✅ Hóa học lớp 11 Bài 21 : Công thức phân tử hợp chất hữu cơ ⭐️⭐️⭐️⭐️⭐

Bài 1 trang 95 SGK Hóa 11

Bài 1 (trang 95 SGK Hóa 11): Tính khối lượng mol phân tử của các chất sau:

a. Chất A có tỉ khối hơi so với không khí bằng 2,07.

b. Thể tích hơi của 3,3 gam chất khí X bằng thể tích của 1,76 gam khí oxi (đo cùng điều kiện về nhiệt độ, áp suất).

Lời giải:

a) Vì d_{A/không khí} = 2,07 ⇒ M_A = 2,07.29 = 60

(vì M_{không khí} = 29)

b) Ta có:

Bài 2 trang 95 SGK Hóa 11

Bài 2 (trang 95 SGK Hóa 11): Limonen là một chất có mùi thơm dịu được tách từ tinh dầu chanh. Kết quả phân tích nguyên tố cho thấy limonen được cấu tạo từ hai nguyên tố C và H, trong đó C chiếm 88,235% về khối lượng. Tỉ khối hơi của limonen so với không khí gần bằng 4,69. Lập công thức phân tử của limonen.

Lời giải:

Gọi công thức của limonen là C_xH_y

Ta có:

%H = 100% – %C = 100% – 88,235% = 11,765%

d_limonen/kk = 4,69 ⇒ M_limonen = 4,69.29 = 136

Ta có:

⇒ x : y ≈ 5 : 8

⇒ công thức (C₅H₈)_n

⇒ M_(C5H8)n = M_C + M_H = n(12.5 + 8) = 68n = 136

⇒ n = 2

Công thức phân tử limonen là C₁₀H₁₆.

Bài 3 trang 95 SGK Hóa 11

Bài 3 (trang 95 SGK Hóa 11): Đốt cháy hoàn toàn 0,30 gam chất A (phân tử chỉ chứa C, H, O) thu được 0,44 gam khí cacbonic và 0,180 gam nước. Thể tích hơi của 0,30 gam chất A bằng thể tích của 0,16 gam khí oxi (ở cùng điều kiện về nhiệt độ và áp suất). Xác định công thức phân tử của chất A.

Lời giải:

Gọi công thức hợp chất hữu cơ là C_xH_yO_z (x,y,z nguyên dương)

m_O = m_A – (m_C + m_H) = 0,3 – (0,01.12 + 0,02.1) = 0,16(g)

⇒ n_O = 0,16/16 = 0,01(mol)

n_C : n_H : n_O = 0,01 : 0,02 : 0,01 = 1 : 2 : 1

⇒ công thức phân tử (CH₂O)n

Ta có: m_A = 30n = 60 ⇒ n = 2

⇒ Công thức phân tử của A là C₂H₄O₂

Bài 4 trang 95 SGK Hóa 11

Bài 4 (trang 95 SGK Hóa 11): Từ tinh dầu hồi, người ta tách được anetol – một chất thơm được dùng sản xuất kẹo cao su. Anetol có khối lượng mol phân tử bằng 148,0 g/mol. Phân tích nguyên tố cho thấy, anetol có %C = 81,08%; %H = 8,1%, còn lại là oxi. Lập công thức đơn giản nhất và công thức phân tử của anetol.

Lời giải:

Gọi công thức tổng quát của anetol là C_xH_yO_z (x,y,z nguyên dương)

%O = 100% – (%C + %H) = 100% – (81,08 + 8,1)% = 10,82%

(Ta quy về các số nguyên tối giản bằng cách chia cho số nhỏ nhất trong các giá trị trên là 0,76)

⇒ Công thức đơn giản nhất của anetol là C₁₀H₁₂O

Ta có: M_(C10H12O)n = 148

⇒ (10.12 + 12 + 16).n = 148 ⇒ n = 1

Vậy công thức phân tử là C₁₀H₁₂O

Bài 5 trang 95 SGK Hóa 11

Bài 5 (trang 95 SGK Hóa 11): Hợp chất X có phần trăm khối lượng cacbon, hiđro và oxi lần lượt bằng 54,54%, 9,1% và 36,36%. Khối lượng mol phân tử của X bằng 88 g/mol. Công thức phân tử nào sau đây ứng với hợp chất của X?

A. C₄H₁₀O ;     B. C₄H₈O₂.

C. C₅H₁₂O ;     D. C₄H₁₀O₂.

Lời giải:

– Đáp án B

– Gọi công thức tổng quát của X là C_xH_yO_z (x,y,z nguyên dương)

Suy ra X có CTTQ là: (C₂H₄O)_n

Ta có: M_(C2H4O)n= 44n = 88 ⇒ n = 2

CT của hợp chất X là: C₄H₈O₂

⇒ Đáp án B

Bài 6 trang 95 SGK Hóa 11

Bài 6 (trang 95 SGK Hóa 11): Hợp chất Z có công thức đơn giản nhất là CH₃O và có tỉ khối hơi so với hiđro bằng 31,0. Công thức phân tử nào sau đây ứng với hợp chất Z?

A. CH₃O ;     B. C₂H₆O₂

C. C₂H₆O ;     D. C₃H₉O₃

Lời giải:

– Đáp án B

– Vì d_Z/H2 = 31 ⇒ M_Z = 2.31 = 62

Gọi công thức phân tử của Z là (CH₃O)_n

⇒ M_Z = 31n = 62 ⇒ n = 2 ⇒ Đáp án B

Lý thuyết Công thức phân tử hợp chất hữu cơ

I. Công thức đơn giản nhất

1. Công thức đơn giản nhất (CTĐGN)

    – Cho biết số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử.

    Cho biết tỉ lệ đơn giản nhất giữa số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử.

    Ví dụ: CTĐGN của etilen (CH₂)_n, của glucozo (CH₂O)_n (với n là số nguyên dương, chưa xác định).

2. Cách thiết lập CTĐGN

    Hợp chất chứa C, H, O có dạng C_xH_yO_z.

    * Để lập CTĐGN ta lập:

    x : y : z = n_C : n_H : n_O

    = m_C/12 : m_H/1 : m_O/16

    = %(m)_C/12 : %(m)_H/1 : %(m)_O/16

    Sau đó biến đổi thành tỷ lệ tối giản.

II. Thiết lập công thức phân tử

1. Xác định khối lượng mol phân tử

    – Đối với chất khí và chất lỏng dễ hóa hơi, người ta xác định khối lượng mol phân tử dựa vào tỉ khối của chúng (ở thể khí) so với chất khí đã biết theo công thức:

M_A = M_B.d_A/B; M_A = 29.D_A/kk

    – Đối với chất rắn và chất lỏng khó hóa hơi, người ta đo độ tăng nhiệt độ sôi của dung dịch so với dung môi và tính được khối lượng mol phân tử của chất tan không bay hơi, không chất điện li.

2. Thiết lập công thức phân tử (CTPT)

    Cho biết số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong một phần tử hợp chất.

    Ví dụ: CTPT của etilen C₂H₄, glucozo C₆H₁₂O₆, benzen C₆H₆. Liên hệ với CTĐGN ở trên, hệ số n đối với etilen: n = 2, với glucozo n = 6.

    * Quan hệ giữa CTPT và CTĐGN:

    – Số nguyên tử của các nguyên tố trong CTPT là số nguyên lần trong CTĐGN.

    – Trong nhiều trường hợp, CTĐGN chính là CTPT.

    – Một số chất có CTPT khác nhau, nhưng có cùng CTĐGN.

    * Cách lập CTPT hợp chất hữu cơ:

    a. Dựa vào thành phần phần trăm khối lượng các nguyên tố

b. Thông qua CTĐGN

    Từ CTĐGN ta có CTPT là (CTĐGN)_n.

    Để xác định giá trị n ta dựa vào khối lượng mol phân tử M.

    c. Tính trực tiếp theo khối lượng sản phẩm cháy

✅ Giải sách giáo khoa Hóa Học lớp 11 ⭐️⭐️⭐️⭐️⭐