Văn hóa Thái Lan là một khái niệm bao hàm những niềm tin và các đặc trưng văn hóa bản địa trên vùng đất mà ngày nay được biết đến như là đất nước Thái Lan hiện đại, cùng với những ảnh hưởng văn hóa đến từ Ấn Độ, Trung Quốc, Campuchia và ảnh hưởng từ các nền văn hóa sơ sử của các quốc gia láng giềng Đông Nam Á khác. Chủ yếu, đó là những ảnh hưởng đến từ Phật giáo, Ấn Độ Giáo, vật linh giáo và từ các nhóm dân di cư gần đây đến từ Trung Quốc và miền nam Ấn Độ.
Mục Lục
Nghệ thuật
Nghệ thuật của Thái chủ yếu có đề tài Phật giáo. Hình ảnh các đức Phật được miêu tả với nhiều trường phái đặc trưng khác nhau qua nhiều thời kỳ. Kiến trúc và nghệ thuật điêu khắc đền chùa Thái chịu ảnh hưởng từ nhiều nguồn, trong đó có ảnh hưởng từ kiến trúc Khơ me. Nghệ thuật Thái hiện đại là sự pha trộn giữa các yếu tố truyền thống và kỹ thuật hiện đại.
Về văn học Thái Lan, những truyện thơ và truyện dân gian có những thành tựu với những sắc thái riêng biệt. Căn cứ vào quy luật phát triển của sáng tác dân gian và sự thực tiễn tồn tại những mảnh vụn thần thoại, các nhà nghiên cứu văn học dân gian Thái Lan đã nói đến sự tồn tại của các thể loại sử thi, và thực tế đã sưu tầm, phát hiện được; ví dụ như truyện thơ Xống chụ xon xao (tiếng Thái: สงหชอุโสนสาโ- tiếng Việt (tạm dịch): Tiễn dặn người yêu) là một kiệt tác nghệ thuật dân gian Thái Lan kể về chuyện tình của đôi trai gái yêu nhau tha thiết nhưng bị cha mẹ ép duyên, hay truyện cổ Khun Lú Nàng Ủa (tiếng Thái: คุณใอุนนานงบอุา) là tập truyện thơ Thái kể về một bi kịch tình yêu của đôi trai gái yêu nhau tha thiết nhưng không lấy được nhau,…
Văn học đương đại của Thái chịu ảnh hưởng lớn bởi nền văn hóa Hindu của Ấn Độ. Những tác phẩm xuất sắc nhất của văn chương Thái gồm phiên bản của sử thi với đề tài tôn giáo Hindu Ramayana, có tên là Ramakiên, là tác phẩm viết chung của vua Rama I và đại sư Loetla Nabhalai (vua Rama II) với phần thơ được viết bởi Sunthorn Phu.
Không hề có truyền thống kịch nói ở Thái Lan, thay vào vị trí đó là nghệ thuật múa Thái Lan.
Múa Khon
Nhiều điệu múa dân gian hay cung đình Thái đã được trình diễn trên sân khấu trong và ngoài nước, hấp dẫn đông đảo khán giả, trong đó có thể nói tới như múa mặt nạ Khon, Lakhon và Likay- Khon đòi hỏi kỹ năng phức tạp nhất, nhưng Likay lại được yêu thích nhất; múa sạp Lao Kra Top Mai thịnh hành ở vùng nông thôn Thái Lan. Kịch Nang, một loại rối bóng Thái được trình diễn tại miền Nam. Ngoài ra còn có điệu múa Ramwong (tiếng Thái: รำวง; RTGS: ram wong), phát âm tiếng Thái: [rām.wōŋ]).
Âm nhạc Thái Lan bao gồm các truyền thống nhạc dân gian và cổ điển cũng như là nhạc pop.
Tôn giáo
Gần 94% người Thái theo đạo Phật Nam Truyền (bao gồm các phái Thiền Lâm Thái Lan, Dhammayuttika Nikaya và Santi Asoke). Một nhóm nhỏ người Thái Lan (5%) theo đạo Hồi, 0.7% dân số theo đạo Thiên Chúa. Ngoài ra, còn có các tôn giáo khác.[1] Phật giáo Nam Tông ở Thái Lan được sự hậu thuẫn và quan tâm lớn từ Chính phủ. Các nhà sư được hưởng nhiều lợi ích do Chính phủ mang lại, ví dụ như được sử dụng các phương tiện giao thông công cộng miễn phí.
Phật giáo ở Thái Lan bị ảnh hưởng lớn bởi các niềm tin truyền thống về tổ tiên và các vị thần tự nhiên; các niềm tin này đã được đưa vào vũ trụ luận Phật giáo. Hầu hết người Thái xây một miếu thờ nhỏ trong nhà, là một ngôi nhà gỗ nhỏ nơi mà họ tin rằng là chỗ trú ngụ của các vị thần linh. Người Thái dâng thức ăn và nước uống cho các vị thần này để cho các thần hài lòng. Nếu các vị thần không hài lòng, thần sẽ đi ra ngoài miếu thờ và trú ngụ trong nhà của gia chủ và quấy nhiễu. Những miếu thờ này cũng được dựng lên ven đường ở Thái Lan, nơi mà công chúng thường xuyên dâng lễ vật lên các vị thần.
Trước khi Phật giáo Nam Tông phát triển, Bà-la-môn Giáo Ấn Độ và Phật giáo Phát triển đã hiện diện. Ngày nay, ảnh hưởng từ hai truyền thống này vẫn còn rõ nét. Các chùa Bà-la-môn đóng một vai trò quan trọng đối với tôn giáo dân gian Thái, và các ảnh hưởng từ Phật giáo Đại Thừa vẫn còn được phản ánh trong các hình tượng, ví dụ như Quán Thế Âm, một hình dạng của Bồ Tát Quán Thế Âm, người thỉnh thoảng vẫn được xem là biểu tượng Thái Lan.
Ẩm thực
Ẩm thực Thái Lan nổi tiếng với sự kết hợp của 4 vị cơ bản:
- ngọt (ngọt đường hoặc trái cây)
- cay ớt
- chua chanh hoặc chua me
- mặn (từ nước mắm, nước tương)
Hầu hết các món ăn Thái cố gắng kết hợp hầu hết, hoặc là tất cả các vị trên. Các món ăn Thái, để cho đủ vị, còn được gia thêm thảo mộc, gia vị và trái cây, gồm có: ớt sừng, riềng, tỏi, lá chanh Kafirr, húng Thái, chanh ta, sả, ngò rí, tiêu, nghệ và hành tím.
Hãy nhớ ăn uống lịch sự
Trong mỗi bữa ăn của người Thái đều có đầy đủ các dụng cụ và có công dụng riêng nhưng bạn nên thử tìm ra cái nào phù hợp với món mình đang ăn. Ví dụ, khi ăn bún có thể dùng đũa và khi ăn cơm có thể dùng muỗn và nĩa.
Thức ăn trong nhà hàng thường được phục vụ trong dĩa lớn, từ đây mọi người mới lấy về chén của mình. Họ xem những người lấy nhiều thức ăn và ăn nhanh là những người thô lỗ. Một trong những truyền thống văn hoá của Thái Lan là chừa lại một ít thức ăn trên dĩa ở cuối bữa ăn để nói rằng đã ăn đủ và không cần dọn thêm thức ăn nữa.
Sự tinh tế của người Thái còn được thể hiện qua văn hóa trong ẩm thực của họ. Sẽ có đầy đủ các dụng cụ trong mỗi bữa ăn, tuy nhiên mỗi dụng cụ đều có công dụng riêng nên bạn hãy thử tìm xem cái nào sẽ phù hợp với món mình đang ăn. Ví dụ, dùng đũa khi ăn bún, dùng muỗng và nĩa khi ăn cơm.
Thường các nhà hàng sẽ phục vụ thức ăn trong các dĩa lớn, sau đó mọi người mới lấy về chén của mình. Nếu bạn lấy nhiều thức ăn và ăn nhanh sẽ trở thành người thô lỗ trong mắt của rất nhiều người đấy! Một trong những truyền thống khác của Thái là chừa lại một ít thức ăn trên dĩa ở cuối bữa ăn để nói rằng bản thân đã ăn đủ và không cần dọn thêm thức ăn nữa.
Hãy bỏ qua thói quen mặc cả
Người Việt ta thường có thói quen mặc cả mỗi khi mua hàng hóa gì đó, người Thái cũng có thói quen như vậy. Những nơi có giá niêm yết thường là nhà hàng và siêu thị, nhưng ở những nơi không có nhãn giá, như chợ, hay lúc thuê xe đạp, nên mặc cả để có giá tốt nhất. Cũng nên nhớ rằng, tip không phải là hành động phổ biến, không ai mong chờ điều này cả, vì thế bạn đừng lạm dụng quá khi đi du lịch Thái Lan.
Thể thao
Môn thể thao đồng đội nổi tiếng nhất ở Thái Lan là bóng đá. Tuy nhiên, giải chuyên nghiệp toàn quốc Thai League và Pro League mới chỉ ở trình độ khởi đầu. Giải bóng đá ngoại hạng Anh có rất nhiều người theo dõi. Muay Thái (đánh bốc Thái) có lẽ là môn thể thao được nhiều người dự khán nhất. Môn thể thao dân tộc chính là cầu mây, một môn tương tự như bóng chuyền nhưng được chơi bằng chân với một quả cầu mây nhẹ. Có rất nhiều biến thể của môn thể thao này với nhiều luật chơi khác nhau.
Ngoài ra, còn có cuộc thi đua thuyền thiên nga nơi mà các làng tranh tài với nhau theo đội. Cuộc đua có mời đội quốc tế tham dự thường được tổ chức vào tháng 11.
Trò chơi lăn trứng cũng được ưa thích trong thời gian nông nhàn, nhưng nạn đói và tình trạng thiếu hụt trứng và giữa thế kỷ trước đã khiến cho trò chơi này gần như biến mất tại các vùng nông thôn nơi mà các truyền thống vẫn còn rất sống động.
Phong tục
Một trong những điểm đặc trưng nhất của phong tục Thái là vái (tiếng Thái: wai), gần giống như cách cúi chào của người Ấn (Tiếng Hindi: namaste). Cử chỉ này được sử dụng khi gặp mặt, chia tay hoặc xác nhận, với nhiều dạng khác nhau phụ thuộc và vị trí xã hội của người đó, nhưng nhìn chung, thường là cử chỉ giống như đang lễ với hai tay chắp lại và đầu cúi xuống.
Sự thể hiện tình cảm nơi công cộng thường là giữa bạn bè, nhưng rất hiếm khi xảy ra giữa các đôi lứa đang yêu. Do đó, thường thấy bạn bè nắm tay nhau, nhưng các cặp đôi rất ít khi làm thế trừ phi đang ở những nơi Tây hóa.
Chuẩn mực xã hội Thái cho rằng sờ vào đầu một ai đó là vô lễ. Cũng là mất lịch sự khi đặt chân cao hơn đầu ai đó, đặc biệt nếu người đó có địa vị xã hội cao hơn. Đó là bởi vì người Thái cho rằng chân là bộ phận dơ bẩn và thấp kém nhất trên cơ thể, còn đầu là bộ phận cao nhất và đáng kính nhất. Nguyên tắc này cũng ảnh hưởng đến cách người Thái ngồi trên sàn- chân của họ để vào trong hay ra đằng sau mà không chĩa vào người đối diện. Chĩa vào hay chạm vào bất cứ cái gì bằng chân đều bị xem là mất lịch sự.
Trong cuộc sống hàng ngày ở Thái, mọi người thường chú ý giữ cho cuộc sống được vui vẻ (khái niệm này gọi là sanuk). Vì quan niệm này, người Thái rất thoải mái ở nơi làm việc mà trong các hoạt động hàng ngày. Thể hiện cảm xúc tích cực trong các tương tác xã hội cũng rất quan trọng trong văn hóa Thái, quan trọng như là việc Thái Lan được biết đến như “Đất nước của những nụ cười”.
Cãi vả hay thể hiện sự tức giận là một điều kiêng cữ trong văn hóa Thái, và, cũng như các nền văn hóa châu Á khác, cảm xúc trên khuôn mặt là cực kỳ quan trọng. Vì lý do này, du khách cần đặc biệt chú ý tránh tạo ra các xung đột, thể hiện sự giận dữ hay khiến cho một người Thái đổi nét mặt. Sự không đồng tình hoặc các cuộc tranh chấp nên được giải quyết bằng nụ cười và không nên cố trách mắng đối phương.
Thường thì, người Thái giải quyết sự bất đồng, các lỗi nhỏ hay sự xui xẻo bằng cách nói “Mai pen rai”, nghĩa là “Không có gì đâu mà”. Việc sử dụng phổ biến thành ngữ này ở Thái Lan thể hiện tính hữu ích của nó với vai trò một cách thức giảm thiểu các xung đột, các mối bất hòa và than phiền; khi một người nói “mai pen rai” thì hầu như có nghĩa là sự việc không hề quan trọng, và do đó, có thể coi là không có sự va chạm nào và không làm ai đổi nét mặt cả.
Một phong tục Thái khác là bun khun, là sự mang ơn các đấng sinh thành, cũng như là những người giám hộ, thầy cô giáo và những người có công dưỡng dục chăm sóc mình. Phong tục này gồm những tình cảm và hành động trong các mối quan hệ có qua có lại.[5].
Ngoài ra, giẫm lên đồng bạt Thái cũng là cực kỳ vô lễ vì hình ảnh đầu của quốc Vương có xuất hiện trên tiền xu Thái. Khi ngồi trong các ngôi đền chùa, mọi người nên tránh chĩa chân vào các tranh ảnh, tượng đức Phật. Các miếu thờ trong nơi ở của người Thái được xây sao cho chân không chĩa thẳng vào các biểu tượng thờ tự- ví dụ như không đặt miếu thờ đối với giường ngủ nếu nhà quá nhỏ, không có chỗ khác để đặt miếu.
Cởi giày dép trước khi vào nhà hay vào những nơi linh thiêng ở các đền chùa cũng là một phong tục, và cũng không được giẫm lên bậc cửa.
Có một số phong tục ở Thái liên quan đến địa vị đặc biệt của các nhà sư trong xã hội Thái. Theo kỷ luật tôn giáo, các nhà sư bị cấm có bất cứ một tiếp xúc cơ thể nào với nữ giới. Phụ nữ, do đó, phải đứng xa khi sư đi qua để chắc rằng các tiếp xúc dù vô ý cũng không thể xảy ra. Một loạt các phương cách vẫn được thực hiện để tránh xảy ra mọi sự tiếp xúc dù vô tình (hay thậm chí chỉ là các hành vi có vẻ như là tiếp xúc) giữa giới nữ và các nhà sư. Khi phụ nữ dâng lễ cho nhà sư, họ phải đặt đồ lễ dưới chân của sự hoặc trên một tấm vải trải trên sàn hay trên bàn. Các nhà sư ban phúc lành cho phụ nữ bằng một số loại bột hoặc cao được chấm vào đầu nến hoặc đầu đũa. Mọi người phải ngồi hoặc đứng với đầu thấp hơn đầu nhà sư. Trong chùa, có khi các nhà sư ngồi trên bệ cao để nguyên tắc này được thực thi.
Màu sắc về quà tặng
Khi tặng quà ở Thái Lan, món quà không bao giờ được gói trong giấy màu xanh lá, đen và xanh dương vì những màu này liên quan đến đám tang. Tương tự như vậy, không bao giờ chọn hoa vạn thọ hay cẩm chướng vì hai loại hoa này cũng gợi nhớ đến đám tang. Theo văn hóa Thái Lan, những món quà tốt nhất là chocolate, các loại hoa phù hợp hoặc là trái cây.
Sự tôn kính với Hoàng gia
Hoàng gia là nền tảng trong văn hóa Thái Lan, những người trong hoàng gia luôn được người dân Thái Lan kính trọng nhất. Sẽ là một sai lần lớn nếu bạn có những nhận xét xấu về đức Vua hay bất kì ai trong hoàng tộc, dù chỉ là đùa. Một trong những phong tục khác của Thái là phải đứng khi hát bài “hoàng ca” ở các sự kiện thể thao, phim ảnh hay các sự kiện công khai khác.
Quốc ca – nét văn hoá truyền thống
Thái Lan là đất nước tôn kính Phật giáo và Hoàng gia, nên tất cả những gì liên quan đến đất nước họ đều được tôn trọng. Bài hát quốc ca của họ được phát hai lần mỗi ngày. Bài hát quốc ca Thái Lan mỗi khi được phát lên thì mọi người dân dù đang ở đâu cũng phải ngừng lại, đứng thẳng với niềm tự hào dân tộc. Đây cũng là một phong tục truyền thống Thái Lan bạn nên biết.
Lòng yêu nước rất lớn
Niềm tự hào dân tộc là một phần rất lớn trong tâm lý của mỗi người dân Thái Lan. Đất nước này tự hào rằng đây quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á chưa từng trở thành thuộc địa của các nước đế quốc.
Bài hát Quốc ca của họ được phát vào hai lần mỗi ngày. Và mỗi khi Quốc ca vang lên thì mọi người dân dù đang ở đâu cũng phải ngừng lại, đứng thẳng với niềm tự hào dân tộc.
Một điều bạn cần phải cực kỳ lưu ý là tuyệt đối không nên đùa cợt với quốc kỳ Thái Lan. Đây là điều hoàn toàn tối kỵ, nên nếu có ý định lấy lá cờ của họ biến tấu thành chiếc váy thì hãy dừng ngay suy nghĩ này nhé! Vì bạn sẽ trở thành cái gai trong mắt người dân, thậm chí bị miệt thị và khiến cho hành trình thăm quan của bạn trở nên tồi tệ hơn rất nhiều đấy!
Hạn chế các cử chỉ thân mật
Cũng như phần lớn những người Á Đông khác, người Thái cũng ngại ngùng và không thích hành động ôm, hôn khi gặp gỡ. Họ xem những hành vi tiếp xúc thân mật là thiếu tế nhị. Cho dù bạn hoàn toàn không có ý xấu nhưng hầu hết mọi người đều cảm thấy không thoải mái, đặc biệt là ở chốn đông người.
Ở những nước Châu Âu việc thể hiện các hành động thân mật nơi công cộng được coi là bình thường. Tuy nhiên, ở một số đất nước châu Á đặc biệt là Thái Lan thì điều này là mất lịch sự và không phù hợp với thuần phong mỹ tục. Đặc biệt, bạn nên cẩn thận trước khi có ý định tán tỉnh một người phụ nữ Thái vì có thể sẽ mang lại cho bạn những sự cố ngoài ý muốn.
Nữ giới nên giữ khoảng cách với các vị sư
Phật giáo là một trong những tôn giáo tôn nghiêm và với mỗi quốc gia khác nhau thì lại có những quy định về tôn giáo khác nhau nhằm phù hợp với văn hóa, truyền thống của quốc gia đó. Tại Thái Lan, với hơn 95% dân số theo đạo Phật vì thế những quy định riêng của tôn giáo này cũng được đưa vào trong điều lệ đất nước.
Việc nữ giới lại gần hay chạm vào các nhà sư là một điều cấm kỵ ở Thái Lan. Và kể cả trên xe bus công cộng, khi bạn thấy một nhà sư bạn cũng không được ngồi gần họ. Tất nhiên Phật Giáo cũng quy định các nhà sư tuyệt đối không được đụng chạm vào nữ giới.
Trong trường hợp các nhà sư muốn trao cho người đối diện là nữ một cái gì đó, thì họ phải đặt đồ vật đó xuống đất để người phụ nữ tự nhặt lên. Nếu một người phụ nữ muốn tặng quà cho nhà sư, món quà sẽ được chuyển qua nam giới, nếu không nhà sư sẽ dùng áo cà sa hoặc khăn mặt để nhận quà.
Chú ý cách đi lại, đứng ngồi
Mọi bộ phận trên cơ thể người đều có ý nghĩa riêng trong nền văn hóa Thái. Người Thái rất coi trọng cái đầu, đây là nơi linh thiêng nhất của một người, tùy tiện chạm vào đầu ai đó là sự vô lễ và sỉ nhục to lớn.
Chân là nơi “kém giá trị” nhất, và họ coi là bất lịch sự nếu bạn để chân cao hơn đầu một ai đó, đặc biệt là khi người đó có địa vị xã hội cao hơn. Nguyên tắc này cũng ảnh hưởng nhiều đến cách người Thái ngồi, chân của họ không bao giờ chĩa vào người đối diện. Chĩa hay chạm vào bất cứ cái gì bằng chân đều là mất lịch sự.
Cẩn thận với các bộ phận trên cơ thể bạn
Trong nền văn hóa Thái Lan, mỗi bộ phận trên cơ thể con người đều mang một ý nghĩa riêng. Theo quan niệm của người Thái, đầu là nơi linh thiêng nhất của mỗi người, vì vậy việc bạn tùy tiện chạm vào đầu ai đó được xem là sự vô lễ và sỉ nhục to lớn.
Ngược lại, nơi “kém giá trị” nhất là chân và nếu bạn để chân cao hơn đầu một ai đó sẽ là sự xúc phạm nghiêm trọng, đặc biệt nếu người đó có địa vị xã hội cao hơn bạn. Chính vì nguyên tắc này mà cách ngồi của người Thái cũng có nhiều điểm cần lưu ý, đừng chĩa chân vào người đối diện, vào nhà hay một ngôi đền, chùa gì tại Thái. Thêm nữa là bạn không được chĩa hay chạm bất cứ cái gì bằng chân.
Một trong những phong tục nhạy cảm khác mà khách du lịch đến Thái Lan cần phải biết là cởi giày trước khi đi vào các công trình tôn giáo hay nhà của bất cứ ai. Đừng giẫm chân lên đồng bath Thái có hình quốc vương nếu không bạn sẽ ngay lập tức bị khiển trách đấy!
Theo văn hóa Thái Lan, tay phải thể hiện sự cao quý, còn tay trái là sự hèn mọn, xấu xa. Vì vậy, khi tặng quà cho người khác bạn tuyệt đối không được đưa bằng tay trái, nên đưa bằng tay phải hoặc là cả hay tay. Tương tự như vậy, khi đến một cửa hàng tại Thái Lan nếu muốn gọi phục vụ bạn không nên dùng tay ra hiệu với các ngón tay hướng ngửa lên, đó là hành động bất lịch sự. Bạn có thể nắm bàn tay hoặc sấp bàn tay lại khi vẫy gọi nhé.
Cẩn trọng với cách ăn mặc
Vì là một đất nước Phật giáo lâu đời nên người Thái hay đánh giá thông qua diện mạo và bề ngoài của con người. Bạn nên ăn mặc gọn gàng để thể hiện lòng kính trọng đối với tôn giáo của họ, việc bạn ăn vận luộm thuộm được xem như không tôn trọng họ và sẽ khiến họ phật ý.
Các khu vực tôn giáo rất nhạy cảm về việc ăn mặc. Đến đây bạn phải kín đáo, những người mặc quần ngắn, váy ngắn, áo dây, áo ba lổ có thể bị từ chối vào các đền chùa đến khi nào có sự thay đổi phù hợp.
Kiểm soát tốt cảm xúc của mình
Trong cuộc sống hàng ngày, người dân Thái Lan thường chú ý giữ cho cuộc sống luôn được vui vẻ. Do vậy tại “đất nước của những nụ cười” thể hiện cảm xúc tích cực trong các giao tiếp xã hội cũng rất quan trọng trong văn hóa Thái.
Giận dữ là điều không thể tha thứ ở Thái Lan, nếu ai đó bắt đầu nóng giận, họ thường bỏ đi để bình tĩnh lại. Trong văn hoá phong tục Thái Lan, nếu không cho đối tác thấy được sự nóng tính thay vì sự đàng hoàng có thể dẫn đến kinh doanh thua lỗ và nhận được cái nhìn xa lánh từ các đồng nghiệp.
Màu sắc trang phục Thái Lan trong tuần
Một trong những phong tục rất hay của đất nước Thái Lan, bắt nguồn từ truyền thuyết mỗi ngày trong tuần đều đại diện cho một màu cụ thể bắt. Không phải tất cả đều tuân theo phong tục này nhưng bạn dễ thấy nhiều người mặc màu vàng vào thứ Hai để chào mừng sự ra đời của nhà vua hay màu xanh dương vào thứ Sáu để chào mừng ngày hoàng hậu ra đời.
Trang phục truyền thống dành cho người phụ nữ Thái Lan
Đặc điểm cơ bản của trang phục truyền thống của người Thái là không may vừa sát người. Tuy nhiên, nguyên tắc cơ bản để tạo ra trang phục dành cho phụ nữ Thái vừa sang trọng, vừa quyến rũ đó là sự kết hợp màu sắc tinh tế và đường cắt may khéo léo. Trang phục truyền thống của phụ nữ Thái Lan có 8 nhóm: Thai Chakkri, Thai Boromphiman, Thai Siwalai, Thai Chakkraphat, Thai Chitlada, Thai Ruean Ton, Thai Amarin và Thai Dusit. Trong đó ba nhóm đầu được phụ nữ Thái Lan ưa thích và sử dụng thường xuyên hơn cả.
– Thai Chakkri. Phong cách Thai Chakkri bao gồm một chiếc váy dài quấn quanh người gọi là Phasin cùng một chiếc khăn dệt vắt qua vai. Thai Chakkri rực rỡ về màu sắc, tinh tế về đường nét mang tới vẻ đẹp vừa thanh lịch vừa lộng lẫy cho những người phụ nữ Thái Lan. Đây là một bộ trang phục chính thức và thanh lịch cho phụ nữ Thái trong những dịp quan trọng.
– Thai Borompiman. Phụ nữ Thái Lan thường mặc Borompiman trong những bữa tiệc tối. Trang phục này gồm một chiếc áo dài tay với nút cài phía trước hoặc sau cổ. Chân váy chấm mắt cá chân được làm từ vải và trang trí bằng các họa tiết thêu bắt mắt.
– Thai Siwalai. Thái Siwalai khá giống với Thai Borophiman ngoại trừ một khăn choàng trên vai. Cả hai loại mang lại vẻ sang trọng cho phụ nữ Thái trong các sự kiện chính thức hay nghi lễ hoàng gia. Trang phục truyền thống của phụ nữ Thái Lan vừa mang lại vẻ quyến rũ và duyên dáng kiểu truyền thống, vừa tôn lên những đường cong quyến rũ của phụ nữ Thái Lan.
Trang phục truyền thống dành cho nam giới Thái Lan
Không đa dạng như quần áo của phụ nữ, trang phục của nam giới đơn giản hơn nhiều. Điểm đặc biệt trong trang phục của nam giới đó là Phá khảo. Trang phục này thực chất là mặt một mảnh vải, khổ 70cm, dài cỡ 1m60, được ghép bởi những mảnh vải vuông có màu sắc khác nhau đan xen rất đẹp mắt. Mảnh vải này rất tiện lợi nó có thể được cuốn vào người như đóng khố dùng khi tắm, như một chiếc quần đùi khi sinh hoạt tại nhà, đánh cá, làm ruộng hoặc cũng có khi người ta dùng nó để cuốn trên đầu thành cái khăn xếp rằn. Trong những trường hợp cấp thiết nó được dùng như một sợi dây thừng.
Điều đặc biệt trong trang phục tuyền thống của Thái Lan đó là cả trang phục nam và trang phục nữ đều mang cái túi bằng vải (Phasin) đeo trên vai để đựng đồ dùng cá nhân. Phasin có thể để trơn, không thêu thùa gì,nhưng cũng có thể được thêu thùa màu sắc theo từng nét văn hóa của từng vùng miền hay mỗi sắc tộc. Thật sự, những bộ trang phục của người Thái Lan rất sáng tạo, có tính ứng dụng cao và luôn phù hợp với mọi hoàn cảnh và hoạt động thường ngày của người dân.
Văn hóa dân gian
Thần thoại, cổ tích, truyền thuyết, truyện thơ, ca dao… là những vốn quý báu của văn học cổ truyền người Thái. Những tác phẩm thơ ca nổi tiếng của dân tộc Thái là: Xống chụ xon xao(tiếng Thái:สโงหชอุโสนสาโ), Khun Lú Nàng Ủa, Ẩm ệt luông. Người Thái sớm có chữ viết nên nhiều vốn cổ (văn học, luật lệ, dân ca) được ghi chép lại trên giấy bản và lá cây. Người Thái rất thích ca hát, đặc biệt là khăp tay. khắp là lối ngâm thơ hoặc hát theo lời thơ, có thể đệm đàn và múa. Nhiều điệu múa như múa xòe, múa sạp đã được trình diễn trên sân khấu trong và ngoài nước, hấp dẫn đông đảo khán giả. Hạn khuống, ném còn là hai đặc trưng văn hóa nổi tiếng của người Thái.
Hôn nhân
Hôn lễ giữa những người Thái theo đạo Phật thường được tổ chức làm 2 phần: làm lễ theo nghi thức đạo Phật- gồm có tụng kinh của những người cầu nguyện, dâng thức ăn và các đồ lễ khác lên đức Phật và các sư và nghi thức khác có truyền thống dân gian tập trung vào hai bên gia đình của đôi uyên ương.
Thời xưa, việc các sư Phật giáo tham dự vào các nghi lễ của các một đám cưới không được phổ biến. Vì các sư thường được mời tới dự lễ tang liên quan đến cái chết, sự hiện diện của họ tại đám cưới (liên quan đến sự sinh sôi nảy nở, cụ thể là sự sinh sản) là một điềm xấu. Đôi uyên ương thường muốn được ban phúc lành ở một ngôi chùa gần nhà trước hoặc sau lễ cưới, và thường hỏi xin lời khuyên của một nhà sư về tử vi để chọn ngày giờ thích hợp cho đám cưới. Phần không theo nghi thức Phật giáo thường diễn ra ngoài chùa vào một ngày khác.
Ngày nay, các cấm kỵ đã được nới lỏng. Không phải là không phổ biến việc tổ chức hai phần nghi lễ trên chung một ngày, hoặc ngay cả là tổ chức đám cưới trong chùa. Tuy rằng sự phân chia làm hai phần này vẫn còn, nhưng các nghi lễ đã giản tiện đi, trong các đám cưới theo kiểu dịch vụ, các sư chỉ có mặt khi bắt đầu phần nghi lễ đạo Phật và ăn trưa sau khi kết thúc.
Trong phần nghi lễ Phật giáo, đầu tiên, đôi uyên ương lễ Phật Tất-đạt-đa Cồ-đàm rồi đến các vị Phật khác và tụng kinh Tam bảo và Ngũ giới và đốt hương và nến trên bàn thờ. Sau đó, hai bên cha mẹ được mời tới để kết nối đôi trẻ bằng cách đặt lên đầu cô dâu chú rể một vòng dây hoặc chỉ đôi để nối cuộc đời họ với nhau. Tiếp theo, cô dâu chú rể sẽ dâng thức ăn, hoa, thuốc cho các nhà sư đang có mặt ở đó. Lễ tiền (thường được đặt trong phong bì) cũng được dâng lên chùa vào thời điểm này.
Các sư tháo một đoạn chỉ đã được một nhóm các nhà sư cột vào tay cô dâu chú rể từ trước. Sau đó, các sư tụng một chuỗi các Kinh bằng tiếng Pali để mang điềm lành và ban phúc cho đôi vợ chồng mới cưới. Vòng chỉ được nối với sư cả, cũng có thể được nối tiếp vào một bình nước đã được thanh lọc để dùng cho buổi lễ. Điềm lành được tin rằng sẽ truyền qua sợi chỉ và được nước mang đi, một nghi thức tương tự cũng được dùng để truyền điềm lành trong nghi lễ đám tang, cũng là một bằng chứng cho thấy việc nới lỏng những kiêng kỵ của việc pha trộn nghi thức tang lễ với hôn lễ. Ban phúc lành bằng nước và bằng nến sáp nhỏ giọt được thực hiện trước mặt tượng Phật, và cao và các thảo mộc được chấm lên trán của cô dâu chú rể thành một đốm nhỏ, tương tự như cách điểm nhãn Bindi bằng son đỏ của những người sùng đạo Hindu. Dấu trên trán cô dâu được tạo nên bởi đầu mẩu nến hơn là bởi ngón tay cái của nhà sư, điều này để đảm bảo tuân theo Luật tạng chống lại việc chạm vào phụ nữ.
Sư cả thường được mời lên để nói vài lời với đôi uyên ương, những lời dặn dò hoặc khích lệ. Đôi trẻ có thể dâng thức ăn cho sư. Đến đây, nghi lễ Phật giáo kết thúc.
Quy tắc tặng của hồi môn Thái được gọi là Sin Sodt. Theo truyền thống, chú rể phải trả một khoản tiền cho nhà gái, để đền bù công lao nuôi dạy cô dâu và để thể hiện khả năng tài chính của chú rể có thể chăm lo được cho cô dâu. Thông thường, khoản tiền này chỉ là tượng trưng, và thường được đưa lại cho đôi vợ chồng trẻ sau lễ cưới.
Phần nghi lễ tôn giáo của đám cưới của người Thái theo Hồi Giáo rất khác với những gì đã trình bày ở trên. Giáo chủ của thánh đường gần nhà, chú rể, cha của cô dâu, những người đàn ông trong gia đình và những người đàn ông quan trọng khác trong cộng đồng ngồi thành một vòng tròn suốt buổi lễ được chủ trì bởi giáo chủ. Tất cả phụ nữ, bao gồm cô dâu, ngồi trong một phòng riêng và không tham gia trực tiếp vào buổi lễ. Phần thế tục của đám cưới, tuy vậy, thường lại gần giống như đám cưới của người theo đạo Phật. Điểm khác biệt đáng chú ý nhất là loại thịt được đưa ra mời khách là thịt dê hoặc bò, thay vì là thịt heo. Người Thái Hồi Giáo, thường, dù không phải luôn luôn, theo các quy chuẩn về của hồi môn của người Thái.
Đám tang
Theo truyền thống, đám tang kéo dài trong 1 tuần. Khóc lóc không được khuyến khích trong đám tang để mà không làm bận lòng linh hồn vừa mới qua đời. Nhiều nghi thức của đám tang được thực hiện để nêu bật công đức của người mới mất. Các bản kinh Phật được in ra với tên người đã khuất và các đồ lễ được dâng lên chùa. Các sư được mời đến lễ cầu siêu để ca ngợi công đức người vừa qua đời, cũng như là để bảo vệ gia chủ chống lại việc linh hồn người chết quay trở và trở thành ma ác. Một tấm hình của người mới mất chụp vào lúc họ rạng rỡ nhất được đặt gần quan tài. Thông thường, trong buổi tụng kinh, các nhà sư nắm một cuộn chỉ, cuộn chỉ này được nối với thi hài hoặc quan tài; cuộn chỉ này dùng để gửi những điều tốt đẹp từ nhà sư đến người đã khuất. Thi hài được hỏa táng và hài cốt được đặt trong một cái tháp ở một ngôi chùa gần nhà. Tuy nhiên, người Hoa thiểu số lại có tục chôn người đã mất.
Ngày lễ
Các dịp lễ quan trọng trong văn hóa Thái gồm có Tết Năm Mới Thái hay còn gọi là Songkran, được chính thức công nhận là vào ngày 13 đến 15 tháng 4 hàng năm. Ngày lễ này rơi vào mùa khô, thuộc vào mùa nóng trong năm ở Thái Lan nên luôn có tục té nước rất huyên náo. Tục té nước bắt nguồn từ nghi thức tắm tượng Phật và vẩy nước thơm lên tay người già. Một ít bột thơm cũng được dùng trong nghi thức tắm rửa hàng năm. Nhưng trong những thập kỷ gần đây, việc sử dụng nước được tăng cường với đủ loại vòi, xô, súng bắn nước, ống xả nước và một lượng lớn bột.
Một lễ hội khác là Loi Krathong được tổ chức vào 12 ngày rằm theo âm lịch Thái. Dù rằng không phải là kỳ nghỉ lễ chính thức theo quy định của Chính phủ, nó vẫn là một mỹ tục, mà “loi” có nghĩa là “thả trôi” và “krathong” nghĩa là một cái bè nhỏ, theo truyền thống được làm từ một khúc thân cây chuối, được trang trí bằng các lá chuối được xếp gấp tỉ mỉ, hoa, nến, hương…Việc thả đèn này là biểu tượng của việc để cho những hận thù, giận dữ và sự ô uế trôi đi để mà người ta có thể bắt đầu bước tiếp cuộc đời họ một cách thanh sạch hơn.
Lễ hội Songkran
Lễ hội Songkran hay còn gọi là lễ hội té nước diễn ra từ ngày 13 đến ngày 15/4 hằng năm là lễ hội nổi tiếng nhất, được chờ đợi nhất trong năm của người dân Thái Lan. Theo phong tục của người dân Thái Lan thì lễ hội này cũng là dịp chào đón năm mới, và trong thời gian diễn ra lễ hội đặc sắc này, người nào được té càng nhiều nước thì càng may mắn. Có tham gia lễ hội này, ta mới hiểu hết được sự náo nhiệt, thân thiện, cũng như tình cảm của người dân nơi đây, và hiểu tại sao đây là một trong những lễ hội thu hút đông du khách nhất trên thế giới.
Lễ hội Loy Krathong
Nếu có địp đến Thái Lan vào giữa tháng 11-12 âm lịch (khoảng đầu năm dương lịch) du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng một cuộc trình diễn vô cùng ngoạn mục, độc đáo của ánh sáng và sắc màu: lễ hội Loy Krathong. Được tổ chức hoành tráng với nhiều hoạt động phong phú như diễu hành, tổ chức văn nghệ, âm nhạc, các trò chơi dân gian hay bắn pháo hoa, đặc biệt là chứng kiến những “dòng sông” đèn lồng nhẹ nhàng trôi, hay là cả bầu trời đèn lồng lấp lánh thật là một kỉ niệm không thể nào quên đối với du khách.
Lễ hội Khao Phansa
Với hơn 90% dân số theo đạo Phật, Phật giáo chiếm một vai trò rất quan trọng trong đời sống và tín ngưỡng của người dân Thái Lan, và lễ hội Khao Phansa là một lễ hội phật giáo lớn nhằm ăn mừng 3 tháng tịnh tu của các tăng sĩ ở Thái. Lễ hội này bắt đầu vào tháng 7, xem như là lễ mở đầu cho mùa An cư của Phật tử. Vào ngày lễ này, những tăng nhân sẽ không rời khỏi chùa, còn những người dân sẽ cúng dường, bái lễ, cầu nguyện.
Lễ hội Hoàng Gia
Đất nước Thái Lan vẫn còn tồn tại vua và nền quân chủ lập hiến, vua trong lòng người dân Thái Lan có một vị trí hết sức quan trọng và lễ hội Hoàng Gia là một trong những lễ hội độc đáo tại Thái Lan. Lễ hội Hoàng Gia có nhiều ngày lễ quan trọng điển hình là sinh nhật vua và hoàng hậu. Trong những ngày này, các địa điểm công cộng được trang hoàng rực rỡ, bắn pháo hoa. Người ta tiến hành rất nhiều nghi lễ trang trọng trong ngày lễ này.
Múa Thái Lan
Cô Gái Thái LanAi đã từng đến Thái Lan mà chưa thưởng thức qua những điệu múa cổ truyền của dân tộc này thì thật là một thiếu sót lớn. Những vũ công xinh đẹp, những điệu múa dịu dàng, đằm thắm và hết sức hấp dẫn…, có rất nhiều thứ để nói về vẻ đẹp của nghệ thuật múa Thái Lan.
Múa cổ điển Thái Lan có đến 3 loại và thường được trình diễn, biểu diễn trong những dịp lễ hội khác nhau. Trang phục và cách trang sức là một yếu tố không thể thiếu để làm nên vẻ đẹp của những điệu múa. Những bước chân điêu luyện, hòa cùng điệu nhạc, những vũ công như tiên nữ trong các trang phục lấp lánh, độc đáo, tất cả làm nên một điệu múa Thái hoàn mĩ. Không chỉ có giá trị nghệ thuật cao, múa Thái còn tượng trưng cho tấm lòng thật thà, đôn hậu, mến khách của người dân nơi đây.
Kiến trúc
Có hai dạng kiểu nhà ở chính của Thái Lan bao gồm nhà truyền thống và nhà hiện đại
Nhà cửa
Nhà người Thái Đen lại gần với kiểu nhà của các cư dân Môn-Khmer. Tuy vậy, nhà người Thái Đen lại có những đặc trưng không có ở nhà của cư dân Môn-Khmer: nhà người Thái Đen nóc hình mai rùa, chỏm đầu đốc có khau cút với nhiều kiểu khác nhau. Còn những người Thái khác thì nhà cửa có hoa văn trang trí kiểu cung đình hoặc giống phương Tây.
Biệt danh
Người Thái thường có một, hoặc thỉnh thoảng cũng có nhiều biệt danh ngắn (tiếng Thái:ชึ่อเล่น, nghĩa là “tên gọi chơi”) thường được sử dụng trong gia đình và với bạn bè. Thường thì đầu tiên các tên này được đặt bởi bạn bè hoặc các thành viên lớn tuổi trong nhà và thường có một âm tiết (hoặc worn down from two syllables to one). Dù chúng là dạng rút gọn đơn giản hơn của tên họ đầy đủ nhưng thường chúng không có mối liên hệ nào vào tên đầy đủ của chính người đó, mà lại là các từ hài hước hoặc không có nghĩa. Thường thì các tên gọi này là tên những thứ giá trị thấp kém, ví dụ như “Bẩn” để thuyết phục các vị thần ác rằng đứa trẻ không đáng để họ để mắt tới. Các biệt danh phổ biến (và không có nghĩa) gồm Ú, Ủn, Tí, Ếch, Chuối, Xanh hoặc là Gái/Cu. Hiếm hơn là các trường hợp trẻ em Thái được đặt tên theo vị trí của chúng trong gia đình (ví dụ: Cả, Hai, Ba…). Đôi khi, tích hữu ích của biệt danh là ở chỗ nó tương đương với tên Thái chính thức, đặc biệt đối với người Thái gốc Hoa với các tên rất dài vì là phiên âm từ tiếng Hoa sang âm Thái tương ứng hoặc đối với người Thái với những tên tiếng Phạn dài dòng.
Để lại một phản hồi