình trở về Hà Nội dạy vài năm theo hợp đồng đào tạo, xong thì cũng qua lại nước Úc thôi vì con cái cần cha mẹ ở cùng để dạy dỗ. Rồi đẻ thêm vài đứa nữa để có quốc tịch Úc, mình cũng sướng (về già có đứa nuôi) mà nó cũng sướng. Cậu nói, khác với “tụi kia”, con ra đi không phải vì mình, mà là “vì con cái, for the sake of my children”, sợ học ở Việt Nam không phát triển được. Ông giáo sư nói, thì dân châu Á, ai cũng chẳng vì con. Nhưng mỗi đứa con, mỗi sinh linh đều có số phận riêng cả. Có những cá nhân hết sức đặc biệt, họ được thượng đế mặc khải, có ngọn đuốc rọi sáng trong đầu, tự học tự hiểu tự thành công, còn lại thì cha mẹ thầy cô dạy cỡ nào cũng không hiểu, không khá được. Bao nhiêu học sinh Úc chứ cũng chỉ có vài đứa giỏi tầm quốc tế, còn lại ra trường cũng chật vật xin việc như thường. Hai đứa trẻ sinh đôi cùng trứng, lớn lên cùng một nhà, cùng học chung lớp, chơi chung bạn, đọc chung sách….nhưng nhìn 1 sự việc, 2 đứa sẽ có 2 góc nhìn khác nhau. Cái này khoa học chưa giải thích được. Được mặc khải là từ mà mọi đứa trẻ đều mơ ước (ở phương Đông gọi là được khai trí, khai tâm, khai nhãn). Thường 1 đứa trẻ có đức tin sẽ được mặc khải, vì tin ai cũng tốt cũng thánh thiện như nó, nên xã hội sẽ chê nó khù khờ. Đứa hoài nghi thì thường khôn lanh hơn, nhưng “thánh nhân đãi kẻ khù khờ”, tự động có lộc trời trong khi đứa khôn lanh thì phải tranh giành trong thiên hạ (may ra mới có).

Học bổng toàn phần vào ĐH ở trường này mấy năm gần đây, không thấy con cái nhà thành phố hoặc cha mẹ có điều kiện, mà chỉ là những người ở nông thôn, ở tỉnh xa. Thủ khoa đầu vào ĐH những năm nay ở Việt Nam đều không có mặt của các trường chuyên các thành phố lớn, mà đều từ những vùng nông thôn đâu đó xa xôi. 4 đứa chung kết Olympia năm nay không có mặt Sài Gòn Hà Nội. Giờ đứa giỏi là tự nó giỏi. Đứa may mắn là may mắn. Còn lại cha mẹ muốn nó giỏi hay may mắn, chỉ là giấc mơ và tình thương của cha mẹ mà thôi. Thời đại internet, hiếm nhân tài nào bị bỏ rơi vì thiếu thông tin như xưa.

Ông thầy thấy cậu học viên, dù trên 30 tuổi, nhưng vẫn nghĩ nhỏ, nghĩ đến chuyện LẤY VÀO (TAKING) chứ chưa biết chuyện cho đi (GIVING), triết học không đủ sâu, nói không hiểu bản chất vấn đề nên ông xin phép rút lui. Trước khi đi, ông chỉ nói là “Theo tao thì ai học xong ở lại hay về tuỳ họ. Nếu họ nghĩ lớn, nghĩ cho nhiều người ở quê nghèo, muốn để lại legacy thì về triển khai cái gì đó giúp người khác, thì đáng được khen ngợi. Bậc đại trí thì phải giúp người khác. Và họ đủ tài để biến không thành có, biến hoang vu thành sầm uất, biến đói nghèo thành chỗ phồn vinh. Họ tự tìm nguyên liệu để nấu cơm chứ không chọn 1 tủ lạnh đã có nguyên liệu nấu nướng, hay 1 mâm cơm dọn sẵn như người thường. Họ chọn con đường dấn thân vào lĩnh vực họ theo đuổi, đức tin tuyệt đối vào lẽ sống, và kinh bang tế thế, để lại di sản cho đời. Chỉ người có trí mới biết được “họ là ai”, “họ có đam mê và sứ mạng gì”, “hy sinh để có được lẽ sống đó” ví dụ như bác sĩ Yersin vậy. Các doanh nhân rời bỏ chốn phồn hoa để trở về quê nhà, gây dựng doanh nghiệp lớn cho ngàn người làm cũng là bậc đại trí, đại dũng trong thời đại mới. Họ có đủ trình triết học để giữ vững ngọn lửa niềm tin. Họ mới xứng với 2 chữ NHÂN TÀI (NGƯỜI CÓ TÀI + CÓ NHÂN)

Còn người tiểu trí, trung trí thì họ luôn hoài nghi, hoang mang, mông lung về tương lai và bất an trong tâm trí. Víion – mission- passion thay đổi xoành xoạch. Vì đầu óc nhỏ nên họ chỉ nghĩ bản thân và gia đình họ thôi, cũng nên thấu hiểu. Họ sẽ tìm cách ở nơi có cơ hội sẵn, có tiện nghi sẵn, họ năng lực không cao nên tập trung vô việc đi xin việc, vui mừng khi xin được việc tốt, lương cao, thu nhập khá. Người ta nghĩ gì nhiều thì sẽ nói cái đó nhiều. Họ nói chuyện lương, chuyện thu nhập, chuyện đất, chuyện nhà, chuyện bằng cấp, chuyện gái gú, chuyện con cái, chuyện danh tiếng, thẻ xanh, quốc tịch, chuyện lấy vào….Thôi thì cũng tốt cho cá nhân họ, cũng không có gì đáng lên án cả. Không khen nhưng cũng không nên chê.

Giống như khi mình quen được với người cá tính mạnh hay người có sự phóng khoáng hào sảng bao dung vậy. Họ có mấy cái đức đó thì mình thích thú, khen ngợi, còn không có thì cũng đâu có sao, trời sinh họ chỉ ở mức tầm tầm bậc trung vậy. Ước mơ “1 vợ 2 con 3 lầu 4 bánh” cũng bình thường, khả năng và mơ ước họ chỉ vậy. Mình chỉ chê khi họ mải mê lấy vào cho cá nhân họ và gây thiệt hại cho người khác”.

Được mặc khải rồi thì mới hiểu. Cũng có người chọn cuốc đất trồng rau, đào ao thả cá…và cũng có người ra chợ mua rau mua cá về nấu, có người ghé tiệm có cơm dọn sẵn để ăn, cũng có người ngửa tay xin ăn theo lòng bố thí của thiên hạ. Cuộc đời là sự lựa chọn.

P/S: Trường Y khoa Harvard (HMS) cách đây 10 năm, chương trình tiến sĩ y khoa (The MD-PhD) có nhận 1 bác sĩ người Campuchia vào nghiên cứu. Anh thông minh xuất chúng, giỏi giang hơn người, tự kiếm học bổng sang Mỹ học bằng các công trình nghiên cứu y khoa đăng tạp chí quốc tế. Ngày tốt nghiệp chương trình The MD-PhD, anh chàng kéo 2 vali to đến ngày lễ tốt nghiệp, chia tay mọi người xong là anh kéo vali ra sân bay Logan để về nước, về một bệnh viện cấp tỉnh nhỏ xíu ở quê nhà chứ không ở thủ đô Phnom Pênh. Anh không quan tâm chức tước, tiền bạc hay cái gì khác ngoài việc cứu người, theo sứ mạng cuộc đời anh. Mặc dù các giáo sư muốn giữ lại trường để nghiên cứu tiếp, mặc dù cơ hội việc làm và thẻ xanh sẵn sàng chỉ cần anh gật đầu 1 cái là được cấp ngay theo chương trình đối đãi đặc biệt với kỳ tài của chính phủ Mỹ, nhưng anh đã từ chối. Anh kiệm lời, khi các thầy cô và đồng nghiệp hỏi lý do anh trở về, anh chỉ nói là “Nước Mỹ có nhiều người giỏi. Quê hương Campuchia có nhiều người cần tôi hơn”. Một giáo sư đã bật khóc khi nhìn thấy lá cờ có thêu ngôi đền Angkor Wat trên ngực áo anh. Vì họ biết, quê hương và dân tộc luôn trong trái tim người TRÍ THỨC ấy (TRÍ THỨC được viết hoa). Họ không cần vật chất cho cá nhân và gia đình họ. Ở đâu có sự cống hiến và phụng sự, ở đâu có sự dấn thân và hy sinh, ở đó có sự vĩ đại.

Khi về Campuchia, anh làm chuyên môn ở bệnh viện và ban đêm, ngôi nhà của anh (cũng là một phòng mạch) mở cửa sáng đèn cả đêm. Anh ngủ ở đó và có thể thức dậy bất cứ lúc nào khi có bệnh nhân cần.

“Nếu là con chim, chiếc lá

Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh

Lẽ nào vay mà không có trả

Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình”.

https://www.nhaccuatui.com/bai-hat/take-me-home-country-road-john-denver.Iz1GoAfTfx.html?fbclid=IwAR0cEbQhMF3sepBk7zMLaT19pMRwZamGL67RkvmmhI75vWIdbPDN0KTKEjo

Nghiệp tụ vành môi

1. Ngồi cà phê, thấy 1 nhóm bạn trẻ bên cạnh khá dễ thương, dắt bồ bịch nhau tới giới thiệu. Xong có 1 cậu và 1 cô bạn gái xin về trước, rồi cả nhóm ngồi nhận xét. Nói thằng T đẹp trai học giỏi nhất lớp mình, mà xui xẻo yêu con bồ không ra gì, tóc tai nhuộm vàng hoe, lại có hình xăm đầy người nữa. Rồi xì xào 1 hồi, thấy có đứa kết luận là “con này tao chắc là làm gái, chắc là thằng T bị dụ”. Tony ngồi nghe mà thấy hoảng hồn, trời ơi tóc nhuộm, cạo trọc hay xăm cả người cũng liên quan gì đến chuyện là gái mại dâm hay không, sao suy diễn tào lao vậy. Đâu có cơ sở gì mà nói người ta vậy, không sợ bị “nghiệp tụ vành môi” sao.

Hôm Tết vừa rồi, Tony có ghé thăm nhà chị bạn học ĐH tên Loan, cũng sinh năm 1965 như Tony, bạn bè gặp nhau tóc đã điểm bạc. Đứa em trai Loan muộn vợ mãi mới lấy được, cả nhà ở chung với nhau. Lúc Tony ngồi chơi, thấy cô con dâu báo là “hôm nay sinh nhật bạn, vợ chồng con xin phép không ăn cơm nhà”. Khi cô vừa được chồng chở đi thì Loan và mẹ Loan ngồi vào bàn tổ chức thảo luận ngay. Loan bảo CHẮC LÀ nó chán cơm nhà mình chứ sinh nhật gì. Bà mẹ phụ hoạ CHẮC LÀ mẹ nấu dở, rồi Loan bảo là sao không nấu đi, người ta nấu cho ăn mà chê (chưa nghe chê, chỉ thấy 2 người ngồi suy diễn và kết luận). Rồi Abcxyz. Sau 10 cái “CHẮC LÀ“, cô con dâu biến thành một con bạch cốt tinh chứ không phải người thường. Bà mẹ tức giận, nói sẽ về bảo con trai DẠY lại vợ, “tề gia để trị quốc với bình thiên hạ” gì đó nghe như phim Tàu. Tony vô cùng sợ hãi, ngồi ăn cơm mà không dám nói gì, one by one, dish by dish. Thấy Tony im lặng ăn, Loan nói “chắc là” ông lâu quá không ăn thịt gà đúng không, rồi tổ chức “thi đua” gắp bỏ vào bát. Thấy họ suy diễn dữ quá nên Tony hoảng sợ, nhận miếng nào lật đật nuốt hết miếng đó, thậm chí hẻm dám gắp lại vì sợ suy diễn là ông này “ăn miếng, trả miếng”, tức ăn 1 miếng thì trả lại 1 miếng.

2. Nghe chuyện suy diễn và suy luận, mới thấy dân mình suy diễn nhiều. Suy luận là có thông tin rõ ràng, có (facts) thì mới kết luận, giống như trong toán học, vì a > b mà b > c, ta SUY RA a > c. Người có tư duy này, chúng ta nên hùn hạp làm ăn, kết giao, vì họ khách quan và rõ ràng, người duy lý, trắng đen rất công tâm. Còn ngược lại là người cảm tính, yêu thì yêu thôi là yêu, ghét thì ghét cay ghét đắng, chỉ có dân cảm tính mới “yêu nhau yêu cả đường đi, ghét nhau ghét cả tông ti họ hàng”. Người có tư duy logic và khách quan, họ yêu ghét cũng rạch ròi, yêu ghét cá nhân người đó chứ không “giận cá mà chém thớt”, “ghét lây”….

Người đời, khi nghe xong 1 thông tin, hay diễn thêm theo khả năng nhận thức của mình, thậm chí biến thành chuyện khác nếu “nghe nói lại”. Người Á châu hay nói vòng vèo, không trực tiếp, tư duy cứng nhắc, bảo thủ nhưng lại sợ mất lòng, nên suy diễn rất kinh. Làm việc với công dân toàn cầu thế hệ mới, “Yes” hay “No” rõ ràng, không có “maybe”. Các bạn đừng có “maybe yes, maybe no”, “chủ trương là Yes nhưng thực tế là No. Nhức đầu vì tốn thời gian suy luận đoán ý của nhau.

3. Quan tâm tò mò đời tư của nhau thì khó mà làm nên thành tựu, vì tốn thời gian. Bữa Tony hỏi 1 bạn trong CLB khởi nghiệp, thấy làm ăn gì mà luôn than thiếu thốn, ngồi cà phê hỏi dạo này con và bạn A còn hùn hạp làm ăn với nhau không, bạn trả lời là “Không. Con khuyên nó lấy chồng miết mà nó không nghe, không biết nó sao, chắc là nó ham tiền hoặc les”. Nghe xong thì Tony biết “10 năm nữa con cũng không làm ra tiền rồi con ơi”. Kêu một bạn liên hệ với anh H, chủ 1 farm lớn, xem ảnh có cần gì giúp đỡ, thì bạn trả lời là “Anh H là người không tốt, không đáng giúp”, Tony hỏi “ủa con làm ăn gì với anh rồi mà biết”, bạn nói “Dạ chưa, nhưng con nghe chị N nói vậy”, rồi hỏi “ủa chị N đang làm ăn với ảnh hay sao” thì bạn cũng nói “dạ không, chị N cũng nghe chị K nói lại”. Thôi Tony hem hỏi nữa, hỏi xong thì hết bảng chữ cái. Nên kêu bạn cứ đích thân đi gặp anh H đi. Bạn đi gặp xong về nói “trời ơi anh H dễ thương kinh khủng, không như tin đồn, nhưng đang gặp 1 rắc rối lớn”. Tony hỏi vậy “doanh thu, chi phí, lợi nhuận hay thị trường”, bạn nói mấy cái đó con không hỏi, không biết. Gặp anh con chỉ hỏi chuyện gia đình, nên về nói “hoàn cảnh rất tội, sắp ly dị vợ, vì vợ không hiểu”. Xong đem kể cho các anh chị khác mà từng biết về anh H thông tin “H có con vợ không hiểu, sắp ly hôn”. Trong CLB khởi nghiệp, mà toàn quan tâm chuyện vậy thì thôi, dân thường còn quan tâm chuyện cá nhân cỡ nào nữa.

Nền kinh tế nước ta kém phát triển, do văn hoá là phần nhiều. Tỷ lệ người có tư duy logic và suy luận quá ít so với người tư duy cảm tính và suy diễn. Ai cũng nghĩ mình là nạn nhân của việc BỊ người khác nói xấu, nhưng không ai biết là chính mình đi nói xấu người khác còn ác liệt hơn. Cứ loan truyền điểm tiêu cực về người thứ ba, hay nói lời chê người vắng mặt, tức là mình đã NÓI XẤU. Nếu không nói được lời khen, thì thôi im lặng. Cứ nói điểm gì đó của người khác mà mình cho là không hay, rồi tìm đồng minh từ bạn bè để cùng nhau xác nhận, cùng nhau suy diễn để kết luận…thì mình đã gửi 1 thông điệp xấu ra vũ trụ. Rồi nó sẽ boomerang mà quay lại với mình. Mình bị nói xấu, thì do chính mình đã từng nói xấu ai đó đấy thôi. Nghiệp tụ zành môi, chính mình ra cả.

4. Vụ bệnh chắc là, bệnh suy diễn thì vô cùng phổ biến đến bạn cũng không nhận ra luôn. Ví dụ trong bài hát Nhật ký của mẹ, có đoạn khá dễ thương: “Một ngày mẹ thấy, con cười vu vơ, nụ hồng con giấu trong ngăn bàn. Lá thư viết vội, có tên rất lạ (Tò mò bắt ớn, ngăn bàn hay thư cá nhân người ta cũng lén lút kéo ra, “con giấu trong ngăn” mà mẹ vẫn lục lọi kỳ được, cha mẹ ở VN hay vi phạm đời tư của con, thư gửi cho mình thì mình mới được phép đọc, các bạn lưu ý điểm này) rồi chị kết luận “CHẮC LÀ người con thương rất nhiều“.

Bài hát thiệt là hay, trúng tâm lý. Dân Á châu mà, không “chắc là” không chịu được. Có khi đứa con làm bài văn hay sáng tác truyện, bà mẹ lục lọi xong suy diễn là “nó đã có bồ”. Bớt suy diễn, sẽ hết nhức đầu, hết mệt mỏi, hết lo lắng, hết muộn phiền.

5. Nhắc lại nè. Não mình có bộ nhớ giới hạn. Muốn thông tin gì của ai thì cứ trực tiếp hỏi, mà họ không trả lời thì thông tin đó mình không được phép biết. Chuyển qua tò mò khoa học, tò mò kiến thức, tò mò sản phẩm, thị trường, văn hoá nước này nước kia rồi đi du lịch đi. Trí nhớ dành để học ngoại ngữ, đọc sách văn học, nghe nhạc thính phòng, cổ điển, xem tranh ảnh, điện ảnh, đi du lịch, làm ăn, tạo ra thành tựu. Đừng tò mò đời tư người khác nữa, người ta không chủ động kể cho mình nghe tức mình cũng không ĐƯỢC PHÉP BIẾT (none of your business). Mình khát khao biết thông tin đó quá thì thành KẺ rất đáng tội. Luôn tự đặt câu hỏi và trả lời “Rốt cuộc thì mình muốn biết thông tin đó để làm gì?”.

Tôi chọn tôi dại khờ

1. Ở biển hồ Galilee, có một tảng đá khắc câu nói nổi tiếng (được cho) của thánh Peter, người nói với chúa Jesus “Tôi tin ngài, dù không hiểu – I totally trust in you, even when I don’t understand”. Người đời sau đi du lịch đến hồ Galilee thường ăn cá St Peter, một loại cá do ông nuôi (hoặc đánh bắt) ngày xưa. Thánh Peter hay ông Abraham hơn người ở chỗ đã có một đức tin sắt son mà không thể dùng bằng chứng hay logic để lý giải. Nếu mọi thứ phải được lý giải rõ ràng thì mới tin, thì khoảng cách từ trái đất đến mặt trời không thể ngẫu nhiên một cách lý tưởng vậy để có thể có sự sống. Einstein- bộ óc xuất sắc nhất của loài người kim cổ, người phát minh ra thuyết tương đối và người đặt nền móng của nhiều tiến bộ khoa học hiện đại ngày nay, cũng đã từng nói như vậy ở lúc cuối đời. Người thường thì nói “thấy mới tin” nhưng thật ra, phải tin thì mới có cơ hội THẤY.

Ở chân núi Hoa Sơn cách thành Tây An không xa (Tây An là kinh đô và các bạn có thể thấy dấu tích của các nhân vật độc đáo trong lịch sử như Tần Thuỷ Hoàng, Dương Quý Phi, Võ Tắc Thiên, Đường Minh Hoàng…) có tảng đá khắc một câu chuyện lạ. Đó là Tần Thuỷ Hoàng, người thống nhất Trung Hoa, mang tiếng là bạo chúa. Và là bạo chúa nên Tần Vương đối mặt với hàng ngàn lần ám sát hụt. Các nước chư hầu tìm mãi mới ra được 1 dũng sĩ, mình đồng da sắt, nhanh nhẹn mưu trí hơn người, cuối cùng cũng lọt được vào cung. Tuy nhiên khi chạm mặt nhau, khi lưỡi gươm của dũng sĩ đã đặt trên cổ Tần Thuỷ Hoàng, thì bỗng dưng dũng sĩ nghĩ khác. Dũng sĩ nói, “ông đã bức hại cha mẹ tôi, bà con tôi. Tôi đã luyện kiếm mấy chục năm nay chỉ để mối thù riêng. Nhưng bây giờ, khi chạm mặt, tôi xin lỗi tất cả những người đã kỳ vọng vào tôi. Chỉ có ông là người có thể thống nhất được thiên hạ, còn tôi chỉ giỏi hơn ông về kiếm pháp. Tôi và những người thân của tôi thật bé nhỏ”. Nói rồi dũng sĩ quay mũi gươm tự kết liễu đời mình. Tần Vương không bất ngờ, phong dũng sĩ đó làm anh hùng, trong lòng không nguôi nhớ thương người tri kỷ. Những lần ông đốt sách hết để thống nhất chữ viết, rồi mang tiếng bạo chúa với thiên thu, ông biết chỉ có 1 người hiểu ông, người mà đã chạm mặt với ông trong một lần ngắn ngủi, và với trực giác cá nhân, đã tin ông trọn vẹn. Người dũng sĩ ấy đã chấp nhận đổi mạng mình cho Tần Vương để mưu cầu cái lớn lao hơn, đó là thống nhất thiên hạ, tránh đao binh bao nhiêu năm do loạn sứ quân.

2. Trên mạng, thỉnh thoảng lại có câu chuyện bạn trẻ cho tiền người ăn xin rồi sau đó đi theo quan sát, thấy họ giả vờ để được thương hại, nên tức giận, day dứt khôn nguôi, từ đó thấy hành khất thật giả gì cũng lạnh lùng. Có lẽ các bạn cũng không sai, cho thì luôn mong muốn mình cho đúng chỗ, đúng người. Nhưng cuộc sống không phải luôn luôn đúng như mình mong muốn, nếu chúng ta cứ nhìn đời sống bằng con mắt nghi ngờ, e rằng lòng nhân ái sẽ từ từ mất đi. Thôi, đã cho rồi, còn để ý chi nữa.

Cho, thì cũng phải biết quên.

Cho thì nên đặt niềm tin, phải có lòng tin. Nếu không tin, tốt nhất là không làm từ thiện. Nhiều người muốn hạn chế “sai sót” trong lòng tin, trước khi CHO hay thăm dò nghiên cứu, rồi xem xét rất cẩn thận, nhưng liệu có nên tốn thời gian như vây? Cho, là cho. Sắt son tin rằng, điều mình làm sẽ tạo ra thay đổi, có những thay đổi mà mình không lường trước được. Họ sử dụng sai mục đích, cũng có sao. Mình cứ sợ thì cuối cùng bỏ sót người cần. Cứ cho hết 10 người, chỉ 1 người cần nó, cũng là điều tốt, với cá nhân người đó. Cho Tần Vương sự sống thì biết đâu sau này sẽ cho mạng muôn người. Lịch sử đã tính rõ, từ lúc Tần thống nhất Trung Hoa, số người do Tần giết chết chỉ là tỷ lệ nhỏ so với chiến tranh loạn lạc trước đây.

Cứ cho 10 người, 1 người biết ơn cũng đã là quá tốt. Để ý chi đến 9 người kia mà thấy khó chịu trong lòng. Đã cho rồi mà, bạn ơi có hiểu được từ CHO? Làm từ thiện chính là làm cho mình. Cho mình sự thương yêu, lòng trắc ẩn. Và cả tính hào sảng. Họ dùng làm gì kệ họ, mình cứ tin là họ làm đúng, mình sẽ ăn ngon ngủ yên.

Lòng tin vô cùng cần thiết trong nhiều khía cạnh đời sống. Hôn nhân chẳng hạn, chọn vợ chọn chồng, cứ tìm hiểu rồi cưới. Cưới thì phải tin nhau. Chứ sao vợ chồng mà còn thậm thụt tiền bên ngoại tiền bên nội. Nhiều người vợ không cho chồng đi nhậu, đi mát xa cũng lỗi tại chồng, đã làm gì để cô ấy không tin như vậy? Và các cô vợ cũng vậy, đã chấp nhận cho chồng ra ngoài làm ăn sao lại cứ kè kè theo giữ? Phải tin chồng mình chứ. Nếu cho rằng chồng không đủ bản lĩnh từ chối cám dỗ thì giữ cũng không để làm gì ngoài thất vọng mà thôi.

Mọi thứ trên Trái đất này, trừ 4 tài sản riêng có của mỗi người là nhân cách, trí tuệ, thể lực, vốn sống… mọi cái khác là vật ly thân, càng giữ càng mất, càng tin càng được.

Nhiều bạn khởi nghiệp nhưng không thành, vì thiếu mất sự hào sảng. Đã nhận nhân viên vô làm thì phải tin họ. Sau thời gian thấy họ thay đổi so với ban đầu thì có thể yêu cầu thôi việc. Đừng tò mò dòm ngó, lục lọi email giấy tờ, dòm ngó các quan hệ cá nhân… khiến nhân viên ức chế mà mình ức chế còn nặng hơn. Việc coi FB cá nhân và suy diễn, suy đoán đời tư của người khác là 1 việc vô bổ, sau này về già sẽ thấy ân hận vì đã lãng phí thời gian.

Đối tác hùn hạp làm ăn cũng vậy. Đã giao dịch thì phải tin. Kiểm tra đã đời đi, rồi ký hợp đồng. Ký rồi phải tin nhau, không tin không làm ăn được. Bên mua thì sợ bên bán không giao hàng, giao hàng sai. Bên bán thì sợ bên mua không thanh toán, thanh toán không đúng hạn… Cuối cùng giao dịch không diễn ra. Làm 10 lần có thể mất 1 lần, không sao cả, mình càng có kinh nghiệm, nhưng đừng để mình mất lòng tin với mọi đối tác. Đầu óc chúng ta nên giữ bình yên phóng khoáng mới làm được điều hay chứ không thể ngồi thấp thỏm lo âu chỉ cho một đơn hàng, một giao dịch kinh tế.

Mọi sự tan vỡ trong mọi mối quan hệ như hôn nhân, tình bạn, làm ăn… đều bắt nguồn từ sự không tin nhau. Sẽ phải trả giá cho lòng tin. Rất nhiều là đằng khác. Nhưng thà như thế còn hơn. Vì người có lòng nghi ngờ thì không có gì, kể cả sự trải nghiệm.

3. Tuổi trẻ có gì? Tiền bạc ít, tri thức thì đang lĩnh hội từ từ, trải nghiệm cũng ít, kinh nghiệm sống cũng ít, địa vị xã hội cũng chưa… chỉ có cái nhiệt tình tuổi trẻ. Vậy thì hãy nhiệt tình cống hiến, nếu bạn không muốn cống hiến, thì bạn còn lại gì để gọi là tuổi trẻ? Đã “cống” đã “hiến” thì cứ phải quên đi. Cống chút lương cho trẻ em vùng núi thì khó chịu, sợ tổ chức từ thiện nó ăn mất nên cuối cùng không gửi đồng nào. Hiến chút máu cho cộng đồng thì đòi “hạch toán chí phí, lãi lỗ thế nào, sao lấy máu của tôi cho tôi có hộp sữa cân đường mà lại bán máu cho bệnh nhân” trong khi họ không hề biết là chi phí xử lý 1 đơn vị máu tới hơn 1 triệu và giá bán ra quy định cho bệnh nhân là dưới 500.000 đồng, Nhà nước vẫn đang bù lỗ.

Muốn làm nên nghiệp lớn, cứ phải có lòng tin và sự hào sảng. Dù ai đó chê là ngu, chê dại, chê khờ, kệ họ. Vẫn cứ tin người dù bị lừa, chấp nhận điều đó, sẽ thấy tâm trí thoải mái hơn. Lại bị lừa nữa rồi, và vui vẻ tiếp tục yêu đời. Tiếp tục tin người. Đặt cược hết ván này đến ván khác vào những người trẻ thế hệ sau. Lẽ nào trong ngàn người, không có 1 người đủ trình và đức? Tần Thuỷ Hoàng tưởng cả đời cô độc quạnh hiu, cuối cùng cùng tìm ra được 1 dũng sĩ kia mà. Như bài viết này, chắc trong thiên hạ vẫn có người hiểu và làm được. Lẽ nào ai ai cũng đắm mê sở hữu và sợ mất, nên không dám tin người?

4. Cái giá trị nhất của mỗi cá nhân, gia đình, công ty và lớn hơn nữa như dân tộc, quốc gia chính là lòng tin. Dù cứ phải trả giá cho vài giây phút dại khờ. Nhưng không sao cả. Vì không có lòng tin, xã hội sẽ không nhân văn. Không có lòng tin, kinh tế sẽ không thể phát triển. Một dân tộc không tin nhau thì không thể cùng nhau đi xa.

Steve Jobs, thiên tài trong thế kỷ này, có nói: “Hãy cứ khát khao, hãy cứ dại khờ”. Hay Lão Tử từng nói, “người mà không có lòng tin trọn vẹn, người không có đức tin, thì không đáng tin cậy”.

(2015)

Chuyện đi Mỹ khám bệnh

Đây là câu chuyện được viết năm 2015. Đã 4 năm trôi qua, chúng ta cùng nhau đọc lại và có hiểu biết về hệ thống y tế ở Mỹ vận hành ra sao nhé. Để trong tương lai, thế hệ trẻ VN mình sẽ biến hệ thống y tế nước mình nó giống vậy. Khi VN là nước phát triển, mọi thứ đều phải khác bây giờ, nhất là trong nhận thức của mỗi người. Nội dung chính và thông điệp cần truyền tải khác với các chi tiết sáng tạo để gây cười, các bạn đọc và tinh tế nhận ra nhé.

——————————————-

Tony bị bệnh về cột sống. Lên mạng đọc cả trăm tài liệu Tây Tàu, mới biết đây là 1 trong 5 bệnh phổ biến nhất, nhiều người bị nhẹ mà không biết. Người chạy xe máy đi đường xa sẽ rất dễ bị. Nên các bạn coi mà lo đi xe buýt hay đi xe đò nha, đừng có ham đi xe máy đường xa, sau này ân hận. Hồi nhận thức còn xuề xòa, Tony ngày nào cũng chạy xe máy cả trăm cây, đổ xăng đầy bình, lái liên tục 4-5h. Đường sá ổ gà ổ voi nhiều, ngồi chỉ 1 động tác khom lưng 2 tay giơ lên trước, nên cột sống bị rung lắc theo chu kỳ “hút nén nổ xả” của động cơ. Cùng các tác nhân hóa chất khác như ăn uống, rượu bia, khói xăng do thời thanh niên ham sống ở thành phố…, cái màng bao quanh đĩa đệm mỏng dần đi. Đến tuổi trung niên, bệnh phát ra, đau dữ dội, đi chụp MRI thì nó lòi ra 8mm (“nó” ở đây là đĩa đệm, hem phải cái kia. Cái kia mà chỉ dài có 8mm chắc chết). Tài liệu nói đĩa bị lòi trên 5mm thì khó phục hồi từ tập vật lý trị liệu hay trị đông y, yoga. Bèn thay đồ đi Mỹ khám.

Tony sai gia nhân lên mạng tìm bệnh viện, ban đầu tìm ở New York, rồi Los Angeles, rồi Chicago…vì quen kiểu phải ở thành phố lớn mới có bệnh viện tuyến đầu. Ai dè hệ thống y tế của Mỹ rất khác. Ở các nước, người ta quan niệm nếu bệnh viện tốt nhất, trường học tốt nhất được đặt ở thành phố lớn, thì mãi mãi không giải quyết được bài toán kẹt xe, cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội. Xã hội phải PHÂN BỐ NGUỒN LỰC (resource allocation) trong ngành y tế và giáo dục. Ví dụ khu vực Thái Nguyên sẽ có bệnh viện lớn nhất chuyên về não, do ĐH Y Thái Nguyên làm nòng cốt. Máy móc hiện đại nhất, bác sĩ giỏi nhất lĩnh vực này tập trung về đó. Ai muốn mổ chuyên sâu thì mời lên. Tp Thái Bình sẽ có bệnh viện chuyên khoa ung bướu do ĐH Y Thái Bình chủ trì. TP Vinh là cột sống, Tp Huế là tim mạch, Tp Buôn Mê Thuột là dạ dày tiêu hóa, Tp Cần Thơ là da liễu, xương khớp…Lương bác sĩ ở các bệnh viện này phải cao gấp chục lần mặt bằng chung. Phải có cơ chế trả xứng đáng thì người ta mới về đó làm.

Việc đầu tư bệnh viện chuyên sâu ở trung tâm thành phố lớn là không phù hợp ở quy mô đô thị hiện nay. Đi trị bệnh thì cần gì nằm ở trung tâm quận 1, quận 5, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng…Mổ xong cần nằm tịnh dưỡng thì xe cộ ồn ào, chi phí sinh hoạt lại đắt đỏ. Tiếng xe cứu thương vang lên giữa các tòa nhà văn phòng hiện đại sang trọng, trung tâm nghe rất ghê. Trung tâm thành phố là để làm ăn, buôn bán, du lịch, đầu tư, dịch vụ, văn hóa…Ở các nước, downtown (khu trung tâm) hầu như không có dân sinh sống, sáng sáng hệ thống giao thông công cộng đưa dân cư ở ngoại vi vô trung tâm làm việc, chiều đưa về. Có bệnh vái tứ phương, thầy thuốc hay trên đỉnh núi Mù Căng Chải thì có bệnh, người ta cũng mò tới. Nhiều bạn bè của Tony bị bệnh ở miền Tây không mổ được, phải chở lên Chợ Rẫy, xe cứu thương chạy 5-6 giờ lên cái kẹt xe ngay cầu Bình Điền, chết ngắc thôi quay về. Thành phố lớn sẽ là nơi đặt các bệnh viện tư nhân, do các tập đoàn đầu tư. Ai có tiền nhiều thì vô. Ít tiền thì phải đi xa trị bệnh, sao người ở tỉnh lên Sài Gòn Hà Nội được mà người Sài Gòn Hà Nội không thể đi tỉnh trị bệnh? Nếu Chợ Rẫy Bạch Mai là bệnh viện hiện đại nhất cho mổ xẻ mọi chuyên ngành chuyên sâu, thì bác sĩ giỏi và người dân sẽ tập trung về Sài Gòn Hà Nội mà sống, dẫn đến quá tải thành phố. Cái này ai học môn “resource allocation” sẽ hiểu, còn không nghe cãi liền. Ở Việt Nam bây giờ, bị bệnh gì nặng nặng tí là Tony đi bệnh viện trung ương Huế khám hay chữa trị, vì mới biết trình độ và máy móc ở đó hiện nay tương đương ở Singapore, lại rất khoẻ người.

Thôi kể chuyện mổ cột sống đi Tony, lan man quá hà, từ từ rồi y tế nước ta sẽ thay đổi theo hướng phù hợp hơn. Sau khi cân nhắc vì có đứa con dượng làm ở trỏng, Tony chọn mổ ở thành phố Baltimore (bang Maryland). Bệnh viện rất rộng, khuôn viên tươi mát, gần đường cao tốc. Tony mang theo 2 đứa đệ tử, 1 XX (học điều dưỡng) để nấu cơm, 1 XY (học y đa khoa) lái xe đưa đón, Tony thuê cái căn hộ gần đó để ở. Trước khi mổ, chu cha nó bắt họp cả chục lần (nó đây là cái bệnh viện Mỹ). Bữa lấy máu, bữa chụp X quang, MRI…rồi ê-kip mổ tiến hành mổ mô phỏng dạng 3D trên máy tính, xong cái kêu mình qua coi, nói vài bữa mổ thật sẽ y chang vầy nè. Nó nói mày chọn đi nhé, một là tiêm thuốc mê, hai là chụp khí vô mặt (nó lấy khí gây mê trộn với ô xy cho mình thở trong suốt lúc mổ). Gây mê tiêm thuốc thì sẽ giảm tuổi thọ, còn gây mê chụp khí thì sẽ giảm trí nhớ. Tony chọn ngay phương pháp chụp khí, vì trí nhớ tốt quá, hem muốn nhớ nhiều nữa. Mà lại muốn sống thọ, ham sống lắm. Tụi nó cười ha hả, nói đau lưng mà dễ thương vầy, hem đau lưng chắc ai cũng yêu hết á. Mình gật đầu cười xác nhận. Dễ thương là bản chất của Tony, không có gì có thể lay chuyển được.

Xong cái cũng tới bữa mổ. Hồi hộp ghê vì lần đầu tiên mà. Nó bắt tắm rửa sạch sẽ xong, vô phòng hybrid vô trùng. Nó bắt bận cái áo màu xanh dài tới chân, che phần trước, hở lưng phía sau như cái yếm đào. Một tay nó truyền dịch, đi tiểu cũng có y tá đi theo (lúc Tony tiểu thì y tá Mỹ quay lưng lại vì ngượng). Sau đó vô phòng mổ, Tony nhìn ngó lung tung quan sát. Cái phòng mổ dài cả mấy chục mét, máy móc chằng chịt trên đầu, lạnh kinh khủng. Tony xin cái mền (chăn) điện đắp lên lưng rùi nằm xuống. Xong cái nó chụp thuốc mê, cái hết biết gì….

Khi tỉnh lại, thì ca mổ đã diễn ra 3h trước đó. Trước mặt mình là 3 cô y tá, thấy Tony mở mắt thì vỗ tay hoan hô, nói “welcome to the earth” (chào mừng đã quay lại trái đất). Một cô bưng cái khay tới cho mình lựa chọn nước uống, nước cam, cà phê. Cổ hỏi giờ mày muốn làm gì, Tony nói tao muốn gặp 2 đệ tử. Cái nó phone liền. Hai đệ tử đang ở siêu thị mua tôm hùm Canada để chút nấu cháo cho Tony ăn, thì nghe thế, sợ hãi quăng tôm hùm chạy vô bệnh viện ngay. Nó báo kết quả tốt đẹp, ở bệnh viện này, tỷ lệ mổ thành công là 97%, 3% là phải mổ lại. Sau đó Tony được cô y tá đưa vô phòng phục hồi nhân phẩm.

Nhân phẩm chỉ qua 1 đêm thì đã phục hồi, hôm sau nó kiểm tra nói OK rồi, đi về đi, ở đây không có nội trú, mổ xẻ hay sinh đẻ gì cũng chỉ ở lại 1-2 đêm thôi. Tony hỏi có uống kháng sinh gì không, nó nói “đâu phải thời chiến tranh mà uống kháng sinh”. Nó chỉ cho 1 cái toa thuốc, trong đó chỉ có 1 lọ thuốc giảm đau, ghi rõ là “non-refillable” tức hết rồi là không được mua nữa. Đứa đệ tử ra quầy thuốc mua, nhà thuốc tịch thu lại cái toa. Ở đây, thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau có tiền chất ma túy nên họ chỉ bán theo toa, có chữ ký của bác sĩ chịu trách nhiệm. Cuối tháng, nhà thuốc sẽ phải báo cáo cho cơ quan quản lý là bán bao nhiêu lọ kháng sinh, bán cho ai, ai kê đơn, còn lại bao nhiêu. Có như vậy mới không có hiện tượng kháng thuốc, sau này các kháng sinh không trị được nữa, một hiện tượng vô cùng nguy hiểm nếu ai muốn uống thuốc gì thì ra nhà thuốc mua uống.

Tony về nhà nằm, 3 ngày ăn tôm hùm Canada muốn lòi họng. Tôm bên đó rẻ òm, có mười mấy đồng 1 pound. Ăn 3 ngày rồi cái tự nhiên nhớ hồi nhỏ ở Việt Nam, ai đó nói ăn tôm cua sẽ bị lồi thịt. Mà mình hay đi bơi, mặc quần bơi tam giác dạ quang, nếu sẹo lồi trên lưng chắc chết. Kêu đệ tử mở vết mổ ra coi, thấy nó bấm bằng kim như bấm giấy, hem phải khâu, tay của Tây nó vụng về. Bên ngoài là cái cái băng to, không thấm nước, tắm thoải mái, hem sợ nước vô. Thằng đệ tử phải phone qua bệnh viện hỏi vụ thịt lồi, nó nói chưa có tiền lệ, trong y văn xưa nay chưa có ghi. Tới ngày thứ 4, Tony vẫn không nhấc chân lên được. Cái hoảng sợ, hẻm lẽ mình tàn tật ở lứa tuổi 50? Ôi còn đâu thời tung hoành ngang dọc, càng nghĩ Tony càng khóc to. Đang khóc thì bệnh viện gọi điện chăm sóc (ngày nào cũng gọi 1 cuộc), Tony bèn kể sự tình trong nước mắt, I am so scared, I am in a bad mood này nọ… Nó cười ha hả, bảo là ngày thứ 5 mày mới nhấc chân lên được, ngày thứ 7 thì mày có thể đi uống cà phê, hôm trước lúc trình bày kết quả mổ trên máy tính 3D, mày không nghe à. Tony nói xin lỗi, chắc lúc đó tao mới qua nên bị jetlag (lệch múi giờ), ngáp đúng lúc mày nói câu đó. Mà cũng có thể tao bị mất trí nhớ do mày chụp thuốc mê. Cái nó cười ha hả, nói lại dễ thương nữa. Dễ thương miết vại mậy.

Cái ngày hôm sau, nhấc chân lên được, chống gậy đi vòng quanh nhà. Ngày thứ 7 thì chống gậy đi vòng quanh khu căn hộ, nhác thấy quán Starbucks, bèn vô làm ly “coffee of the day”, Tony nghiện món đó. Vừa bước vô quán, hàng dài đang xếp bỗng dưng lùi lại, nhường Tony. Họ nói, ở đây phải ưu tiên người tàn tật. Tony kêu ly cà phê xong mới nhớ là hẻm có mang tiền theo. Bỗng dưng phía sau, 1 bạn trẻ dáng dỏng cao, gương mặt thông minh bước tới, đưa Tony mấy đồng. Nó nói chú nói tiếng Anh accent vậy con biết ngay là người Việt Nam. Cái mình tới bàn ngồi, nói đợi chút chú nhắn tin cho người nhà mang xuống đưa tiền lại con. Nó ngồi mở sách ra học bài, nói con là sinh viên du học. Trong cặp nó lấp ló một thứ khiến Tony giật mình (còn tiếp).

Muốn biết trong đó có gì thì bấm vô đây: https://bit.ly/2Oywjsr

Tam thập nhi lập

Người xưa nói, tam thập nhi lập, với 1 người bình thường, 30 tuổi là tuổi bắt đầu lập thân, lập nghiệp. Trước ba mươi tuổi, cơ nghiệp lẫn tình cảm cá nhân thường ít ổn định, do nhận thức lúc này còn non, khó giữ.

Trước ba mươi tuổi, người trẻ có trí cần xây móng cuộc đời. Móng càng chắc, thì cơ nghiệp mấy chục tầng vẫn đứng vững. Còn móng yếu quá, chỉ đủ chịu được nhà cấp bốn, thì “càng cao danh vọng, càng dày gian nan”. Bạn nắm cái này để giải thích vì sao, có người giỏi giang kinh khủng, học hành thuận lợi mà chạy ăn từng bữa, khổ cực trăm bề?

Nhiều người nói tại sinh ra trong nhà nghèo phải chịu. Thực tế là con cái của nhà giàu, khi thừa hưởng gia tài, ít ai giữ được. Những người trúng số hay được đền bù giải toả đất có tiền tỷ trong tay cũng vậy. Nguyên nhân là móng yếu quá, tự dưng được ai đó đặt một lâu đài lên trên, thế là sập.

MÓNG ở đây chính là nhận thức, đạo đức, bản lĩnh. Có 2 yếu tố quan trọng là tính kỷ luật (sắt thép), và sự trung thực (xi măng), cứ trộn 2 cái này vào nhau thì có móng vững, đó là xây dựng được lòng tin.

Trong cuốn Cà Phê cùng Tony, nền móng này được lưu ý với mấy bài. Trong cuốn Trên đường băng, ad thấy nội dung này bị trùng, hỏi ra thì dượng ấy muốn nhấn mạnh, nên chủ ý đưa vào, viết kiểu khác cho dễ nhớ. Vì tầm quan trọng vô vô cùng cùng của nó. Nên đọc 100 lần vẫn chưa đủ với người trẻ như mình.

“Lòng Tin (TRUST) là thứ ĐẮT NHẤT TRÊN ĐỜI (the most expensive thing). Mất nhiều năm để gây dựng (take years to earn), nhưng vì vài ba giây làm mất (a matter of seconds to lose). Phần lớn là do chúng ta tự đánh giá cái “lòng tin” ấy nhỏ hơn “tiền, quyền, tình” nên chọn 3 cái trên thay vì lòng tin, chứ không phải “tình cờ bị mất”. Cũng đừng hỏi, sao em không tin anh, sao chị không tin em, sao bạn hem tin mình? Người duy nhất trả lời được câu hỏi đó, chính là mình.

Có lần Tony thuê đơn vị sửa chữa nhà ở ngoại ô thành phố, sáng đó cậu thầu xây dựng đi lên đo đạc để báo giá. Cậu đang đứng đo trong nhà thì điện thoại reo, nó vội nói “em đang chạy xe trên đường, tới gần nhà anh rồi, 5 phút nữa em tới”. Tony nói khỏi báo giá đi em. Nó ngạc nhiên hỏi sao vậy, Tony nói “Em nói 5 phút qua ngay, trong khi đó từ đây qua bển cũng 1 tiếng. Nếu em nói thật, thì ông kia lại có thể sắp xếp công việc đi đâu đó, thay vì ngồi chờ, rồi sốt ruột rồi gọi, rồi lại nghe 1 phút tới liền..nhưng em vẫn đang ở đây. Cả xã hội này bị lãng phí thời gian kinh khủng nếu ai cũng 1 dây chuyền nói dối như em”. Nó nhìn Tony như trên trời rơi xuống. “Em nghĩ như vậy là lanh lợi để được việc của mình. Xưa nay cha mẹ ông bà em đều dạy em như thế cả. Em chả thấy mình sai gì ở đây cả”. Thì tuỳ bạn thôi, bạn không nhận ra được thì đố ai nói bạn nghe. Chỉ là tiếc cuộc đời bạn, không làm nên được thành tựu gì vì 2 chữ MA LANH.

Tony có ông khách hàng đạo mạo, hay nói chuyện đời. Bữa ngồi nhậu chung, điện thoại reng, vợ hay con gì đó gọi, ổng nói đang kẹt xe. Rồi cười ha hả, nói cứ nhậu thoải mái đi, khuya anh về cũng được, anh sẽ tìm lý do khác. Mình thấy sao sao, nói dối cả với cả người thân yêu nhất của họ thì mình là gì mà họ không nói dối. Nên thôi, không tin để cho nợ, cứ trả tiền trước thì mới bán hàng. Ai đó nói rằng, đừng có vui mừng vì lừa được 1 người, vì những người bạn lừa thành công, đều rất mực tin tưởng bạn.

Chỉ 1 LẦN THẤT TÍN, thì VẠN LẦN BẤT TIN. Cái này mình tự trách mình chứ không trách người khác, tất cả là do mình hết.

Cả cuộc đời mình, nhất là tuổi trẻ, PHẢI xây dựng lòng tin, từng li từng tí một. Vì không còn lòng tin thì chính mình mới là người thiệt hại. Có sao nói vậy, thành thật, trung thực…thì sẽ có cảm tình từ người khác. Và lúc đó, muốn gì cũng được, làm gì cũng thuận lợi. Tự dưng sẽ có may mắn. Vì đơn giản là người ta tin.

Còn cứ đã nói dối 1 lần, thì cứ phải động não nghĩ ra cách chống chế. Và trí nhớ phải tốt để nhớ hôm bữa mình đã lấp cái gì, liếm cái gì…

Nói dối và ăn cắp, dù 1 lần, coi như tự mình phá hỏng tòa nhà sự nghiệp mình muốn xây. Cả cuộc đời xoay quanh 2 chữ lấp và liếm. Có khi lấp không được, thì phải đào lên mà liếm…”

“Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn

Tiếng ốc xa đưa lẫn trống dồn

Gác mái, ngư ông về viễn phố

Gõ sừng, mục tử lại cô thôn.

Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi….”

(Bà Huyện Thanh Quan)

P.S: Các bạn muốn xem hình ảnh ngư ông gác mái chèo thôi hem đánh cá nữa, trở về viễn phố (thị trấn ở xa), mục tử (trẻ chăn trâu), cô thôn (thôn cô quạnh)….thì đến với Cao Bằng, Hà Giang, Lai Châu, Sơn La, Điện Biên, Lào Cai,…hoặc ra khỏi nước ta thì có Quế Lâm, Vân Nam, Lệ Giang, Luang Prabang, Pakse, Vang Viêng,….

Đi những nơi này, tâm hồn sẽ lắng lại. Còn nếu sôi động thật sự, thì đi Macao, Singapore, Thượng Hải, Thẩm Quyến, Băng Cốc, Seoul, Tokyo,….nhưng cũng vậy thôi à, cũng những quán cà phê giống nhau và những bức tường, những chiếc xe và không khí đặc quánh vì ô nhiễm, tiếng ồn ào xô bồ trên phố và những ánh mắt nghi kỵ e dè.

Thôi, ly viễn phố, lại cô thôn!

Những tháng ngày rong ruổi

Thời sinh viên, Tony có lần đi làm phục vụ ở 1 quán nhậu được mấy tháng. Trong quá trình làm, Tony ưa nghe lỏm những câu chuyện của khách, vì họ nói to. Những cậu thanh niên mặc đồ công sở, cứ 5-6h chiều là họ tấp xe máy vô quán, gọi thùng bia rồi cụng ly bắt ngửa cổ 100%, nói chuyện về ca sĩ diễn viên, bạn bè, gái gú, người này người kia, toàn nói về người. Còn những người sang hơn, họ đi taxi đến quán thì họ nói về chuyện buôn bán làm ăn, cơ hội kinh doanh đầu tư. Thời đó, xe hơi chưa nhiều, nên ai đi taxi hầu như là người khá giả. Tony xin anh quản lý cho phục vụ “đám nhà giàu”, anh quản lý từ chối. Nhưng biết ý ảnh, Tony nói em hứa với anh là nếu có boa, em sẽ gửi hết cho anh, cái em cần là nghe những câu chuyện họ nói với nhau, mong anh giúp em, em không có cơ hội nào khác để nghe người khá giả trong xã hội nói chuyện. Anh quản lý thấy tha thiết quá nên đồng ý, thế là cứ có xe taxi đưa khách tới là kêu “khách mày tới kìa”. Tony lập tức ra đon đả mời vào, hầu hạ họ, kêu gì làm đó, thậm chí dắt đi vào nhà vệ sinh đứng chờ họ ói rồi dìu vô xe taxi, có khi còn theo họ về tận nhà giao cho bà vợ rồi mới về. Tony luôn xớ rớ đừng gần để họ ngoắc 1 cái là có mặt liền. Trong quá trình phục vụ, Tony đã nghe rất nhiều câu chuyện hay về cách thiên hạ kiếm tiền. Rồi thấy nhóm này kiếm tiền kiểu mua bán bất động sản cũng chỉ tới tầm đó là hết, Tony bèn xin nghỉ để vô 1 khách sạn 5 sao, nơi lui tới của những doanh nhân hàng đầu tiếp khách quốc tế, xin vô làm phục vụ bàn ăn cho được dù ngoại hình và ngoại ngữ dư sức làm lễ tân. Lần này Tony có cơ hội biết được những chai rượu và điều xì gà giá chục ngàn đô, mới hiểu là ăn/ngủ chỉ là 2 tầng cơ bản của tháp nhu cầu Maslow. Thời gian làm phục vụ ở đó là cơ hội để nghe được bao nhiêu lời hay ý đẹp, bao nhiêu quan điểm và tư tưởng phóng khoáng, nghĩ lớn, nghĩ lạ, tiếng Anh về investment, project, charity fund này nọ.

Tốt nghiệp với tấm bằng xuất sắc và năng lực Anh ngữ khá, Tony vô ngồi máy lạnh toà nhà cao nhất VN khi ấy, cuối tháng nhận lương tiền đô nhưng sao trong lòng thấy không có gì thú vị. Tự thấy mình cần 1 người thầy chỉ dẫn đi đến một mục tiêu táo bạo đột phá hơn. Tình cờ Tony đọc trong 1 cuốn sách, đại loại có ý: “Cơ hội là cái người trẻ thiếu, ai cho mình cơ hội thì là quý nhân, một đời nhất định phải trân trọng. Và tuổi trẻ, PHẢI chủ động tạo ra cơ hội, đi tìm cơ hội. 10 lần đi tìm cơ hội, có thể 9 lần không được, có thể lần thứ 10 cũng không, nhưng mình sẽ vẫn tiếp tục bỏ tiền, bỏ thời gian ra để tìm cơ hội thứ 11. Người ngốc nghếch sẽ xem trọng giá cả, người thông minh sẽ xem trọng giá trị”. Tony bừng tỉnh, và làm mọi thứ để làm quen cho được tầng lớp thượng lưu, nhóm người trong khách sạn 5 sao mà mình từng đã phục vụ. Tony đi bán thẻ đánh golf, rồi bán đồng hồ Rolex, rồi bán xe hơi, bán chung cư biệt thự, tư vấn du học… cứ mỗi công việc làm chục ngày, dù tiếp cận được và cũng bán được hàng, cũng có tiền đồng ra đồng vô, nhưng mình không thể có thời gian kết thân với họ.

Một lần bạn Tr, nhân viên 1 công ty du lịch tiết lộ là bên tao có tour đi Sing Mã, tao mới bán được cho gia đình ông Y, một doanh nhân nổi tiếng vì giúp người. Mà mày biết giá tour này gấp chục lần tour thường, vì họ không muốn đi chung với người bình dân, ồn ào phiền nhiễu họ. Tour đi Cruise qua eo biển Malacca. Tony nằm nghĩ cả đêm, quyết định mượn thêm tiền để tham gia tour này. Khi nghe xong, bạn Tr nói khùng quá, tụi mình mới ra trường mà, tour Sing Mã bình thường có mấy trăm đô à, để tao đặt cho. Tony nói không, cái tao cần là nghe người giàu họ nói gì, họ chơi gì, họ ăn gì, họ tư duy thế nào chứ không có nhu cầu thăm quan. Tao muốn làm cái gì đó lớn lao cho quê nhà tao, cho anh chị em bà con tao có việc làm chứ không phải ngồi trên thành phố này, ngồi ở văn phòng máy lạnh họp cả buổi, đấu tranh với boss để tăng lương 50, 100 đô như vầy nữa. Tr nói vậy hả, tao không có chí lớn, nhưng tao xúc động trước chí lớn của mày. Nếu mày mưu cầu việc lớn vậy để tao giúp, rồi nó tất tả chạy đi mua cho bộ đồ hiệu, chai nước hoa Polo mà lần đầu tiên Tony vụng về bấm chơi chơi mà nó xịt thẳng vô mắt. Nó bịa chuyện với công ty là nhà mình có mấy chục hectare cà phê, đi du lịch trước khi đi du học, nên người ta mới cho phép Tony mua tour.

1 tuần đi chung với đoàn sang trọng này, mình tận mắt thấy sự phong lưu. Họ hỏi nhau là “con/em có thích ăn cái này không”, gật đầu thì họ order. Rồi họ dậy sớm, đi gym chạy bộ, cả nhà đều thế. Rồi chiều đi bơi, tối đánh bài trong casino ngay trên tàu để giải trí. Họ uống 1-2 cốc rượu vang, cocktail. Họ ăn vài ba miếng cá, ăn nấm và đậu nhiều chứ không ăn thịt đỏ. Sáng thấy họ luôn để 10 đô, 20 đô trên giường để người dọn phòng vào dọn. Các bữa gọi riêng…họ đều kín đáo nhét dưới dĩa 1 ít tiền tip cho nhân viên phục vụ. Họ nói rất nhỏ. Và cứ gặp mình là họ cười. Mở miệng là khen. Nhưng Tony cảm giác thấy sợ sợ thế nào ấy, có lẽ họ ở 1 level cao quá cao mà mình không với tới được.

Rồi một buổi chiều, thấy anh Y một mình đứng trên boong tàu ngắm hoàng hôn, Tony mới tới mời 1 ly Mojito ở quầy bar. Ngồi uống, Tony khai thật là em mới ra trường, làm lương chỉ có nhiêu đó, nhưng có vay mượn thêm và lấy ngày phép để đi cái tour này. Nghe xong, anh Y không hề ngạc nhiên. Anh nói, vừa nhìn em, anh chị biết em là ai. Ánh mắt của em nói lên tất cả. Mình hỏi sao biết, em cũng xức nước hoa Polo đỏ và áo quần cũng hiệu từ trên xuống mà. Cái mình năn nỉ, bảo em cũng không tự ái đâu, em không có tiền thì em nói em không có tiền. Anh nói “em sau này sẽ rất giàu có, được nhiều người yêu mến. Nếu thật sự muốn nghe thì anh sẽ nói, vì cái này khá tế nhị, người thường sẽ chịu không nổi, bế anh ném xuống biển mất”. Mình gật đầu, nói em đã lên tàu này rồi, em xuất thân từ 1 gia đình mà bữa ăn nào cả nhà cũng nhìn và nhường chén cơm cuối cùng cho nhau hết, và anh biết không, chính em là người ăn chén cơm còn lại đó. Tất cả 6 người trong nhà em đều nghĩ là em thông minh học giỏi, nhường em và kỳ vọng em làm điều lớn lao. Em từng ngủ công viên thi ĐH, em đã làm không chừa công việc nào để tấm bằng ĐH, để tìm được 1 việc làm. Em không phải hạng người tào lao tự ái vặt khi người ta chê mình. Không có tiền thì người ta khinh, mình muốn cỡ nào cũng không thay đổi được quan điểm của người khác về mình đâu. Ảnh gật đầu và nói, em biểu diễn rất tốt, nhưng trong ánh mắt em vẫn còn nét tiểu nông, nhất là nhìn người khác nhiều quá. Anh nghĩ là em trong giai đoạn bị hội chứng “inferiority complex”, phong thái chưa sang. Ví dụ em ngồi hay rung đùi, nhai nhóp nhép, hay chép miệng, vẫn quan tâm giá cả thay vì giá trị, vì có lần anh nghe thấy em nói chữ “đắt/mắc” khi trò chuyện cùng đoàn. Mình ngạc nhiên cùng cực, nói trời, vậy giá cao thì nói sao, anh nói, “anh chỉ quan tâm giá trị”. Cái mình hỏi lại, vậy khi mình thấy giá trị không đúng với giá cả, mình sẽ phải làm sao? Ảnh nói “người thường sẽ tiếc nuối, tiếc tiền, dẫn đến cảm xúc tiêu cực, như đòi bồi hoàn, hoặc tiểu nhân thì tìm cách gỡ gạc lại chút đỉnh. Do em chưa tính hết giá trị. Người hiểu biết sẽ thấy không giá cả nào mua nổi giá trị mà mình trải nghiệm được, từ đó mà thái độ họ enjoy hẳn, không có phàn nàn chuyện vặt, không để ý tiểu tiết”. Nghe anh nói xong mà mình bàng hoàng, đúng là sáng giờ mình cứ nôn nao, 2 ngày nữa hết tour mà mục tiêu chính là tiếp cận anh chưa được, hơi hối hận vì số tiền đã bỏ ra, thấy khó chịu với mọi thứ. Bắt đầu có tâm lý gỡ gạc nên bao nhiêu cái free voucher, em lấy ăn uống hết, trưa nay em chơi 2 ly nước cam to cho “lại tiền”. Ổng cười ha hả, nói “anh có thấy, trong đoàn, có em đi cũng vui. Lâu rồi trong các mối quan hệ của anh không còn ai vậy”.

Anh Y nói, khi trò chuyện với đoàn, em vẫn còn nhắc đến từ XA. Từ XA là tối kỵ trong giới doanh nghiệp đó em, nói XA thì sao đi đâu được mà tìm thấy cơ hội. Nhà anh ở Cần Thơ mà anh vẫn đặt nhà máy ở Cà Mau, đi về hết mấy tiếng, bạn bè anh ở Mỹ hay ở châu Âu vẫn bay qua nhà anh ở Cần Thơ để ăn tân gia, đám cưới,….và anh cũng vậy, họp lớp ở nước này nước kia là bình thường. Có khi chiều nay gọi hỏi mai rảnh không, qua Thái uống cà phê, là anh và bạn bè vội bay qua để uống cà phê sáng ở Sheraton bờ sông Chao Phraya. Ai mà nói từ XA, bọn anh không giao du nữa, vì tầm nhìn họ rất nhỏ hẹp, làm chung trước sau gì cũng tan rã. Ai nói ĐẮT/MẮC cũng vậy, tự mình giới hạn năng lực chi tiêu của mình, từ đó mà cơ hội lớn sẽ không đến được. Em không làm ra tiền nhiều nên trong từ điển mới có chữ EXPENSIVE. Giá trị không bao giờ có thể so sánh được, nên không thể có chữ ĐẮT hay RẺ. Em còn quan tâm đến giá cả, thì vẫn khó làm được cơ nghiệp. Em nói thử đi, bao nhiêu tiền thì đắt, bao nhiêu dặm thì xa?

Hơi nóng mặt, nên mình buộc miệng phản kháng “thì có tiền, anh mới dám nói vậy”. Anh cười, anh mất nhiều lắm chớ, nhưng không quan tâm, mất tiền là được bài học. Mua học phí giá nào cũng nên mua, anh xuống tiền đầu tư mấy lần và mất trắng, vẫn vui vẻ làm lại. Em thấy đó, sự tự ái chỉ có ở người nghèo. Sự sĩ diện hão cũng chỉ có ở người tự ti, mong người khác tôn trọng bằng cách cố tạo ra cho mình 1 vỏ bọc như bằng cấp, địa vị, tiền của, biệt thự, nhà cửa, siêu xe, chân dài….nhưng không có được đâu em, kể cả em có chục triệu đô, giàu thì dễ nhưng sang thì rất khó. Ví dụ chị vợ anh tối về kể cho anh nghe trong đoàn, có mỗi mình em ham ăn, bữa nào buffet thì toàn thấy lấy tôm hùm và thịt bò Mỹ, uống vang rót ào ào không nhìn nhãn, không biết loại nào là loại nào. Ly Mojito này, em uống xong tới đáy mà vẫn hút rột rột. Rồi em quen uống cà phê rang cháy đậm mùi hoá chất của Việt Nam nên cà phê Arabica hạng sang vậy em nói sao loãng quá, nhạt quá, lại vị chua lè. May mà em chưa phàn nàn nhiều như khách du lịch bình dân, dù giáo sư tiến sĩ hay tỷ phú hay có chức sắc, sang là khái niệm họ khó sở hữu được, vẫn phàm phu tục tử thôi em. Nghe anh nói, Tony không thấy ngượng, chỉ thấy trong lòng dâng lên 1 nỗi biết ơn. Ai chỉ cho mình những cái này, chưa ai cả. Mình lớn lên từ văn hoá bao cấp nghèo đói, cha mẹ thầy cô cũng thế, nên cốt cách sang trọng quý phái chưa thể có được một sớm một chiều. Và còn nhiều thứ cần phải điều chỉnh, học hỏi lắm.

Xong rồi anh kết luận, những gì em đang mong chờ từ anh, anh không giúp được, nhưng anh sẽ chỉ cho em 1 cơ hội, em có dám không. Mình gật đầu, trừ phạm pháp hay hại người khác, em sẽ từ chối, còn lại em đồng ý hết, vay mượn đi tìm cơ hội, nếu ai đó tin em mà cho mượn, em chỉ tín chấp thôi vì không có bất cứ tài sản gì. Ảnh nói good, vậy tuần sau em bán xe máy, đi xe buýt đi làm, mọi thứ chuẩn bị 2 tháng sau đi Hongkong tham dự 1 cuộc thi kia đi. Em sẽ làm quen được với ban giám khảo là các doanh nhân lớn của họ. Ở các nước phát triển, doanh nhân đàn anh sẽ chỉ cho đàn em vào nghề, còn nước mình thời điểm này thì chưa. Anh sẽ viết thư giới thiệu cho em đi thi cuộc thi khởi nghiệp đó. Nếu em thắng, em sẽ có được tiền. Nếu em không, thì em sẽ mất vé máy bay, chi phí ăn ở đi lại, 1 mình ở xứ người, em sẽ phải xoay sở tất cả. Mình nói, anh chưa nói xong, em đã bấm nút PLAY. Em chốt.

(2016)

Những khoảnh khắc 4h

Có 1 lần, Tony bay với 1 ông khách hàng người Thuỵ Điển, thủ tục xong thì nghe thông báo máy bay delay 4 tiếng. Hầu hết hành khách người Việt lo lắng bồn chồn, chạy tới quầy hỏi, rồi thở dài, rồi bắt đầu to tiếng. Tony cũng không ngoại lệ, 4 tiếng đồng hồ ngồi chờ đó, lòng cứ khó chịu, chê ông giám đốc hãng hàng không, mắng nhân viên mặt đất và nhắn tin với mọi người và đăng lên FB đại loại “khộ quá khộ, lại delay, lần sau không đi hãng này nữa”. Quay nhìn thì thấy ông Thuỵ Điển vẫn bình thản đọc sách, thậm chí chả thèm nhìn đồng hồ. Khi lên máy bay, ông nói với Tony là “nhờ máy bay delay mà tao đọc hết cuốn sách này, thật thú vị”. Tony tuôn 1 tràng về chuyện cái hãng chó chết (dead dog) gọi là delay airlines, trễ công việc, thiệt hại ai tính, xoã tóc gầm gừ, dùng hết mọi từ vựng trong giáo trình thobiology (thô bỉ học) để trút giận. Ông Thuỵ Điển nói Tony à, mày mất 4 tiếng tức giận chi vậy, mày có chửi thế nào thì máy bay cũng không thể bay sớm như ý mày được. Trễ thì mình xoay sở kiểu trễ. Ví dụ gọi lại xin cái lịch làm việc mới với đối tác. Nếu đối tác không thông cảm thì đối tác đó cũng không xứng đáng để làm cùng, tương lai sẽ tìm đối tác khác tốt hơn, biết thông cảm hơn. Cùng 4h đồng hồ đó, tao thì thấy rất vui vẻ, mày và 1 số người lại tức giận. Trong cuộc đời tao và cuộc đời mày, sẽ có hàng ngàn khoảnh khắc “4h delay” như vậy, phản ứng của mình sẽ thể hiện CHẤT LƯỢNG cuộc sống. Mày nói tẩy chay hãng này là nóng giận tức thời mà nói thế thôi, chứ vài tháng nữa, nó bán giá rẻ hơn hãng khác 100,000 thì mày cũng book vé đi à. Mình hứ 1 cái, thề là không thèm, cho không cũng không đi, kiểu Việt Nam đặc trưng hay phản ứng vậy (2 tuần sau thì quên mất, Tony lại book tiếp hãng này vì nó rẻ hơn hãng khác 50,000 đồng, lên sân bay vẫn chụp hình cười như không có chuyện gì, Tony não cá vàng mà).

Rồi trên máy bay, nhìn tiếp viên phục vụ không niềm nở, lại bực. Thức uống gì mà không có nhiều, cà phê mùi hương liệu nồng quá, vào toilet thì người trước quên xả nước rất hôi. Một cảm giác khó chịu bức bối mãi đến khi xuống máy bay, đi taxi về công ty, lại kẹt xe. Trên phố, mỗi người 1 chiếc xe máy đâm chéo qua chéo lại, leo lên lề, còi xe bóp inh ỏi…nhưng tất cả đều dồn cục vô 1 góc vì quá nhiều xe trên đường, dù ai cũng muốn giành phần đi nhanh hơn. Mình ngán ngẩm, buộc miệng chê mấy câu về đường sá, nói tại không chịu mở rộng, tại quy hoạch bất cập, tại mấy ông làm đường và cả dân chạy ẩu, người nhập cư gì mà nhiều, nói cuộc sống quá tệ,….

Ông Thuỵ Điển nói tụi mày sao suy nghĩ tiêu cực quá, mày có bức bối khi nhìn sự việc thì cũng có thay đổi được đâu. Chính mày, cha ông mày, ba mẹ mày cũng đã nhập cư đến đây, đường sá thì có mở rộng mãi được đâu. Chính mày đã mua 2 chiếc xe máy và 1 chiếc ô tô, cái nhà cũ đã chia tách thành 3 căn, mặt tiền nào cũng biến thành hàng quán cửa hàng….thì chính mình đã xây dựng nơi mình sống như thế. Đất hoang, tao thấy rất nhiều cây cỏ trên đó, tự dưng đi lấp rồi phân lô bán, ai mua được lô đất thì cười hỉ hả, xong nói người khác về việc mất rừng và bảo vệ môi trường. Có nhà đẻ 3-4 đứa con, nhân 3 -4 lên vậy thì tài nguyên phải bị mất dần chứ, vài năm nữa thì 4 đứa con đó lái xe ra đường, rồi nó lập gia đình với 4 người từ nơi khác tới nữa, thì chính mày tăng đến 8 người ra đường. Ham ăn, ham đẻ, ham đất đai nhà cửa, ham xe cộ vật chất….thì phải chấp nhận cảnh giành giật nhau từng m2 đường giao thông, giành nhau chỗ học, chỗ ăn, chỗ ngủ như thế. Mọi thứ do mình cả thôi.

Mình ngồi ngẫm nghĩ rất lâu, mới biết là mình lớn lên từ văn hoá Việt, nhìn thấy tiêu cực nhiều hơn cái tích cực của người khác. Khi thấy trái ý là tức giận, ăn nói thô tục, không văn minh, Tony thấy thật hổ thẹn. Nhớ lại các chuyến đi du lịch với đoàn khách Việt Nam, chưa có chuyến đi nào vui vẻ. Khách phàn nàn liên tục vì nghĩ đã bỏ tiền ra, phải được hầu hạ như vua, và tưởng tượng lung linh quá, trong hình người ta photoshop chứ thực tế đâu có cảnh nào đẹp cỡ vậy. Từ lịch trình đến hướng dẫn đến đồ ăn đến điểm đến, cứ có khách Việt là có sự phàn nàn, tiếc tiền, các bạn đi du lịch đoàn hay làm hướng dẫn viên sẽ hiểu rõ cái này. Cứ mua hàng là chê mắc, vì làm ra ít tiền quá nên không có sự hào sảng phóng khoáng và sang trọng tự toát ra từ phong thái (toàn gồng lên để sang trọng mà không tới), mà không có phóng khoáng thì lại không làm ra tiền nhiều. Lo tranh đấu với công ty du lịch về mấy cái con con tiểu tiết nên việc thưởng thức cảnh đẹp và văn hoá địa phương không còn nguyên vẹn nữa. Lúc đó toàn tức tối “tao phải làm cho nó dẹp tiệm”, đăng đàn bắt bạn bè chia sẻ khắp cho nó biết mặt, mất uy tín cho nó sợ mà phục vụ mình tốt hơn, với danh nghĩa là “không để người khác tốn tiền như mình”. Phải mất chục năm sau, khi đầu óc trưởng thành, Tony mới thấy tiếc nuối là mình đã từng ngốc nghếch và vớ vẩn đến vậy. Chính mình đã phá hỏng những “khoảnh khắc 4h” của cuộc đời mình. Gửi bạn bè xem hình đi du lịch, cái nào mặt mũi cũng xấu xí vì sự khó chịu nó biểu hiện ra ngoài.

Có lần Tony thử đi 1 tour ở châu Âu với khách Âu, chỉ có mình và 1 gia đình người Việt kia, thấy khác hẳn. Máy bay delay, họ lấy sách ra đọc. Tài xế đi sai đường, họ nói wow, nhờ đi sai mà tao thấy được nhiều cái hay và lạ trên đường, tao rất thích. Đồ ăn không hợp khẩu vị, họ nói để tao challenge, cả nhà cùng nhau thử thách ai ăn hết được 10 điểm, cười vui rộn ràng. Đi cơ quan công quyền ở đâu cũng quan liêu hết, thấy cô nhân viên hành chính nhăn nhó, quay quả bảo nhau “chắc hôm nay cô ấy đèn đỏ, đau bụng nên thông cảm, hỏi thăm giúp cô ấy vui vẻ lên đi”. Họ luôn miệng xin lỗi, cám ơn, chúc 1 ngày vui vẻ, tôn trọng cảm xúc của nhau để giúp nhau có được “1 good day”. Họ giải thích mọi thứ theo hướng tích cực, nên tự động có chất lượng cuộc sống rất tốt. Riêng gia đình người Việt trong đoàn thì khác. Bà vợ quên cái kính mát ở khách sạn, mà hôm đó đi biển, lớn tiếng chửi chồng không nhắc. Ông chồng, lúc lấy điện thoại ra chụp cảnh thì thấy hết pin do thằng con chơi game, ông liền chửi thằng con. Group viber để mọi người chia sẻ ảnh đẹp lên đó thì thấy mỗi gia đình họ là post ý kiến chê bai đủ thứ lên đó, 30 người còn lại ái ngại vô cùng, không rõ vì sao mà cái “ego” của họ lớn đến vậy, cố gắng “show off” là mình cao cấp hơn, đến độ anh hướng dẫn nói họ là “they are the king and the queen of complaints, vua và nữ hoàng phàn nàn”. Món ăn nào họ cũng chê là nhạt nhẽo, ly này ngọt quá, ly kia sao lại không có đường ai uống cho vô….và bà mẹ luôn gào thét vì bắt thằng con phải thế này thế kia cho đúng ý. Mấy người Tây nhún vai nói, bà mẹ châu Á luôn là a shouting mom, tức bà mẹ hay la. Cũng chương trình du lịch y chang nhau, người xem là thiên đường để enjoy, người tự biến thành địa ngục để đày đoạ.

Cùng một cơn mưa, người tiêu cực sẽ bực mình vì phải đi áo mưa, người lạc quan thì nghĩ đến cây cối sẽ được xanh tươi, không khí sẽ được trong lành. Nắng nóng gay gắt là cơ hội để tiêu diệt mọi mầm vi khuẩn vi rút và nấm bệnh trong không khí, có tiền mua điều hoà sẽ thoải mái, không có thì cố làm cho có tiền để mua. Sau lũ lụt, phù sa sẽ màu mỡ hơn cho cánh đồng, sâu bọ sẽ bị quét sạch ra biển, dư lượng hóa chất trong đất đai sẽ bị rửa sạch. Lỗi lầm của người khác (do mình nghĩ vậy thôi chứ chưa chắc đó là lỗi lầm của người khác), thay vì giữ trong lòng và tức giận, thôi bỏ qua, mình sẽ thấy thoải mái hơn rất nhiều, vì sự thoải mái của mình trước đã.

Trong từ Hán Việt, “nguy cơ” bao gồm nguy và cơ. Với người có tư duy tích cực, nguy (problem) họ sẽ biến thành cơ (opportunity). Người tích cực sẽ có gương mặt sáng bừng, nụ cười thường trực trên môi, sống và cháy hết mình, học tập và làm việc hết mình, không để ý cái nhỏ, cái tôi hạ rất thấp, thích nghi lại rất cao nên có thành tựu rực rỡ. Mở miệng ra là thốt lời hay ý đẹp, luôn khen, nếu không nói lời tử tế được cho nhau thì họ im lặng. Còn người tiêu cực, có thể họ có tiền, nhưng họ không bao giờ có 1 cuộc sống chất lượng và có thành tựu lớn, vì cảm xúc tiêu cực đã chiếm hết quỹ thời gian trong đời họ.

Với 1 cốc nước, có người nhìn thấy “nước chỉ còn 1 nửa”, và uống với cảm giác chán chường. Có người sẽ thấy “ối, còn tới cả nửa ly nước” và uống với tâm trạng vui vẻ. Cũng nhiêu ml nước đó vào cơ thể, nhưng 2 tâm trạng khác nhau.

Bạn có thoát được văn hoá phàn nàn và tiêu cực để thưởng thức cuộc sống không? Hay vẫn “thưởng thức gì nổi, tại x, tại y, tại z…”?

Bạn nhìn nửa xanh hay nửa đỏ trong ly nước này? Nếu nhìn được phần màu xanh, thì bạn đã sống rất khôn ngoan, văn minh (2016, bài cũ này do dượng Tony viết, admin đăng lại).

P/S: Các bạn muốn cuộc sống tốt đẹp hơn thì đọc cuốn Cà Phê cùng Tony, đọc đi đọc lại 100 lần, có những cuốn sách mỗi lần đọc mỗi lần thấy khác, thấy tốt hơn. Còn muốn có thành tựu thì đọc thêm cuốn Trên Đường Băng nữa. Hai cuốn sách đã đổi tư duy và đổi đời biết bao người. Học sinh sinh viên, phải nhất định cầm 2 cuốn này ngồi đọc đi đọc lại.

P/S2: Việc comment và đọc comment là việc tốn thời gian, vì bị cuốn theo cảm xúc và suy luận suy diễn của người khác, nên page sẽ block hết các comment. NXB nhắn admin bớt đăng trên page, vì bọn trẻ toàn đọc miễn phí hem chịu mua sách, toàn nói “ngu gì mua, trên mạng cũng có, mua tốn tiền”, vì đầu óc nhỏ, quan tâm giá cả chứ không biết giá trị. Nên thôi sẵn tiện admin báo các bạn đừng ham tiểu nông miễn phí nữa, đầu óc vậy không làm nên bất cứ sự nghiệp gì. Dượng Tony khi viết xong 2 sách thì rút lui hoàn toàn khỏi giang hồ, vì dượng có cơ nghiệp rất lớn, không quan tâm mấy đồng nhuận bút dăm ba tỷ lặt vặt được chuyển thẳng vào tài khoản của admin để tài trợ mấy chục bạn đi Israel và NZL thực tập nông nghiệp, hỗ trợ các bạn ở vùng sâu vùng xa khởi nghiệp. Dượng cũng không ghét hay nói ai cả, chỉ là câu chuyện viết nên thôi, bạn nào đọc hiểu thì hiểu, không phải nói mình.

Lẽ ra admin không nói điều này nhưng thôi cũng thông báo 1 lần để các bạn được rõ, tránh đầu óc chim sẻ chỉ trích đại bàng, nghiệp tụ vành môi, không tốt cho tương lai mình.

Rón rén những giấc mơ

(Bài viết không dành cho số đông)

Chúng ta từ bé đã bị cha mẹ thầy cô nhồi sọ về sự an toàn, chắc ăn, ổn định, rụt rè, thập thò…nên hình thành 1 tính cách có thể nói là kẻ thù của thành tựu. Có người còn bày ra những nỗi sợ để “Nhiêu đó được rồi, làm nhỏ thôi, chơi nhỏ thôi”…khiến dân tộc mình 100 triệu dân rồi, bằng dân số tỉnh Quảng Đông Trung Quốc, mà GDP chỉ bằng 1/6 GDP của họ (họ đã có 1200 tỷ đô, riêng 1 tỉnh Quảng Đông). Thi Ai là triệu phú, được có chục triệu là “xin dừng cuộc chơi để bảo toàn số tiền” bé mọn mang về. Thật đáng thương làm sao. Chơi thì chơi luôn tới phút chót, năng lực không đủ mới dừng lại. Tiền bạc lúc nào chả làm ra được, cơ hội xuất hiện thêm trên truyền hình, giải thêm các câu đố…mới là cảm giác mãi không thể mua được. Nhưng đám đông nào có chấp nhận tư duy này, vài đồng bạc với họ là hạnh phúc lắm lắm.

Dân số ta gần bằng Nhật mà Nhật đã là 1 dân tộc lớn trên thế giới với hàng ngàn thương hiệu quốc tế, 1 tập đoàn kinh tế của họ mỗi năm đóng thuế cho ngân sách khoảng 1 tỷ đô, họ có 1000 tập đoàn, coi như nền kinh tế mỗi năm có 1000 tỷ đô, đầu tư lại mọi thứ cho xã hội. Nhà máy Thaco Trường Hải, mỗi năm cũng đóng thuế cho tỉnh Quảng Nam gần 1 tỷ đô la Mỹ. Nếu Quảng Nam có khoảng 1 chục Thaco, có phải tỉnh này có 10 tỷ đô mỗi năm không?

Người Philippines, Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia…cũng nghĩ nhỏ, du học toàn tính chuyện trốn ở lại nên tốc độ phát triển kinh tế chẳng tương xứng với tốc độ sinh đẻ, đẻ nhiều rồi đi làm thuê khắp nơi. Dân số đông nhưng chẳng phải tinh anh nên nước không mạnh. Hiện có 120,000 người Việt đang ở Hàn Quốc chủ yếu là công nhân xuất khẩu, cô dâu và du học sinh và cũng khoảng 120,000 người Hàn đang sinh sống ở VN, chủ yếu là du học sinh, quản lý các công ty lớn, hoặc làm chủ, qua đây đầu tư làm ăn. Cứ lên Sài Gòn Hà Nội hay đi du học ở nước giàu, học xong ở lại xin việc, rồi định cư, nghĩ nhỏ làm nhỏ…thì các thành phố lớn này cứ phình to ra mãi, bất cập mãi mãi không giải quyết được….mà quê nhà thì thiếu người dựng xây. Cái Legacy của bạn ở đâu mà phải đi xin xỏ 1 cái thẻ xanh của người nước khác, phải ngồi chầu chực phỏng vấn công ty này công ty kia, phập phồng sợ nó đuổi. Bạn rất thông minh tài giỏi và là công dân của 1 dân tộc Việt tự cường, 1 quốc gia độc lập cơ mà? Bạn đừng trách ai khi người Việt trên thế giới không được có vị thế cao, do CHÍNH BẠN đấy. Tập hợp những người nghĩ nhỏ như bạn, tham lam mấy cái nhà cái xe miếng đất, buôn bán qua lại, không có thành tựu gì, không có nhà máy xí nghiệp gì, nên nước Việt mới yếu.

Người Quảng Đông ai ai cũng máu lửa, làm ăn và làm ăn, sản xuất kinh doanh đủ thứ, vay vốn làm, thua thì thôi, chịu nợ, mất hết thế chấp, rồi làm lại. Một là đậu vào trường tốp 10 thế giới như Harvard, hai ở nhà tự học, tự làm giàu, không chấp nhận học trường làng nhàng, thầy làng nhàng, bạn làng nhàng, tốn thời gian cuộc đời vô cái làng nhàng vô bổ, ngồi 4-5 năm cuộc đời dưới những ngôi trường vô danh, những ông thầy nghĩ nhỏ, bày mình nghĩ nhỏ, nói tào lao. Cha mẹ bạn bè hoặc bất cứ ai mình nói chuyện cũng vậy, nói cái nhỏ hẹp là I am so sorry liền, lây nhiễm cái lặt vặt, kéo tầm mình xuống. VÀ PHẢI ĐI. NĂM PHẢI ĐI CẢ CHỤC LẦN ĐẾN TỈNH KHÁC, NƯỚC KHÁC.

Bỏ chục triệu đi học làm ăn (các chương trình start-up study tour, đi thực tế tới tận nơi sản xuất chứ không phải ngồi hội thảo máy lạnh ông nói qua bà nói lại), hoặc có ai tổ chức đi hội chợ quốc tế là mình lập tức xuống tiền ngay, không cân nhắc đắn đo chi hết. Nói về là về. Nói làm là làm. Nói buông là buông. Nói đi là đi. Nói chơi là chơi. Nói là làm. Khô máu, tới cùng luôn, nói kiểu dân miền Tây là “chấp nhận chơi lỗ tuột quần”, dấn thân, xả thân còn được ai lại sợ bị tuột quần (tư duy tích cực là được tuột, chả ai thèm dòm mình mới buồn).

Làm gì cũng phải xuất sắc, một lên mức xuất chúng, 2 là hạng xoàng. Mà hạng xoàng thì không có ý nghĩa gì, không ai biết và nhớ đến tên mình cả. Thua thì thôi, có sao, chứ sợ thua thì sao làm lớn? Sợ nợ với sợ lỗ thì BỎ NGAY Ý ĐỊNH LÀM KINH TẾ. Nhưng đáng tiếc lại luôn đi tìm cách biện minh là x, y, z chứ hem lẽ nói EM SỢ?

Mình nghĩ nhỏ, nghĩ chắc ăn thì mãi mãi không có gì lớn để lại cho nhân loại. KHI KHÔNG SỢ MẤT, ANH MỚI LÀM LỚN ĐƯỢC (LÝ GIA THÀNH). Mà ông cũng nói, 99% người ta sợ mất, nên người ta không có làm. 1% lập tức làm, không hỏi. Ai hỏi tới hỏi lui, thì sẽ rút lui. Người làm thì sẽ người được, người bại. Được hưởng, mất thôi. Tính cách phải vậy.

Người cá tính và tinh hoa sẽ thích anh Vũ Trung Nguyên, chú Dương Thaco, cô Thảo Vietjet, chú Đức HAGL, cô Thái Hương TH True Milk, chú Mỹ Trà Vinh, chú Kiên Thiên Minh Group, Sungroup, BIM Group, PAN group….Họ làm là làm lớn, bất chấp sự nguy hiểm do kẻ ghét người ghen, mà phần lớn chưa bao giờ gặp mặt và nói chuyện họ, chỉ nghe thông tin thứ cấp trên báo và người khác nói lại dưới dạng tin đồn. Bạn đã từng gặp trực tiếp, nói chuyện hay làm ăn với họ, và thấy họ đúng như những gì mình nghĩ trong đầu không? Nếu chưa thì đừng nghĩ như thế gian nghĩ nữa. Mình đang rất non bản lĩnh, bị tin đồn và truyền thông dắt mũi rồi chứ sự thực nó khác. Cứ nói thể chế hay sợ bị mấy ông quan địa phương ăn tiền, nên không làm được, vậy sao người ta làm được? Do mình dở cả thôi, chứ KHÔNG CÓ NGUYÊN NHÂN NÀO KHÁC NGOÀI CÁI NÃO VỚ VẨN CỦA MÌNH. Cũng chính quyền tỉnh huyện xã y chang vậy sao bạn Long về quê mở xưởng ngũ cốc bán lãi nửa tỷ đồng mỗi tháng được còn mình thì không? Người thực tài sẽ biết được, không có nguyên nhân nào khác ngoài nguyên nhân là CHÍNH MÌNH cả. Đứa dở luôn nói tại vì X, vì Y, vì Z. Học ngoại ngữ không được là do thiếu thầy, thiếu trung tâm, thiếu tài liệu, thiếu trường tốt, thiếu này thiếu nọ…chứ không biết nguyên nhân chính là do mình THIẾU I ỐT hoặc THIẾU Ý CHÍ. Chỉ vậy thôi.

Mình đặc biệt trân trọng những người đã thất bại như chủ của hãng Air Mekong, Indochina Airlines, Vinaxuki, Dạ Lan, thậm chí 1 số đi tù do ra quyết định kinh tế sai (đi tù trong kinh tế không liên quan gì đến nhân cách như tù hình sự, vì trong kinh doanh, ranh giới đúng/sai mong manh). Dù thương hiệu không còn nhưng cũng đã 1 lần trong đời làm được điều mình muốn. Có trăm tỷ trở lên là lập tức đầu tư xây nhà máy ở quê nhà, chứ sao thấy toàn quẩn quanh ở Sài Gòn, mua bán qua lại nhà đất (cái hoàn toàn không sinh lợi gì cho nền kinh tế, không có nền kinh tế hùng mạnh nào trên thế giới dựa trên bất động sản), rồi mua siêu xe, rồi cặp với ca sĩ diễn viên, ăn sơn hào hải vị…và sướng cho bản thân mình theo 2 nấc đầu tiên của tháp nhu cầu Maslow?

Tinh hoa khắp thế giới rất thích tính cách độc đáo và mặn mòi của các nhân vật lịch sử trong thập niên 40-50 như Stalin, Hitler, Roosevelt, Truman, Churchill,…Người đóng vai chính diện, người đóng vai phản diện, tất cả hiện nay đều đã chết đi nhưng khi còn sống, sự đấu trí hấp dẫn của họ đã tạo ra trật tự thế giới mới. Như trong cuốn “Ông già 100 tuổi trèo qua cửa sổ” khiến độc giả say mê vì rong ruổi khắp chốn nhân gian, làm nhiều điều lạ lùng. Thật thú vị làm sao. Cũng bằng xương bằng thịt, sao người ta làm nên một cuộc đời lừng lẫy còn mình thì cuối cùng chọn 1234 là đích đến cuộc đời (1234 = 1 vợ 2 con 3 lầu 4 bánh rồi chết vì già quá).

Tinh hoa khắp thế giới hiện đang cực thích phong thái lạ lùng khó hiểu khó đoán của TT Trump chứ không thích kiểu giả lả nhàn nhạt của Obama, Hilary Clinton (nhóm NATO (no action talk only) lại rất thích 2 người này vì họ nói….hay). Về doanh nhân thì họ thích kiểu khùng khùng quái quái như Elon Musk. Trump hay Elon Musk luôn coi thường người nghĩ nhỏ đến độ ông nói “đã mất công nghĩ, thì phải nghĩ lớn. Mất thôi, làm lại cái mới”. Họ tư duy vậy mới xuất chúng, dẫu người đời có nói gì nói nhưng những người phê phán họ thì đông vô kể, tỷ tỷ người đã chết đi, chả ai nhớ. Người ta nhớ nhà văn hay đạo diễn làm ra tác phẩm nổi tiếng chứ không ai nhớ nhà phê bình văn học điện ảnh nào.

Còn những người trẻ, mình đi cà phê, nghe nói sự rụt rè, thận trọng, lo lắng, nghĩ ngợi đăm chiêu, cân nhắc tới lui, muốn mà không dám, xin hẹn kiếp sau…thì thôi xin phép về, unfriend, tốn thời gian quá tốn. Muốn mà không dám thì muốn làm gì cho tốn thời gian? Comment “Hay là mình cũng, bữa nào, mình cũng thích..” thì block hết. Người quyết đoán không nói về những dự định trong đầu họ. Mà hễ họ đã nói ra, thì LÀM NGAY.

Nếu mình là tinh hoa, từ nhỏ đã được khen là thông minh giỏi giang, tự mình cũng nhận thấy là mình hiểu nhanh hơn người thường, quan sát tốt hơn người thường, lanh lợi hơn người thường, có nhận thức sâu sắc và có khả năng rung động với chân-thiện-mỹ, thì hãy cứ mơ lớn, lớn nữa. Cứ rón rén, nghĩ thôi đã không dám, thì vứt bỏ cả tương lai vô mấy cái tủn mủn lặt vặt….của cuộc sống thường nhật, vô cơm áo gạo tiền của cuộc đời. Sống đời tiếc gì mà tiếc. Đã mơ lớn thì bắt đầu từ cái nhỏ nhất đi. Mạnh dạn về quê mà làm ăn, khởi nghiệp, từ gánh bún nhỏ mà trở thành tập đoàn to. Think great, start small. Không chịu làm thì ngồi đó mà nghĩ, chỉ là tốn thời gian trong quỹ thời gian hạn hẹp của đời người.

Đã có đầu óc hiểu biết, thì phải hiểu chữ “HUMAN LEGACY”, từ đó mà ra quyết định cuộc đời. Đã chọn kinh tế làm ăn thì bắt chước chú Nguyễn Thanh Mỹ ở Trà Vinh là tốt nhất, đó là 1 người mà người Việt trên khắp thế giới cần học tập và làm theo, y chang cũng được, chỉ cần đổi sản phẩm. Những nhà máy mọc lên ở khắp các tỉnh thành, nước ta mới hùng mạnh, mới bảo vệ được lãnh thổ. VIỆC LÀM nhiều, tự khắc thế giới sẽ ngưỡng mộ, hộ chiếu VN sẽ tăng giá trị, mọi vấn đề bất cập của xã hội sẽ được tự động giải quyết. Tỉnh nào cũng là Bình Dương và Bắc Ninh, nhà máy nhiều như thế thì nước ta sẽ là nước công nghiệp phát triển.

Bạn nghĩ là suốt cuộc đời này cho đến khi bạn thăng thiên, bạn có thể đóng góp được 1 cái gì cho quê hương?

P/S: Nhắc lại là bài này không dành cho người đầu óc lèo tèo hoặc đầu óc thông minh lanh lợi mà lười biếng, thời sinh viên đi học không tự làm ra tiền, phải ngửa tay xin cha mẹ hàng tháng thì không phải là đối tượng đọc bài này, mong các bạn thông cảm. Các bạn có mục tiêu là cái nhà cái xe và chỉ nghĩ trong phạm vi có lợi cho mình và gia đình mình cũng không nên đọc bài này. Bài chỉ phù hợp cho người có tư chất, nghĩ cho muôn người, thương yêu tha nhân và mong muốn xã hội giàu có phồn vinh hơn, ai cũng được có cơ hội việc làm do chính mình mang lại, thì đọc mới thấy hay, mới tạo được thành tựu, mới thấy cần phải thay đổi bản thân ngay lập tức.

Chuyện nhà chị Phương

Chị Phương là chị họ của Tony, con cô Sáu Bình. Chị Phương học ĐH ngoại ngữ, làm hướng dẫn viên du lịch rồi lấy anh Paul người Mỹ. Nhà chị ở cách Los Angeles 1h đi xe, mỗi lần Tony đi Mỹ đều ghé thăm nhà chị.

Chị Phương có 2 đứa con trai, Timo năm nay học lớp 6 và James, lớp 2. Cô Sáu vốn là một cô giáo dạy Anh văn cấp 2 ở Việt Nam, khi nghỉ hưu thì qua đây sống cùng với con gái. Trong nhà, mọi người vẫn nói với nhau bằng tiếng Việt vì anh Paul khuyến khích việc này. Có lần, nhân dịp bà ngoại (tức cô Sáu) đưa James đi chơi với bạn, ở nhà chỉ có chị Phương, Timo và Tony. Ngồi tâm sự, Timo nói là nó ghét nhất là bà ngoại, nhưng chị Phương, vốn là một “a shouting mom”, tức một bà mẹ hay la mắng, bảo không được nói điều này khi có mặt bà. Tony mới hỏi đâu con kể ra cho cậu nghe đi.

Nó được bật đèn xanh nên ngồi kể. Nó nói bà ngoại kỳ cục lắm. Cứ đi học về, câu đầu tiên bà sẽ hỏi là “Timo, con ăn gì chưa?”, và câu thứ hai là “hôm nay đi học có ngoan không”. Nó hỏi “ngoan” là gì, nó hỏi nhưng mẹ nó nói không biết, bảo con hỏi cậu Tony ấy, cậu ấy giỏi tiếng Việt hơn mẹ.

Tony ngồi suy nghĩ mất mấy phút, “ngoan” trong tiếng Anh tiếng Pháp hầu như không có. Dùng “nice, good” cũng không đúng, mà “kind, lovely…” gì cũng sai. Mấy từ như “docile, sage”…thì ít phổ biến. Vật vã mãi Tony mới dịch sát nhất “ngoan” là “obedient” nghĩa là “biết vâng lời, nghe lời, tuân lệnh, tuân theo”. Tony bảo văn hóa châu Á, người nhỏ phải “ngoan” với người lớn. Người lớn mặc định trẻ con là suy nghĩ chưa trưởng thành, nên cần phải được người lớn hướng dẫn, và tuân theo. Timo nó ngạc nhiên lắm, nó bảo, vậy Timo không ngoan được rồi, vì nó chỉ “obey” mấy cái “rule and regulation” các quy tắc, quy định… “Age just a number”, tuổi tác chỉ là con số. Nó còn bảo “nếu mình ngoan với người lớn, mà người lớn sai thì sao”.

Lúc này thì Tony cứng họng. Chị Phương đang nấu ăn dưới bếp, loáng thoáng nghe câu chuyện, thì quát tháo lên: Timo, con không được hỗn. Timo hỏi, uncle Tony ơi, “hỗn” là gì? Vì sao mình đưa quan điểm của mình trái với người lớn thì bị xem là “hỗn”? Tony bắt đầu thẩu thẩng quay thung (nhức đầu đau bụng). Chị Phương còn nói “cá không ăn muối cá ươn. Con cãi cha mẹ, trăm đường con hư”. Tony bèn dịch “Fish must be marinated with salts, otherwise it will be damaged. You must obey your parents’s, if not, 100% you’re wrong”. Timo nó bảo nếu cá bỏ vô tủ đông tủ đá thì cũng đâu có ươn, câu này ngày xưa rồi, khi loài người chưa phát minh ra tủ lạnh.

Timo nói ra đường, mình phải tuân theo luật giao thông, traffic laws, đèn đỏ đứng lại, đèn xanh thì đi. Ở trường, có nội quy, internal rules, ví dụ thứ hai mặc đồng phục, rác phải được bỏ vô chỗ nào, phải xếp hàng ở căng tin, mấy giờ học, mấy giờ nghỉ trưa, mấy giờ đóng cửa trường, mình đến trễ thì không vô được phải chấp nhận không năn nỉ không xin xỏ. Như ở nhà, ba nó (anh Paul) quy định không được mang dép trong nhà đi ra vườn và ngược lại, cũng không được vừa ăn vừa xem tivi, tắm xong phải lau khô sàn nhà tắm, đi ị xong phải lau khô bồn cầu và đóng nắp lại, đi ra ngoài phải tắt hết đèn, điều hòa…trong phòng. Nó đã cam kết làm theo vì “vẫn ở trong nhà này”. Nếu nó có nhà riêng sẽ tự đưa ra quy định khác vì nó “không thích xếp chăn (mền) sau khi ngủ dậy”. Tony nói là cậu công nhận những điều con nói là đúng, nhưng bà ngoại là người châu Á, văn hóa nó khác, con không thương bà. Timo nói nó vẫn rất thương và kính trọng bà, vì thấy bà hay ngồi nhớ nhà, mở phim với âm lượng khá to mà không hỏi ý kiến nó có đồng ý không. Nó không khoái nghe nhưng không phản đối, vì nó có phòng riêng, có thể vào đó trốn ồn. Nó kể bà hay ép nó và em James ăn những món không ưa thích. Nó luôn phản đối vì “mouth and stomach are mine”, miệng và bụng là của nó, nó có quyền ăn hay không ăn. Mỗi khi bị ép, nó nói “bà ơi, ăn uống là nhu cầu”. Nhưng bà không chịu, nói “hãy ăn để bà vui lòng”. Nó phải nhiều lần hy sinh (sacrifice) bản thân mình vì người khác vui lòng, thật lạ. Muốn LÒNG mình VUI thì tự tìm niềm vui chứ sao ép người khác. Tony nghe nó dùng từ “sacrifice” mà cười muốn chết.

Nhưng cũng ngồi ngẫm nghĩ lại. Thế hệ trẻ sẽ rất khác, vô cùng khác. Internet, mạng xã hội, ngoại ngữ, du lịch, phim ảnh….sẽ khiến tư tưởng trọng tự do cá nhân của phương Tây tác động đến giới trẻ châu Á, không xã hội nào có thể tránh được làn sóng này. Nếu chúng ta không biết hoặc khăng khăng tư duy nhận thức cũ, thì vô tình sẽ tạo ra bức tường ngăn cách nhau. Cấp dưới cứ sợ, ngại, không dám nói cấp trên. Học sinh không dám trái ý thầy cô giáo. Con cái không dám trái ý cha mẹ ông bà. Bọn trẻ vâng lời nhưng trong lòng ấm ức, không nói chuyện với mình nữa. Chúng sẽ hạn chế gần gũi cha mẹ ông bà thầy cô, bắt đầu từ lứa tuổi cấp 2. Nhưng ở phương Tây không thấy có chuyện đó, con cái có thể tâm sự với cha mẹ như 2 người bạn, kể cả chuyện thủ dâm và bao cao su, còn nếu ở châu Á, nói những chữ “nhạy cảm” trên sẽ bị “tao cạo trọc đầu mày” vì “đồ mới nứt mắt mà đã hư hỏng”. Chưa kể là cấp trên, thầy cô giáo, ông bà cha mẹ…có chắc chắn là luôn đúng đâu, sự hạn chế về tầm nhìn và chậm chạp trong nắm bắt công nghệ mới…làm cản trở cho tụi nhỏ phát triển, Ở châu Á nói chung, ít ai học đúng nghề sở trường và làm đúng chuyên môn đào tạo. Cho nên, tư duy cái gì đúng, cái gì sai…(what’s right, what’s wrong) phải được áp dụng, vì xưa nay chúng ta quen “ai đúng, ai sai” (who’s right, who’s wrong), áp đặt gia trưởng dẫn đến nhiều mâu thuẫn trong lòng người châu Á đời đời kiếp kiếp không hóa giải được. Ngại ngùng, cả nể, xấu hổ, đóng cửa dạy bảo nhau, sĩ diện, nói dối, làm mặt làm mày, tốt khoe xấu che, ngoan ngoãn, hỗn hào,…là những khái niệm không phù hợp trong thời đại mới, thời đại thế giới phẳng và trái đất là mái nhà chung như thế này. Mọi thứ nên làm theo luật pháp, quy định, quy tắc,… và ai ai cũng phải thượng tôn luật lệ (chứ không phải thượng tôn dư luận), đặc biệt phải bỏ qua cái tôi của mình đi, thì xã hội mới văn minh tiến bộ được. Nó nhỏ, nhưng nó hành xử đúng luật, thì mình phải kính nể nó (hết tập 1).

P/S: Các bạn đừng comment nhé, việc comment và đọc comment là việc tốn thời gian theo cảm xúc của người khác, nên page sẽ block hết các comment. Nếu đọc tiếp các nội dung để thay đổi tư duy thì nên mua sách, có biên tập và in sách giấy chứ không có đăng trên mạng.

Sáng tươi vui

Lúc ở bên Mỹ, nghe Việt Kiều hay dùng từ hãng. Ví dụ một ông già nói bác có 2 đứa, thằng con trai làm trong hãng, đứa con gái không làm hãng mà mở tiệm nail tự mần. Từ hãng phổ biến lắm, hẻm biết sao.

Cái về Việt Nam, mình hỏi thử công ty có gọi là hãng không, nhân viên nói có. Nhưng cũng giới hạn ở các hãng như hãng tàu, hãng hàng không, hãng bảo hiểm, hãng phim, hãng nước đá.

Hỏi tiếp chứ ngành mình có hãng nào không, tụi nó nói dạ không chú ơi, chưa có hãng phân nào, nên quyết định đổi tên thành Hãng Phân Phượng Tím. Vì lên hãng rồi nên xưng hô sẽ phải khác đi cho phù hợp.

Đồng nghiệp làm chung với nhau sẽ gọi là bạn hãng.

Đồng nghiệp nữ thì gọi là nàng hãng.

Còn đồng nghiệp nam sẽ gọi là chàng hãng.

Trân trọng thông báo

Hãng trưởng

Tèo

P/S: Một con hẻm phố cổ ở Singapore. “Hẻm” ở đây là con hẻm, không phải chữ “không” nhé.

Chúc các bạn sáng yên lành, não mình để nghĩ làm việc lớn lao cho thiên hạ, không nên để tâm đến việc vặt, lãng phí thời gian cuộc đời.

Sáng thật tươi, tươi và tươi.

Bài cũ 2013

Đề thi thử THPT Quốc Gia môn Ngữ văn năm học 2017 – 2018 (Đề số 38)

I. ĐỌC HIỂU

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

DOANH NHÂN ĐẦU TIÊN CỦA TRUNG QUỐC

“Tỷ phú Dư Bành Niên vừa qua đời ở tuổi 93, ông đã chuyển toàn bộ tài sản trị giá 9,3 tỷ NDT (2 tỷ USD) vào quỹ từ thiện mang tên ông hoạt động trong nhiều năm nay. Dư là tỷ phú Trung Quốc đầu tiên thoát khỏi “tình thương mù quáng Á châu” khi cho đi toàn bộ tài sản của mình, dù vấp phải chỉ trích dữ dội của người trong gia tộc. Ông nói: “Nếu các con tôi tài giỏi, chúng sẽ không cần tới số tiền này. Còn nếu chúng không đủ năng lực, tài sản này trước sau gì cũng mất. Muốn con cái phồn vinh mãi mãi, thì việc đầu tiên là xác định “tiền ai nấy làm nấy hưởng”. “Bất cứ ai xài tiền của người khác, đều là người kém cỏi cả, trừ người khuyết tật và trẻ em dưới 18 tuổi chưa được phép lao động”.

Ông khuyên mọi người không nên để lại tài sản cho con cháu vì như vậy sẽ hại con. Dù tài sản lớn như một cơ nghiệp hay chỉ là một miếng đất, một cái nhà nhỏ… đều tuyệt đối không nên cho con cháu. Vì khi biết có tài sản thừa kế, thế hệ sau sẽ ỷ vào đó, mất đi động lực, ý chí phấn đấu, cái quan trọng nhất để thành công.

Sinh năm 1922 ở Hồ Nam, năm 1958, ông tới Hồng Kông làm đủ nghề để kiếm sống, từ lao công trong 1 nhà hàng cho tới công nhân phụ hồ xây dựng, khuân vác, giao hàng… và tích luỹ trí khôn thông qua các công việc chân tay này. Sau đó, ông mở công ty du lịch, khách sạn, y tế… và đầu tư vào các công ty sản xuất khác ở Quảng Châu (giày dép, may mặc, điện tử, vật liệu xây dựng….) và sở hữu nhiều toà nhà VP và nhiều resort ở HK, TQ, Đài Loan, Malaysia.

Ông từng chia sẻ bí quyết thành công là dấn thân sống chết để làm tốt nhất nhiệm vụ mình được giao “Kể cả khi lau chùi toilet, tôi vẫn là người lau chùi sạch nhất”. “Làm gì tôi cũng vừa làm vừa hát, tự tìm niềm vui trong công việc, quên thân mình để phục vụ người khác thoả mãn tối đa. Tôi không hề sĩ diện hão”.

Ồng khuyên các bạn trẻ đừng nề hà việc gì, dù là lau chùi toilet để kiếm sống. Ai từ chối 1 cơ hội việc làm mà nghĩ là việc đó chỉ dành cho người cấp thấp, thì thượng đế sẽ trừng phạt, không cho mình lên đỉnh cao nhất của vinh quang.

Vậy ông làm giàu để làm gì nếu không phải cho con cháu? Ông nói, “chỉ là để thỏa mãn đam mê, bung hết khả năng cuộc đời mình”. Còn con cháu ư, đó là những cá thể khác, chúng tự do sống khác”.

(Dẫn theo facebook Tony Buổi Sáng, ngày 8/5/2015)

Câu 1. Văn bản trên thuộc phong cách ngôn ngữ nào?

Câu 2. Xác định vấn đề chính mà văn bản đề cập.

Câu 3. Anh/Chị hiểu thế nào về cụm từ “tình thương mù quáng Á châu”? Hãy lấy một dẫn chứng cụ thể minh họa cho ý hiểu của mình?

Câu 4. Theo anh/chị, vì sao tác giả bài viết lại gọi Dư Bành Niên là doanh nhân đầu tiên của Trung Quốc?

II. LÀM VĂN

Khi được hỏi về mục đích của làm giàu, tỉ phú Bành Dư Niên nói “chỉ là để thỏa mãn đam mê, bung hết khả năng cuộc đời mình”.

Bằng một đoạn văn khoảng 200 chữ, nêu quan điểm của anh/chị về mục đích chân chính của làm giàu trong xã hội hôm nay.

P/S: Các bạn HS SV lưu lại bài tiếng Anh dưới đây để tập dịch, nhiều từ vựng hay, cần thiết để học tiếng Anh tốt.

https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/hong-kong-tycoon-yu-pang-lin-leaves-wealth-to-charity?fbclid=IwAR0WT5zx6kDkiwVHgKZQ48f5WzeeMULDsBqdPYizx9Ps7NHjmPYlIooDkeg

Này người bạn trẻ, bạn là mèo hay hổ?

Trên 1 con phố nhỏ ở tp Siem Reap (Campuchia) là 1 nhà hàng Pháp khá đông khách dù chỉ mới mở. Cô chủ nhà hàng là V, một cô gái Quảng Trị nhỏ xíu mới sinh năm 1993. V lên Huế học ĐH về du lịch, rồi cũng như bao bạn trẻ khác, khi tốt nghiệp, cô đi tìm cơ hội nghề nghiệp và Sài Gòn là địa chỉ cô nghĩ đến đầu tiên. Đón tàu vào Nam, cô xin vào làm ở một khách sạn 5 sao với vị trí nhân viên mở cửa, tức mặc áo dài rồi đứng mở cửa cho khách vô ra. Đất chật người đông như kiến cỏ, TP 12 triệu dân này không hề có chỗ đứng cho người có tài năng hay nhan sắc tầm tầm. Thế rồi cô nhận ra sứ mạng cuộc đời mình là ngành du lịch, cô sẽ phải có thành tựu về ngành này cho bõ công được sinh ra trên đời. Vừa đi làm vừa len lén đi xin việc khắp, nhưng những vị trí “ngon ngon” trong các công ty du lịch “ngon ngon” cô trượt cả. Cô nhận ra là học ĐH trong nước như cô bây giờ khó mà cạnh tranh được lượng du học sinh tốt nghiệp các trường hàng đầu thế giới trở về, và cả người nước ngoài sang VN làm việc.

Sau khi quan sát và cộng với óc tổng hợp, phân tích sắc sảo, cô thấy Sài Gòn không phải là thành phố phù hợp để phát triển du lịch trong tương lai vì không có bất cứ lợi thế gì. Khách đến Sài Gòn bây giờ chủ yếu là khách doanh nhân đầu tư và tài chính, không còn khách du lịch mấy. Những ai có mission cuộc đời là tài chính chứng khoán (điều kiện là giỏi giang cực kỳ, tốt nghiệp các ĐH lớn trên thế giới chứ các ĐH của VN hay các ĐH vô danh trên thế giới thì chỉ vào công ty làm chân sai vặt) thì mới phù hợp và có cửa phát triển. Cách đây chục năm, Sài Gòn có lợi thế là có sân bay đón được chuyến bay quốc tế (VN lúc đó chỉ có Tân Sơn Nhất và Nội Bài là sân bay quốc tế), nên khách đến ở 1 đêm sau đó trung chuyển để đi Cần Thơ, Nha Trang, Côn Đảo, Đà Nẵng, Huế…. Và gần đây, các sân bay khác cũng đã đón khách quốc tế, nên các công ty lữ hành bỏ qua luôn Sài Gòn, vì mất 1 ngày di chuyển lòng vòng từ sân bay về hotel và di chuyển ra khỏi thành phố trong tình trạng kẹt xe hỗn loạn trên đường, vì thế họ sắp xếp bay từ Băng Cốc hay Hàn Quốc Nhật Bản trực tiếp tới Nha Trang, Đà Nẵng, Hải Phòng luôn. Sài Gòn cũng không có resort nào để có thể học hỏi về quản trị resort, không có biển, không có núi, không có các loại hình du lịch giải trí gì. Shopping mua sắm thì chỉ là “cậu bé chợ huyện mới học đòi làm sang” so với Băng Cốc, Singapore, Hongkong…nên nơi đây chỉ là nơi mua sắm cho người không có điều kiện đi nước ngoài. Rồi một buổi chiều, V quyết định đi Siem Reap và làm cho 1 khách sạn lớn ở đó. Làm bồi bàn, rồi xin phụ bếp rồi tự học thêm lớp đào tạo nấu ăn quốc tế để trở thành bếp chính, rồi ra ngoài thuê riêng 1 biệt thự cũ để làm nhà hàng. Vì có kinh nghiệm làm từ vị trí thấp nhất, lại yêu thích đam mê món Pháp đến tột độ, cô mở ra và may mắn thành công ngay. Cách quảng bá của cô rất giỏi, cứ khách tới ăn là cô xin phép tới trò chuyện trong lúc đợi tính tiền, hỏi han, rồi “ép” khách review tốt trên các trang du lịch. Từ đó, khách đến nhà hàng cô phải đặt trước và cô cũng đã tích luỹ tư bản rất khá cho mình. Du lịch rất mênh mông, nếu yêu du lịch phải chọn 1 cái ngách nhỏ để bắt đầu, ví dụ như lữ hành cho khách Ta, lữ hành cho khách Tây, nhà hàng, khách sạn, du lịch MICE (hội thảo hội nghị), mạo hiểm, homestay, farmstay, văn hoá bản địa,…và cô chọn món “nhà hàng Pháp” để thành người giỏi nhất trong ngách nhỏ này. Dưới trướng cô còn có cả chục người vô cùng tâm huyết, 1 lòng 1 dạ theo con đường mà cô đã vạch ra cho cả nhóm đi theo, cô giờ chủ yếu là quản lý và marketing, làm thương hiệu cho nhà hàng sau khi truyền nghề được cho những đệ tử giỏi.

Cô khoe là team em vừa mua được 1 cái nhà ở khu phố Tây Lê Lợi của Huế để mở nhà hàng Pháp, cùng tên. Và cô cũng đang khảo sát ở Luang Prabang, Tây An (Trung Quốc), Kyoto (Nhật), để thuê làm thành 1 chuỗi, vì tình cờ bữa cô nghe có 1 doanh nhân người Pháp tới quán cô ăn, họ nói dự định có 1 hãng hàng không lớn đang lên kế hoạch bay 1 đường bay nối liền các kinh đô cổ của châu Á. Máy bay sẽ từ Thái sang Sieam Reap, rồi bay đi Luang Prabang, rồi bay đi Huế, rồi đi Tây An (kinh đô nhà Tần, nhà Đường…) rồi Kyoto (kinh đô Nhật)… chuyên cho khách rất sang.

Hỏi V chia sẻ về du lịch, cô nói “em chỉ biết làm 1 chuỗi các nhà hàng ở các kinh đô cổ châu Á vậy thôi, còn sau đó thì phát triển nữa thành 1 tập đoàn lớn có resort ngàn tỷ này nọ…thì để dành cho chồng em làm. Em thân gái sức mọn, chỉ vậy thôi anh à. Nếu bạn trẻ nào đam mê du lịch và chọn du lịch là sứ mạng cuộc đời mình, hãy thử thách từ vị trí thấp nhất ở Phú Quốc, Nha Trang, Hội An, Huế, Đà Nẵng, Hạ Long, Sapa, Bali, Siem Reap, Luang Prabang, Tây An, Hawaii, Maldives,…chứ đừng ở Sài Gòn hay Hà Nội. Chẳng có cơ hội nào ở đó cho mình đâu, chỉ tốn thời gian mà thôi. Sau 1-2 năm, nếu có đầu óc, bạn sẽ biết cách làm 1 cái gì đó rất riêng, đặc sắc mang dấu ấn của mình”. Nói xong thì cô xin phép được vào trong để thay đồ đi Nepal leo núi. Cô nói, “1-2 tháng mà sáng sáng không thức dậy ở 1 thị trấn xa lạ, thì em chịu không nổi. Hộ chiếu em đã thay 1 cái rồi vì hết chỗ đóng dấu xuất nhập cảnh”. Chảnh vậy mới dễ thương.

Tuổi trẻ bây giờ, cái thích nhất của tuổi trẻ chính là CÁ TÍNH. Ai không có, cứ bé khoẻ bé ngoan, vở sạch chữ đẹp, cái gì cũng ngại, sợ, không dám thử, không dám đi xa tới những vùng chưa ai khai thác để tạo dựng cơ đồ thì…chán hơn cả việc đập chết 1 con gián. Nói chuyện với mấy bạn trẻ cái đầu đầy ắp nỗi sợ này, rất tốn thời gian vì họ không có tố chất. Ham muốn thành tựu chỉ là viển vông cho vui vậy thôi chứ đời nào làm được cái gì ra hồn đâu mà bàn bạc hay đào tạo hay hướng dẫn. Mèo chỉ để bắt chuột và ăn vụng. Đừng thấy hình dạng giống giống mà đi dạy các bài học chỉ dành cho hổ. Các trường ĐH tinh hoa, đừng tưởng cứ thấy trường chiên trường xào học hành chữ nghĩa toán lý hoá tiếng Anh giỏi giang mà nghĩ là tinh hoa mà tuyển vào, dạy cho triết học sâu xa hay quản lý vĩ mô này nọ. Người có gan mèo thì mãi mãi là mèo, làm sao mà nghĩ lớn làm lớn như chúa sơn lâm như hổ được. Có học trường Harvard hay qua Nhật qua Đức qua Israel qua Nga gì thì về “mèo vẫn hoàn mèo”, có ở bển cũng đi xin xỏ hết vịêc làm tới suất định cư, không có chút legacy nào, không giúp được người khác, chỉ vun vén thân mình. Đứng lầu 2 thì làm sao biết người đứng trên tháp 88 tầng thấy gì đâu, nên nói gì cũng cãi hết (ví dụ, sẽ nói câu chuyện trên là không có thật, để tự an ủi sự bất tài vô dụng của mình, với họ thì không ai tự tay trắng làm được cơ nghiệp cả). Mà thôi, kệ đám đó đi, sống 1 đời vô danh, âu cũng là sự lựa chọn của họ. Hoặc là số phận như thế, khỏi cãi mệnh trời.

Chia tay cô, chợt vẳng vẳng câu hát của nhóm Bức Tường

Cùng trèo lên đỉnh núi cao vời vợi

Để ta khắc tên mình trên đời

Dù ta biết gian nan đang chờ đón

Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng

Bàn chân cũng thấm đau vì những mũi gai

Đường vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió

Vì lời hứa ghi trong tim mình

Vẫn bước đi…

P/S: Các bạn đừng comment nhé. Nếu đọc tiếp các nội dung để thay đổi tư duy thì nên mua sách, có biên tập và in sách giấy chứ không có đăng trên mạng. Hiện có nhiều trang bán hàng online nhập sách giả và bán tràn lan, nên NXB lưu ý các bạn mua sách đúng ở đây nhé: https://bit.ly/2ZVPEo7

Những vùng có ruồi nhiều, trường học, bệnh viện, quán ăn,….có thể bắt chước cách bắt ruồi này, vô cùng hiệu quả. Mình quay cái này ở Thượng Hải, hầu như khu dân cư nào họ cũng treo chục cái để bắt hết ruồi, khiến môi trường sạch sẽ.

Bẫy gồm có cái lồng bằng lưới, phía dưới đặt 1 dĩa thức ăn thối như thịt, mắm….Tập tính của ruồi là sau khi ăn sẽ bay lên chứ không bay ngang, và bay lên một cái miệng rất nhỏ để vào lưới và không biết đường bay quay trở lại cái miệng đó để ra ngoài (phần lớn không tìm được) nên những chỗ nông thôn ruồi nhiều, cách bắt này rất hiệu quả.

Ruồi là vật trung gian lây nhiều loại bệnh cho người và gia súc, đặc biệt là khuẩn tả (tiêu chảy) vì ruồi thường đậu vào phân động vật, sau đó bay vào thức ăn không che đậy.

Xác ruồi có thể sử dụng làm phân bón (đào hố, rải vôi, ủ khoảng 2 tháng) hoặc đốt cho sạch môi trường.

Chúc các bạn mày mò làm nên thành tựu, dù rất bé, nhưng giúp cộng đồng.

Các bạn trẻ học sinh sinh viên có thể làm để bán. Mày mò 1 buổi là xong, vì rất dễ.

https://www.facebook.com/TonyBuoiSang/videos/436983526850607

Bát phở và ly nước mía

Phở là món ăn ưa thích của Tony. Trưa trưa trời nóng là đi ăn phở.

Trưa nay, Tony vừa tới quán phở quen thì thấy có 2 mẹ con người bán vé số đang đứng ngoài nhìn vô quán qua ô cửa kính. Người mẹ khoảng 3 chục nhưng trông hốc hác, còn con bé con khoảng 4-5 tuổi, đội cái mũ rộng vành lụp xụp, hai mẹ con cứ thập thò miết. Người mẹ nhìn Tony có vẻ muốn hỏi gì đó nhưng e ngại không dám, nên Tony mới lên tiếng trước, hỏi hai mẹ con cần hỏi gì nè. Chị liền hỏi ở đây một bát phở chỉ có thật chỉ là 29 nghìn không anh (trước quán có bảng chỉ 29.000 đồng/ tô), ở khu này tôi thấy cái gì cũng đắt nên không dám vào, phải hỏi trước cho chắc. Tony nói ừa, phở tô nhỏ chỉ có 29 ngàn thôi. Chị mới hỏi thêm là “họ có tính thêm gì nữa không anh”, Tony nói không, không dùng khăn dùng nước thì chỉ có 29 ngàn. Cái chị mới mạnh dạn dắt con bé vào. Con bé nghe nói được ăn phở thì cười toe toét, hai mẹ con nói với nhau giọng địa phương đặc sệt.

Tony thấy chị kêu có 1 bát 29 nghìn cho con bé. Con bé đói quá nên phở còn nóng mà nó đã ăn từng muỗng to. Chị ngồi khép nép trong 1 góc, móc tiền lẻ ra đếm, đúng 29 ngàn thì cầm chặt bên tay trái, đợi con ăn xong thì trả. Con bé hỏi sao mẹ không ăn, chị lắc đầu nói mẹ no rồi, nói con ăn từ từ, kẻo nóng. Thấy chị tránh nhìn vào bát phở mà ngó trời ngó đất.

Tony ăn xong, sẵn trả luôn tô phở kia. Một lúc sau, chị gọi cô phục vụ tới gửi tiền thì cô phục vụ nói “có chú kia trả rồi”, chị mới quay lại nhìn. Tony mới cười nói thôi để tui mời con bé. Chị cầm tiền qua đưa cho Tony, nói thôi, tiền cháu ăn ngại lắm. Tony nói không có nhiêu đâu chị, xua tay không lấy. Chị kêu con bé lại nói cám ơn bác đi con, xong móc trong giỏ ra xấp vé số. Tony mau mắn nói thôi cô, tui không biết chơi vé số. Cái chị nói không, tôi đưa anh 3 tờ, coi như tiền bát phở vừa rồi. Tony cũng từ chối nhưng cổ kiên quyết không chịu, nói tôi bán vé số cũng có lãi anh à, tôi không cho cháu lấy tiền người khác cho. Sợ ồn ào phiền quán nên Tony mới cầm, đưa cho cổ 1 ngàn cho đúng giá trị vì biết gặp người đẳng cấp cao rồi. Chị cám ơn rồi tất tả dắt con bé ra khỏi quán.

Tony nhìn theo bóng hai mẹ con đi liêu xiêu trong nắng trưa gay gắt mà nhớ hồi xưa, hồi Tony học lớp 3, vừa chuyển ra thị trấn học. Lúc đó nhà Tony còn nghèo, nghèo đến mức Tony mặc chung cái quần xanh đồng phục với chị Ba đi học. Có lần má đạp xe lên trường đón Tony về, nắng nóng kinh khủng nên Tony nói con khát nước quá má à. Thấy má dừng xe lại đếm tiền trong giỏ, rồi đạp vô xe nước mía dốc đường lên ga xe lửa. Má gọi có 1 ly, Tony cũng hỏi sao má không uống, má lắc đầu. Tony khát quá nên uống cái rột hết ly, xong hai mẹ con đạp về. Tối ngồi học bài, nghe ở nhà dưới tiếng chị Hai cự nự, nói má chiều chuộng thằng Tèo quá đáng, tiền mai mua gạo mà đem đi mua nước mía uống, sang gì sang dữ vậy trời. Tony thấy ân hận, và nghĩ nước mía là xa xỉ phẩm, lẽ ra mình không nên uống. Giải khát sướng miệng mình mà mất phần cơm no bụng của bao nhiêu người, thấy hổ thẹn trong lòng. Sau này làm chủ, Tony thấy mình có nhà biệt thự có xe hơi mà để nhân viên liêu xiêu chạy xe máy ở nhà thuê, lòng thấy không đặng tí nào. Phải ra kế hoạch để ai theo mình cũng có nhà có xe như mình hết. Nhất định sẽ phải như vậy.

Dạo này già cả, hay nhớ chuyện xưa. Ngậm ngùi thân phận đời người. Nhớ mãi lời thầy bên Mỹ dạy “các bạn vào được Ivy League, các bạn đã là giới tinh hoa của dân tộc các bạn, khi học xong về nước, phải thương dân mình. Tinh hoa khác người thường duy nhất ở 1 điểm là tinh hoa luôn nghĩ cho người khác hơn là nghĩ về bản thân. Còn vĩ nhân thì quên lợi ích cá nhân mình mà nghĩ cho người khác. Chỉ có vậy thôi, chia ra các đẳng cấp trong xã hội loài người từ xưa đến nay. Nếu chỉ nghĩ về mình, về gia đình mình thì chỉ có thể có 1 cơ nghiệp rất nhỏ. Đặt sai vị trí thì sẽ là bất hạnh. Còn nếu ai mà nghĩ cho người thì sẽ làm được quản lý, lãnh đạo. Nghĩ cho muôn người thì sẽ là doanh nhân lớn, đời đời được kính trọng, muôn thuở lưu danh. TẦM của 1 cá nhân được xác định bằng công thức “bạn nghĩ bạn chắc chắn sẽ giúp được bao nhiêu người?”.

Mình định giúp cô bé con chị bán vé số 1 bát phở mà còn không được.

Khóc.

2016

Quê hương là để trở về…

Một bạn trẻ người Nghệ An đang theo học ĐH Tokyo Nhật Bản có lần trở về quê chơi vài hôm trong 1 kỳ nghỉ mùa hè. Về Vinh, cái nóng của xứ nhiệt đới khiến cậu ta mệt mỏi và thấy khó chịu. Lúc chat với thầy giáo hướng dẫn luận văn, cậu nói “em sẽ đổi vé máy bay để quay lại Nhật sớm, bên này nóng quá”, và đại loại là “sau khi tốt nghiệp, em sẽ cố gắng tìm việc ở Nhật vì quê nhà nghèo quá, Tp Vinh so với Tokyo thì chênh lệch quá xa về tiện nghi, nên em sẽ ở lại Tokyo tìm việc, tìm đường định cư”.

Bất ngờ thầy nhắn lại, đại loại là “nếu quê nhà nóng như thế, mình phải thấy tự hào. Nóng là đặc sản của quê hương mình, tận dụng cái nóng để sản xuất kinh doanh những cái gì ưa nóng, ví dụ như sấy nông sản chẳng hạn. Phải đi vòng vòng quê nhà, xem cơ hội để xây dựng các toà nhà chọc trời, máy lạnh mát rượi để người dân họ tránh nóng vào đó mà vui chơi mua sắm. Những chỗ nào còn đất trống thì trồng cây xanh, nhân rộng mô hình, khuyến khích người thân trồng cây xanh. Singapore nằm ngay xích đạo, nhưng vì cây xanh nhiều nên luôn thấp hơn Bangkok hay Kuala Lumpur hay Sài Gòn 3-4 độ C, và các toà nhà đều set nhiệt độ máy lạnh mát rượi để người dân làm việc thoải mái. Phải thương dân mình.

Nếu ai cũng chê quê nhà nóng, nghèo…. mà ra đi tìm chỗ tốt hơn, mát mẻ hơn, thì còn gì là tinh hoa nữa. Tinh hoa là phải biến không thành có, biến sỏi đá thành màu mỡ, biết hoang vu thành sầm uất, biến nghèo khó thành phồn vinh. Người Nhật chỉ nể trọng những người tốt nghiệp xong, trở về quê cũ, xây dựng cơ đồ. Còn ra đi tìm chỗ tốt hơn cho bản thân mình, thì trở thành người tầm thường mất rồi”.

Anh chàng xấu hổ, chỉnh đốn tư duy, từ đó, cái nóng và cái gió Lào sao thấy mà thân thương đến thế. Chắc chắn rồi anh sẽ trở về, và Tp Vinh sẽ có những toà nhà mới mát rượi và cây xanh bóng mát như Singapore. Đó là lý tưởng sống, là ham muốn tột bậc của cuộc đời, chắc chắn anh sẽ không bao giờ rời xa lý tưởng đó. Anh là tinh hoa, phải thương người khác, thương dân. Có trí óc thì phải nghĩ đến muôn người, nghĩ cho muôn người chứ không phải chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân hay gia đình mình như người thường. Thật ra người bình thường, không đáng trách hay chê bai vì năng lực họ chỉ có vậy, tầm nhìn chỉ ở lầu 2 thì sao thấy bao quát được như người có tầm nhìn lầu 81. Vấn đề đáng nói ở đây là những người có đầu óc trí tuệ mà cũng nghĩ lợi ích con con thì thật đáng tiếc, uổng 1 đời tài hoa đi.

P/S: Trong hình là thành phố Tel Aviv, nơi người Israel dù đi khắp thế giới, dù Harvard hay Boeing có giữ lại, họ vẫn từ chối mà trở về cố hương xây dựng, trồng cây xanh bóng mát, toà nhà cao tầng, xây dựng các nhà máy xí nghiệp để không còn ai thiếu việc làm, tiến tới tạo dựng 1 xã hội có nhiều việc làm và nhập khẩu nhân công từ các nước khác.

Tinh hoa người Nhật, Hàn, Đài, Sin, Do Thái, Du Bai….làm được điều này, họ đều xem việc ra đi là để học hỏi, không đeo bám nước người ta, không đeo bám thành phố lớn, học hỏi hiểu biết xong là lập tức trở về. Ở đâu cũng làm việc được trong thế giới internet ngày nay, chưa có thì mình làm cho có. Hãy bắt chước chú Nguyễn Thanh Mỹ ở Trà Vinh mà trở lại quê nhà, xây dựng công ty, nhà máy, để lại human legacy cho muôn đời sau. Các bạn search thêm về Nguyễn Thanh Mỹ, Trà Vinh…để thấy 1 người tinh hoa cần phải hành động như vậy, chú đã làm được thì mình cũng sẽ làm được. Người Trung Quốc có hàng ngàn chú Nguyễn Thanh Mỹ, người Hàn, Nhật, Dubai…cũng như thế nên họ đã phát triển kinh tế vượt bậc. Trở về với những nhà máy giúp hàng trăm hàng ngàn người có việc làm ngay trên thị trấn quê hương. Đó phải là mission của cuộc đời mình, là mục tiêu tối thượng của mình, nhất định sẽ đạt được.

✅ Tony buổi sáng (Phần 4)

Tony buổi sáng (Phần 2)

Tony buổi sáng (Phần 3)

✅ Tony buổi sáng (Phần 4)